علی بن حسن زواره ای
علی بن حسن زواری از دانشمندان به نام قرن دهم هجری است که در عهد شاه اسماعیل صفوی و فرزندش شاه طهماسب می‌زیست.(زوارى به فتح زاء نسبت است به زواره و چند جاى به این نام است: یکی از آنها دهی است نزدیک اردستان و دیگری قصبه‌ای معروف از نواحی اصفهان، میان اصفهان و یزد).
وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در زادگاه خود به اصفهان و کاشان رفته و پس از تلمذ نزد اساتید حوزه علمیه این دو شهر، برای تکمیل تحصیلات خود رهسپار هرات گردیده است[۱].
با به قدرت رسیدن شاه طهماسب و علاقه وافر وی در نشر و تقویت مذهب شیعه، زواره‌ای از هرات به ایران مراجعت می‌کند و به دستور این پادشاه در مقابل کتب معروف اهل سنت و جماعت به ترجمه و تألیف کتب شیعی اهتمام می‌ورزد. غالب ارباب تحقیق، مقام علمی زواره‌ای را ستوده‌اند و وی را از دانشمندان نامی قرن دهم هجری یاد کرده‌اند[۲].
اساتید و شاگردان زواره‌ای
وی از شاگردان محقق کرکی و سید غیاث‌الدین جمشید زواری و سید امیر عبدالوهاب بن علی حسینی استرآبادی می‌باشد؛ که هر سه شخص از مشاهیر آغاز عهد صفوی بشمار می‌آیند[۳].
طبق آنچه روضات از ریاض نقل می‌کند، او فاضل، عالم، مفسر، فقیه و محدث معروف است و از بزرگان شاگردان سید غیاث‌الدین جمشید زوارى مفسر و شیخ علی بن عبدالعالى است و در تصانیف خویش به تصوف مایل است و از کتاب لوامع او چنان استفاده می‌شود که از سید امیر عبدالوهاب حسینی استرآبادى روایت دارد و مولى فتح‌الله کاشانى مفسر مشهور صاحب تفسیر منهج الصادقين و غیر آن شاگرد او بوده است.
آثار
- ترجمة الخواص (تفسیر فارسى معروف به تفسیر زوارى)؛
- شرح نهج البلاغة به زبان فارسى، معروف به روضة الأبرار؛
- ترجمه كشف الغمة، به نام المناقب؛
- ترجمه مكارم الأخلاق، به نام مكارم الكرام؛
- ترجمه عدة الداعي ابن فهد، به نام مفتاح النجاح؛
- ترجمه احتجاج طبرسی؛
- ترجمه وسيلة النجاة؛
- ترجمه اعتقادات شیخ صدوق؛
- کتاب مجمع الهدى؛
- کتاب تحفة الدعوات، در اعمال سال؛
- کتاب لوامع الأنوار إلى معرفة الأئمة الأطهار، به فارسى؛
- ترجمه تفسیر امام حسن عسکرى(ع)؛
- رساله مرآت الصفا به فارسى[۴]؛
- كشف الاحتجاج، ترجمه كتاب الاحتجاج علی أهل اللجاج، تألیف ابومنصور احمد طبرسی؛
- چهل حدیث، ترجمه «الأربعون» اثر شمس‌الدین ابوعبدالله جمال‌الدین مکی معروف به شهید اول؛
- ترجمه فارسی آداب السفر، از تألیفات سید بن طاووس؛
- ترجمه فارسی مناقبِ ابن شهرآشوب؛
- ترجمة الجعفرية، ترجمه فارسی کتاب جعفریه؛
- طراوة اللطائف في ترجمة كتاب الطرائف (كتاب الطرائف في مذاهب الطوائف، اثر رضی‌الدین علی بن طاووس حلی در موضوع امامت و احتجاج با اهل سنت و جماعت است)؛
- حلية الموحدین (ترجمه کتاب روضة الواعظين منسوب به ابوالمفاخر محمد بن نعمان شیبانی، معروف به شیخ مفید است)؛
- خلاصة الروضة (خلاصه روضة الشهداء، تألیف کمال‌الدین حسین بن علی کاشفی است)؛
- عمدة المطالب (ترجمه فارسی کتاب مناقب یا مطالب السئول، تألیف کمال‌الدین محمد بن طلحه شافعی است)؛
- نشر الأمان في الأمصار و الأوطان (ترجمه کتاب أمان الأخطار، تألیف سید رضی‌الدین علی بن طاووس است)[۵].
پانویس
منابع مقاله
- شعرانی، ابوالحسن، مقدمه کتاب كشف الغمة في معرفة الأئمة (ترجمه زواری)، انتشارات اسلامیه، تهران، چاپ سوم، 1382ش
- مؤذنی، علی‌محمد؛ شکرایی، محمد، «معرفی ترجمه و شرح نهج البلاغة اثر علی بن حسن زواره‌ای (مفسر قرن دهم هجری) همراه با شرح حال و دیگر آثار نویسنده»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، زمستان 1384، شماره 176.
منبع
ویکی نور
