عباس بن عبدالمطلب

تقویم هجری قمری

روز واقعه:14 رجب

ابوالفضل عباس فرزند عبدالمطلب، عموي پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله سه سال پيش از عام الفيل در مكه معظمه ديده به جهان گشود. مادرش "نُتيله" همسر عبدالمطلب بود.

وي سه سال به روايتي چهار سال و به روايتي دو سال، از پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله بزرگتر بود. مقام سقايت (آب‌رساني) حاجيان مكه با وي بود و او در جنگ بدر مسلمان شد و در زمره مسلمانان و ياران پيامبر صلی الله علیه و آله درآمد. همسرش لبابه معروف به ام‌الفضل از زنان بزرگ و متقدم در اسلام بود و پس از خديجه كبري سلام الله علیها، نخستين زني بود كه دين اسلام را پذيرفت.

عباس بن عبدالمطلب پس از هجرت به مدينه و پيروي از برادرزاده‌اش حضرت محمد صلی الله علیه و آله، مقامي والا يافت و پس از رحلت پيامبر صلی الله علیه و آله وي شيخ بني‌هاشم بود و همگان با ديده احترام به وي مي‌نگريستند.

می‌گویند عباس به دلیل معجزه و پیشگویی‌‌ای که از رسول خدا مشاهده کرده بود، اسلام آورد و به مکه بازگشت و از آن زمان تا فتح مکه به عنوان نیروی اطلاعاتی ایفای نقش کرد. هرگاه مشرکان قصد جنگ با پیامبر خدا را داشتند، وی با فرستادن نامه، به پیامبر خبر می‌داد.

عباس در زمان فتح مکه، جهت استقبال از رسول خدا به بیرون مکه رفت و در هنگام فتح و ورود پیامبر خدا به شهر، سپاه مسلمین را همراهی کرد. پس از آن در نبرد حنین نیز شرکت کرد و شجاعتی وصف‌ناشدنی از خود بروز داد.

عباس، داراي ده پسر و سه دختر بود و پسرانش مانند عبدالله، عبيدالله، فضل، قثم هم در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و هم در زمان خلافت امام علی علیه‌السلام و خلافت امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام نقش مهمي بر عهده داشتند. به ويژه عبدالله بن عباس در خلافت اميرمؤمنان علیه‌السلام نقش مؤثر و سازنده‌اي بر عهده داشت و هميشه مورد مشور امام علي علیه‌السلام قرار مي‌گرفت.

به هر روي عباس بن عبدالمطلب عمري دراز يافت و پس از رحلت پيامبر صلی الله علیه و آله خلافت سه خليفه نخستين، يعني: ابوبكر، عمر بن خطاب و عثمان بن عفان زنده بود. او در اواخر عمر دچار نابینایی شد و سرانجام در سال 32 هجری قمری در هشتاد و اندی سالگی در شهر مدینه دار فانی را وداع گفت. او را در قبرستان بقيع در مقبره بني‌هاشم به خاك سپرده شد.

گفتني است كه سلسله بني‌عباس كه از سال 132 تا 656 قمري بر عالم اسلام خلافت و حكومت نمودند، همگي از نسل عبدالله بن عباس بودند و چون معروفترين و بزرگترين شخصيت نياكان آن‌ها پس از اسلام، عباس بن عبدالمطلب بود. به بني‌عباس و يا عباسیان شهرت يافتند.

منابع

موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام

عباس بن عبدالمطلب، دانشنامه رشد