اعلام نهج البلاغه (سرخسی) (کتاب)
| |
| نویسنده | على بن ناصر سرخسى |
| موضوع | شرح نهج البلاغه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«أعلام نهج‌البلاغه» اثر على بن ناصر حسینى سرخسى از علمای شیعه در قرن ششم هجری، کتابى است به زبان عربى که به شرح و توضیح مشکلات «نهج‌البلاغه» در زمینه مباحث اعتقادی مانند توحید، امامت و... مى‌پردازد.
مؤلف
سید على بن ناصر حسینى سرخسى از دانشمندان و متکلمان بزرگ شیعه در قرن ششم هجرى است. چنانکه از القاب او بر می آید ریاست و رهبری علمی بر عهده داشته و از اهل فضل و ادب و علم و کلام و حکمت بوده است.
وی افزون بر ادب و فقه و حدیث، در فلسفه و حکمت هم دست داشته و در سند فلسفى خواجه نصیر طوسى به ابن سینا، نام وى به عنوان شاگرد افضل‌الدین غیلانى، متکلم و فلسفه‌دان نامدار و نویسنده کتاب حدوث العالم یاد شده است. سرخسى افزون بر این دانش‌ها، در دانش تاریخ‌نگارى هم دست داشته و کتابى درباره تاریخ سلاجقه نوشته، با عنوان "اخبار الدولة السلجوقیة" که بارها به چاپ رسیده است.
اعجاز حسین نیشابورى کنتورى در کتاب کشف الحجب و الاستار، على بن ناصر را نخستین شارح نهج‌البلاغه و از شاگردان سید رضى معرفى مى‌کند. سرخسی در انتقال نسخه نهج‌البلاغة به یمن به دلیل شاگردان زیدى خود سهم مهمى داشته و شرح او نیز براى زیدیان یمن متنى شناخته شده بوده و در حقیقت کتاب او تنها از این طریق براى آیندگان حفظ شده است. با این وصف او بی تردید امامی مذهب بوده است و در کتابش اشاره به امامت دوازده امام دیده می شود.
محتوای کتاب
کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم محقق، مرحوم شیخ عزیزالله عطاردى، مقدمه مؤلف (سید رضی) و سه باب بر اساس تبویب نهج البلاغه توسط سید رضى (خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار) مى‌باشد.
در مقدمه‌اى که محقق بر کتاب نگاشته، سخنان دانشمندان درباره نهج‌البلاغه، موضوعاتى که در نهج‌البلاغه بدان‌ها پرداخته شده، اجازات نهج‌البلاغه، شبهاتى که درباره نهج‌البلاغه مطرح گردیده، معرفى شارح، رساله فخر الدین رازى به سرخسى و نیز پاسخ سرخسى به رساله وى مطرح گردیده است.
شاید از عنوان کتاب یعنى «اعلام نهج‌البلاغه»، در ابتدا چنین به نظر برسد که مؤلف در این کتاب به معرفى و شرح حال اعلام و شخصیت‌هایى که در نهج‌البلاغه از آن‌ها نام برده شده مى‌پردازد؛ در حالى که این گونه نیست؛ بلکه این کتاب به شرح و توضیح برخى کلمات و فرمایشات که نیاز به تفسیر و توضیح داشته مى‌پردازد و فرمایشات حضرت را در زمینه مسائل اعتقادى به ویژه توحید و امامت و نیز آفرینش آسمان و زمین و فرشتگان توضیح داده و به شبهاتى که از جانب مخالفان ابراز گردیده پاسخ مى‌گوید.
چنانکه از شرح سرخسی بر می آید، او بسیار به نهج البلاغه علاقه داشته و تعدادی شرح مانند شرح امام وبری و شرح قطب الدین کیدری و شرح قطب الدین راوندی نزد او بوده است.
منابع
- "نهج‌البلاغه در ميان زيديه"، بررسی‌های تاریخی نوشته‌های حسن انصاری در حوزه تاریخ و فرهنگ ایران.
- "اعلام نهج البلاغه"، ویکی نور.
