سریه قرده

این سریه در جمادى الاخر سال سوم (28 ماه پس از هجرت) به فرماندهی زید بن حارثه انجام شد و نتیجه آن به دست آمدن مقدار زیادی غنیمت به خصوص نقره از قریش بود.این اولین فرماندهی زید در سریه ها بود.

تغییر مسیر کاروان های تجاری قریش بعد از غزوه بدر

قريش هر ساله كاروانى تجارتى به شام مى فرستاد و اموال تجارتى خود را از قبيل پوست، كشمش، نقره و غيره بدان جا مى بردند و در مقابل خوار و بار، مواد غذايى، پارچه و غيره خريدارى كرده و به حجاز مى آوردند. و چنان كه در قرآن کریم نيز بدان اشاره شده آن ها دو مسافرت تجارتى در سال داشتند يكى در تابستان و يكى در زمستان، در تابستان كه هوا گرم بود به سوى شام و در زمستان به يمن مى رفتند.

وضع آب و هوا و مساعد نبودن سرزمين حجاز براى كشت و زرع اين مسافرت ها را براى آنان به صورت اجبارى در آورده بود و آنان براى امرار معاش و ادامه زندگى ناچار به مسافرت و تجارت بودند.

قريش با خود گفتند: محمّد، با سلطه بر راه بازرگانى ما، تجارتمان را بر هم زد. ابو سفيان و صفوان بن اميه با هم رايزنى كردند كه اگر همين طور در مكّه بمانيم، سرمايه ‌مان را خواهيم خورد. از اين رو با هم توافق كردند كه پس از بدر راه هميشگى خود به شام را رها كنند و از راه عراق به شام بروند. از اين رو گروهى از جمله صفوان و ابو سفيان عازم سفرى شدند كه بيشتر سرمايه آن را نقره تشكيل مى‌ داد.

و دليلى هم كه اسود بن مطلب براى پيشنهاد خود آورد اين بود كه گفت: راه عراق كوهستانى است و بيابان هاى وسيعى دارد و مسلمانان بدان بيابان ها وارد نخواهند شد.

رسیدن خبر تغییر مسیر کاروان به مسلمانان

بدين ترتيب كاروان قريش كه ابوسفيان نيز در ميان آن ها بود با كالايى كه قيمت آن به صد هزار درهم مى رسيد به سوى شام حركت كرد، راهنماى اين كاروان فرات بن حيان عجلى بود كه كاوران را از راه عراق و ناحيه «ذات عرق» مى برد. خبر حرکت کاروان به گوش مسلمانان رسيد.سبب وقوع رسیدن این خبر آن بود كه نعيم بن مسعود به آيين شرك وارد مدينه شد و با برخى از صحابه شراب نوشيد. اين قبل از تحريم شراب بود. (پيش از اين آورديم كه شراب در مكّه حرام اعلام شد.) وى مسلمانان را از كاروان تجارتى قريش با خبر كرد.

سریه قرده یا سریه زید بن حارثه

رسول خدا صلی الله علیه و آله زيد بن حارثه را با صد سوار مأمور كرد سر راه آن ها بروند و آن ها نيز تا جايى به نام «قردة» كه در ناحيه «ذات عرق» واقع است پيش رفتند و در آن جا به كاروان مزبور برخوردند و بر آن ها حمله برده و شتران و اموال ايشان را گرفته به مدينه آوردند و ابوسفيان و افراد ديگرى نيز كه همراه كاروان بودند ناچار به فرار شده به مكه بازگشتند تنها فرات بن حيان اسير شد و پس از مسلمان شدن آزاد گشت . رسول خدا خمس غنيمت را كه بيست هزار درهم بود برداشت و باقيمانده را بین مردان سريه قسمت كرد. بدين ترتيب بزرگترين غنيمت نصيب مسلمانان گرديد.

اين حادثه با توجه به شكست قبلى قريش در جنگ بدر و عزادار شدن آن ها در مرگ كشتگان و بزرگان خويش، آنان را در انتقام گرفتن از مسلمانان و ايجاد امنيت در راه تجارتى خود مصمم تر ساخت و مقدمات يك جنگ خونين ديگر و حمله به مدينه را فراهم نمود.

قريش تنها راه نجات خود را از اين محاصره اقتصادى و جبران شكست هاى گذشته در آن ديدند كه تمام قواى خود را در يك جا متمركز ساخته و هر چه را در اختيار و امكان دارند به كار برده و ضربه محكمى به مسلمانان و پيروان پيغمبر اسلام بزنند، كه منجر به غزوه احد گرديد.

منابع

• هاشم رسولى محلاتی، زندگانى حضرت محمد صلی الله علیه و آله.
• محمد ابراهیم آیتی، چکیده تاریخ پیامبر اکرم(ص)، به کوشش ابوالقاسم گرجی.
• سيرت جاودانه / ترجمه‌ الصحیح من سیرة نبی الاعظم،علامه جعفر مرتضى العاملى / مترجم محمد سپهرى،پژوشگاه فرهنگ و انديشه اسلامى‌،تهران،1384 ش‌