اکتحال

اکتحال یا سرمه کشیدن، یکی از دستورات مستحبى اسلام و از سنت های مؤکد است که هم جنبه پیشگیرى دارد و هم به عنوان درمان برخى بیمارى ها معرفى شده است.

سرمه کشيدن یکی از آداب زینت و یکی از اعمال پسنديده در شريعت است که براى تمام افراد مرد و زن سفارش شده است؛ البته سرمه کشیدن برای زن مانند سایر زینت ها در مقابل نامحرم حرام است.

مرحوم طبرسى در کتاب مکارم الاخلاق در بيان آداب پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله مى گويد: «و کان لايفارقه في اسفاره قارورة الدهن و المکحلة والمقراض و المرآة و السواک و المشط؛ پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله میفرمایند: هميشه شش چيز در سفر همراه داشت:

1. شيشه کوچکى از روغن و کِرِم
2. سرمه دان
3. قيچى
4. آينه
5. مسواک
6. شانه».

این روايت نیز در کتاب «دعائم الاسلام» از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نقل شده است: «انه امر بالا کتحال بالا ثمد و قال صلى الله عليه و آله: عليکم به فانه مذهبة لِلْقَذى مصفاة للبصر؛ پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله سفارش کردند که مسلمانان با «اثمد» سرمه بکشند. و ضمن تأکيد بر اين نوع از سرمه، فرمودند: سرمه به اثمد خار و خاشاک (و آشغالهاى داخل چشم) را خارج نموده و چشم را پاک مى کند».

تاکید بر سنت نبوی اکتحال در روایات ائمه

• امام صادق عليه السلام فرمودند: «الکحل ينبت الشعر و يجفّف الدِّمعه و يُعذِبُ الريق و يجلو البصر؛ سرمه (چهار فايده دارد):

1. به رشد موها کمک مى کند.
2. از ريزش اشک زياد (از حدّ معمول) جلوگيرى مى نمايد.
3. آب دهان را گوارا مى سازد.
4. و چشم را جلا مى دهد».

• امام باقر عليه السلام فرمودند: «الاکتحال بالاثمد ينبت الاشفار و يحدّ البصر و يعين على طول السجود؛ سرمه کشيدن با اثمد موجب رشد مژه ها مى شود و چشم را تيزبين مى کند و به عبادت و شب زنده دارى کمک مى نمايد».

نکته جالب اين که طبق اين روايت، سرمه علاوه بر آثار مادى اثر معنوى نيز دارد.

منابع

• آداب و فضیلت سرمه کشیدن، حجت الاسلام ابوالقاسم عليان نژادى، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی، بخش مقالات فقهی.
• اکتحال، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: 5 اسفند 92.