روز عرفه

روز عرفه که مطابق است با نهم ذی الحجه و روز قبل از عید قربان است از روزهاى بافضيلت و از اعياد بزرگ می باشد، گرچه به اسم عيد ناميده نشده است. در این روز حجاج در نزدیکی مکه توقف می کنند و بعضی از مراسم حج را به جا می آورند.

روز عرفه، روزى است كه خدا بندگانش را به عبادت و طاعت‌ خويش دعوت كرده و سفره‌هاى جود و احسانش را براى آنان گسترده و شيطان در اين روز خوارتر و حقيرتر و رانده‌تر و خشمناك‌تر از روزهاى ديگر است و روايت شده كه حضرت زين العابدين عليه السلام در روز عرفه صداى سائلى را شنيد كه از مردم درخواست‌ كمك مى‌كرد، به او فرمود: «واى بر تو، آيا در اين روز از غير خدا درخواست مى‌كنى؟! و حال آنكه براى بچه‌هاى در رحم، در اين روز اميد مى‌رود كه فضل خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند».

حاجت خواستن از غير خدا در روز عرفه مكروه است.

اعمال حاجیان در روز عرفه

خواندن صد ركعت نماز براى كسى كه در عرفات است با حمد و توحيد و ختم آن با آية الكرسى، مستحب است.

از مناسك حج، وقوف به عرفات از ظهر روز نهم ذي الحجه تا غروب آفتاب است. جمع بين نماز ظهر و عصر در اول وقت براى كسى كه در عرفات است، استحباب دارد. در اين صورت، اذان نماز عصر ساقط خواهد بود؛ ليكن در اين كه سقوط آن به نحو رخصت است يا عزيمت، اختلاف مى‌باشد. بنابر قول به عزيمت، اذان نماز عصر مشروعيت ندارد بلكه بدعت و حرام است.

مستحب است محرم پس از بستن احرام، تلبيه را تكرار كند ليكن به تصريح برخى بر كسى كه احرام حج بسته، واجب است ظهر روز عرفه تلبيه را قطع كند.

مستحب است امير الحاج در روز عرفه براى حاجيان سخنرانى كند و آنها را با اعمال و مناسك آشنا سازد. بر حاجى مستحب است شب عرفه به منى رفته تا طلوع فجر در آنجا بيتوته نمايد و به طاعت الهى ـ از قبيل نماز، دعا و ذكر ـ مشغول گردد.

اعمال روز عرفه

• غسل که بهترین زمان انجام دادن، آن هنگام زوال است.
• زيارت حضرت سيدالشهدا عليه السلام كه برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلكه افضل از اين است.
• خواندن دو ركعت نماز ـ پس از نماز عصر و قبل از شروع به دعا زير آسمان ـ و اعتراف به گناهان.
• صدقه دادن كه پاداشى مضاعف از ديگر ايام دارد.
• آزادكردن برده در شب و روز عرفه.
• اشتغال به دعا پس از نماز ظهر و عصر و نيز اجتماع مردم جهت دعا در اين روز استحباب دارد؛ بلكه دعا در روز عرفه از روزه افضل است؛ از اين رو چنانچه روزه موجب ضعف انسان از دعا گردد، كراهت دارد؛ ليكن در صورتى كه موجب ضعف نشود، مستحب است.

دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه

بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده اند، که بعد از ظهر روز عرفه در صحرای عرفات خدمت حضرت امام حسين عليه السلام بودیم، پس با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت خاکساری و خشوع از خیمه خود بیرون آمدند و در سمت چپ جبل الرّحمه ایستادند و روی مبارک خویش را به سوی کعبه نمودند و دستهاي مبارک را روبروي صورت خود به دعا بلند کرد مانند مسکینی که طعام طلبد، در حالي که قطرات اشک از چشمان مبارکش بر رخسار شريفش مي ريخت، دعای عرفه را انشا فرمود.

این دعا، یکی از دعاهای مأثوری است که از مضامین بلند و معارف عمیق برخوردار است.

منابع

• فرهنگ لغت عمید.
• فرهنگ فقه فارسی، جلد 4، صص 161-160.
• مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی.