فرات
نام نهرى در سرزمين كربلا، كه حادثه عاشورا نزديك آن اتفاق افتاد و امام حسين علیه السلام و يارانش لب تشنه در كنار آب، شهيد شدند. از این رو در فرهنگ شیعه نام این نهر يادآور تشنگى ابا عبداللَّه الحسين عليه السلام و ياران ايشان در روز عاشور است.
موقعیت جغرافیایی
فرات شطى است در مغرب كشور عراق و متشكل است از دو شعبه «قره سو» و «مراد چاى» كه سرچشمه آنها نزديك رود «ارس» در ارمنستان تركيه است. موقعى كه دو شعبه قره سو و مراد چاى به هم مى‌رسند، فرات به دجله نزديك مى‌شود ولى مجددا دجله متوجه جنوب شرقى شده و فرات به سمت مغرب مايل مى‌شود و سپس در نزديكى خليج فارس به رود دجله مى‌پيوندد و از آن پس مجموع اين دو رود به نام «شط العرب» خوانده مى‌شود و به خليج فارس مى‌ريزد.
سرزمينى را كه بين دو رود دجله و فرات واقع است «الجزيره» مى‌گويند. طول رودخانه فرات تقريبا 2900 كيلومتر است. جريان فرات در جلگه بين النهرين بسيار ملايم است و داراى بسترى عريض مى‌باشد. يگانه عامل حاصلخيزى خاك عراق و جلب جمعيت در جلگه خشك و گرم بين النهرين، دو رود فرات و دجله مى‌باشد. بابل، پايتخت قديم كشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود.[۱]
فضیلت های فرات
فرات، نهر مقدس و بافضيلتى است كه طبق روايات، دو ناودان از بهشت بر آن مى‌ريزد و نهرى پربركت است و كودكى كه كامش را با آب فرات بردارند، دوستدار اهل بيت علیهم السلام مى‌شود.[۲]
در حديث است كه فرات، مهريه زهراست.[۳] مستحب است براى زيارت امام حسين علیه السلام از آب فرات غسل زيارت كنند كه موجب آمرزش گناهان است.[۴] نوشيدن از آب فرات نيز مطلوب است.
امام صادق علیه السلام به سليمان بن هارون فرمود: «ما اظن احدا يحنك بماء الفرات الا احبنا اهل البيت».[۵] و نيز فرمود: «من شرب من ماء الفرات و حنك به فانه يحبنا اهل البيت»،[۶] هر كس از آب فرات بنوشد و كام را با آن بردارد، او دوستدار ما خاندان خواهد بود. در حديث، از فرات به عنوان نهر مؤمن و نيز نهر بهشتى ياد شده است: «نهران مؤمنان و نهران كافران، فالمؤمنان: الفرات و نيل مصر...»[۷] «اربعة انهار من الجنة: الفرات...».[۸]
فرات در واقعه عاشورا
«فرات» يادآور عظيمترين حماسه خونين و ماندگارترين صحنه وفا و صبر است. شير مردان عاشورايى در كربلا، در محرم سال 61 هجرى توسط نيروهاى «ابن زياد» در محاصره قرار گرفتند و آب به روى اردوگاه امام حسين علیه السلام و اطفال و خيمه‌ها بسته شد.
سپاه دشمن مى‌خواست با قرار دادن حسين علیه السلام در مضيقه بى آبى، او را به تسليم وادارد اما آن حضرت مرگ شرافتمندانه و تشنه كامانه را برگزيد.
عباس علیه السلام كه براى آب آوردن از فرات، براى كودكان تشنه رفته بود. در كنار همين نهر علقمه دستانش قطع شد و به شهادت رسيد. «آب فرات» همچون «خاك كربلا»، هر دو آموزگار شجاعت و الهام بخش شهادتند. از اين رو برداشتن كام نوزاد با آب فرات يا تربت حسينى، چشاندن طعم شجاعت و انتقال فرهنگ شهادت در دل و جان شيعه است.
پانویس
منابع
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
