امامزاده ابراهیم بن محمد قم
بقعه «امامزاده ابراهیم» در قم، از بناهاى قرن هفتم هجرى است که به این نام، دو امامزاده در داخل شهر قم وجود دارد: الف. امامزاده ابراهیم (بخشی) واقع در خیابان امامزاده ابراهیم. ب. امامزاده ابراهیم بن احمد واقع در گلزار شهدا جنب بقعه منسوب به على بن جعفر(علیه السلام).
اما اینکه مدفون در بقعه مورد نظر، چه کسى مى باشد، میان علماء انساب و مورخین اختلاف است. البته دلائلى بر مدفون بودن دو امامزاده (پدر و پسر) در دست است که آیت الله سید شهاب الدین مرعشى نجفى و علامه نسّابه عباس فیض بر آن تصریح نموده اند.
اما مرحوم فیض به نقل از مرحوم علامه مرعشى نجفى در کتابش (گنجینه آثار قم) نوشته که در این بقعه دو امامزاده جلیل (پدر و پسر) به اسامى ابوجعفر محمد بن محسن بن ابراهیم عسکرى بن موسى ابى السبحه بن ابراهیم المرتضى بن امام موسى کاظم (علیه السلام) و فرزندش امامزاده ابواسماعیل ابراهیم مدفون اند که بواسطه آثار تألیفى امامزاده ابراهیم، این بقعه و بارگاه به نام وى شهرت یافته است.
و در کتیبه ایوانچه مدخل بقعه هم حالات و آثار این دو امامزاده با استخراج نسب از مرحوم آیت الله نجفى مرعشی(ره) بر روى کاشیهاى ملوّن چنین نوشته شده است: "بسم الله الرحمن الرحیم. در این بقعه مبارکه بطوریکه آقاى ابوالمعالى شهاب الدین مشهور بالنجفى الحسینى الحسنى المرعشى تعیین نموده اند دو نفر از خاندان حضرت رسالت یکی سید جلیل ابواسماعیل ابراهیم بن ابى جعفر محمد بن ابی‌طالب المحسن بن ابى الحسن ابراهیم العسکرى ابن موسى الثانى ابى السبحه بن ابراهیم المرتضى ابن سیدنا و مولینا الامام موسى بن جعفر(علیه السلام) و دیگرى سید ابوجعفر محمد پدر بزرگوار ایشان مدفون مى باشد."
همانطورکه از کتیبه فوق معلوم گشت، دیگر جاى تردید نیست که مدفون در این بقعه، دو امامزاده (پدر و پسر) باشند خصوصا اینکه مرحوم علامه نسابه آیت الله مرعشى نجفی(ره) هم نسب این دو امامزاده را تصریح نموده اند.
در اکثر کتب تاریخى که در زمینه امامزادگان قم نوشته اند، در کنار اسم امامزاده ابراهیم کلمه «بخشى» را پیوست داده اند و براى این مطلب هم تا الآن در هیچیک از کتابهاى موجود دلیلى را ثبت نکرده و اگر هم قائل به ملقب بودن آن امامزاده به بخشى شویم لازم است که در کتب انساب و یا تراجم و رجال اشاره اى شده باشد، لذا احتمال داده مى شود که ماده تاریخ بناء یا تعمیر آن کلمه بخشی (۹۱۲) بوده و براى فرق گذاشتن بین دو امامزاده مدفون به این نام که قبلا اشاره شد، ملقب به «بخشى» نموده و تا الآن بعنوان «امامزاده ابراهیم بخشى» خوانده مى شود.
همانطورکه در سلسله نسب امامزاده ابراهیم بیان گردید، جد اعلاى نامبرده هم جناب امامزاده ابراهیم الاصغر ملقب به مرتضى است که بنا به عقیده نگارنده، در شهر کاشمر مدفون مى باشد. ابراهیم اصغر ملقب به مرتضى فرزند امام موسى بن جعفر(علیه السلام) سیدى بزرگ و با سخاوت و شجاع بوده و او جدّ سید رضى و سید مرتضى است، زیرا این دو برادر، فرزندان حسین بن موسى بن محمد بن ابراهیم بن موسى بن جعفر(علیه السلام) می باشند.
منابع
