سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی
اين سازمان در سال 1361، با ادغام مركز مدارك وزارت اطلاعات و جهانگردي و مركز اسناد فرهنگي آسيا وابسته به وزارت فرهنگ و هنر با نام مركز مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي موجوديت يافت و در تاريخ 1361 به سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي تغيير نام داد.
هدف و مأموريت آن عبارت بود از: گردآوري، سازماندهي و اشاعه اسناد و مدارك انقلاب اسلامي و انتشارات انقلاب اسلامي و جمهوري اسلامي ايران؛ فراهم آوردن امكانات لازم براي پژوهش و مطالعه و بهره‌برداري از اين مجموعه و بالاخره شناساندن مباني و اهداف انقلاب اسلامي ايران.
سازمان
با انتقال منابع و امكانات و نيروي انساني دو مركز فرهنگي پيشين، اين سازمان در همان ابتداي كار از كتابخانه‌اي با 25000 جلد كتاب و 5131 جلد نشريه ادواري صحافي شده و همچنين آرشيوي حاوي 8564 جلد گزارش دولتي، 34000 قطعه عكس، 24587 قطعه اسلايد بهره‌مند شد. آرشيو سازمان به تدريج به آرشيو "جريان‌هاي سياسي" موسوم شد و بخش‌هاي منابع ديداري ـ شنيداري و ريزفيلم و ريزبرگه نيز بر آن افزوده شد. براي سازماندهي اين منابع، بخش نمايه‌سازي و بخش گردآوري و سازماندهي نسخه‌هاي خطي نيز تأسيس شد.
از مهم‌ترين اقدام‌هاي سازمان مي‌توان به تهيه آرشيوي از اسناد و مدارك گروه‌هاي سياسي داخلي، تشكل‌هاي غيرقانوني و مدارك مربوط به رژيم پهلوي اشاره كرد. اين آرشيو حاوي حدود 7000 جلد كتاب، بيش از 15000 برگ اعلاميه، 2500 عنوان زندگينامه سياسي و 160 عنوان نشريه ادواري است. آرشيو اداره‌كل نگارش وزارت فرهنگ و هنر ــ كه نظارت و مميزي بر چاپ كتاب را در رژيم پهلوي بر عهده داشت ــ به اين سازمان منتقل شد. اين آرشيو حاوي بيش از 22000 پرونده كتاب‌هايي است كه براي دريافت مجوز چاپ به آن اداره كل ارسال شده بودند. در اين پرونده‌ها نسخه‌اي از كتاب و نظر مميز نگهداري مي‌شود.
سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي از 1361 اقدام به انتشار فصلنامه فهرست مقالات انقلاب اسلامي در مطبوعات ايران كرد كه جانشين فهرست مقالات فرهنگي در مطبوعات ايران از انتشارات مركز اسناد فرهنگي آسيا شد. اين نشريه فهرستي بود از مقالات منتشره در مطبوعات ايران در موضوع‌هاي مختلف از نويسندگان ايراني و غيرايراني و به همين دليل نام آن به فهرست مقالات فارسي در مطبوعات جمهوري اسلامي ايران تغيير داده شد.
در 1378 به دليل آن كه پاره‌اي از وظايف و اقدامات سازمان با وظايف كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران موازي بود، كليه منابع و نيروي انساني آن به كتابخانه ملي منتقل و سازمان در كتابخانه ملي ادغام شد. بدين ترتيب، سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي عملاً تعطيل شد.
مهم‌ترين طرحي كه سازمان ــ در حيات 17 ساله خود ــ اجرا كرد تدوين اصطلاحنامه فرهنگي فارسي (اصفا) بود كه در اواخر سال 1370 شورايي به منظور تدوين آن در سازمان تشكيل گرديد. نخستين ويرايش آن در اواخر 1374 و ويرايش دوم آن در 1380 ــ پس از ادغام در كتابخانه ملي ــ منتشر شد.
منابع
- دائره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی، مدخل "سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي" از علي تابش؛ نورالله مرادي، بازیابی: 13 مرداد 1392.
