اسماعیل بن سعد اشعری قمی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(اضافه کردن رده) |
(تلخیص مقاله و دانشنامه ای نمودن لحن آن) |
||
| سطر ۴: | سطر ۴: | ||
| − | + | اسماعیل بن سعد اشعری قمی یکی از عالمان خاندان اشعرى، از خاندان هاى معروف شيعى در [[قم]] است. تاریخ ولادت او دقیقا مشخص نیست اما از بررسى هاى انجام شده، مى توان حدس زد كه او در نيمه دوم از سده دوم هجرى، در قم به دنیا آمده است. | |
| − | + | پدر او با نام سعد الاحوص نيز به گفته رجالیون، يكى از راويان حديث بوده است. بعضى از محققان احتمال داده اند كه اسماعيل، برادرى به نام سعد بن سعد الاحوص داشته،<ref> حاشيه مجمع الرجال، قهپايى، ج 1، ص 212. </ref> كه در اين صورت او هم مانند پدر و برادرش، اسماعيل يكى از محدثان نخبه شيعه و از ياران مورد اعتماد حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام بوده است.<ref> ر.ك. ستارگان حرم، ج 5، ص 207. </ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
اسماعيل بن سعد قمى اشعرى، از همان اوان كودكى با مهر و محبت امامان شيعه بزرگ شد و پيوند عميق و ناگسستنى با خاندان پيامبر داشت. از اين رو از زادگاه خويش، براى طلب حديث به [[حجاز]] هجرت مى كند و رحل اقامت، در [[مدينه]] مى افكند تا خود را از سرچشمه هاى زلال علوم امامان شيعه سيراب سازد. | اسماعيل بن سعد قمى اشعرى، از همان اوان كودكى با مهر و محبت امامان شيعه بزرگ شد و پيوند عميق و ناگسستنى با خاندان پيامبر داشت. از اين رو از زادگاه خويش، براى طلب حديث به [[حجاز]] هجرت مى كند و رحل اقامت، در [[مدينه]] مى افكند تا خود را از سرچشمه هاى زلال علوم امامان شيعه سيراب سازد. | ||
| − | محدث برجسته شيعه، احمد بن محمد بن خالد برقى، نقل كرده است: اسماعيل بن سعد، يكى از اصحاب امام موسى بن جعفر علیه‌السلام است. | + | محدث برجسته شيعه، احمد بن محمد بن خالد برقى، نقل كرده است: اسماعيل بن سعد، يكى از اصحاب امام موسى بن جعفر علیه‌السلام است.<ref> معجم الرجال، ج 3، ص 137. </ref> |
| − | با كاوش در منابع فراوان علم رجال، اسماعيل علاوه بر اين كه از محضر حضرت [[امام كاظم]] علیه‌السلام بهره برده، يكى از ياران معروف حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام به شمار مى آيد؛ | + | با كاوش در منابع فراوان علم رجال، اسماعيل علاوه بر اين كه از محضر حضرت [[امام كاظم]] علیه‌السلام بهره برده، يكى از ياران معروف حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام به شمار مى آيد؛<ref> رجال شيخ طوسى، ص 367 و منتهى المقال، ابوعلى، ج 2، ص 61. </ref> چنان كه تمامى رجال‌نويسان به اين حقيقت اشاره كرده اند كه: «انّه كان منْ اصحاب الرضا». به همين دليل است كه در جاى جاى رواياتى كه او نقل مى كند، مى بينيم كه اسماعيل بن سعد مى گويد: «سألتُ عن الرضا؛ از حضرت رضا سؤال كردم و امام چنين پاسخ داد».<ref> تهذيب الاحكام، ج 2، ص 398، حديث 72 و [[من لايحضره الفقيه]]، ج 3، ص 371، مكتبة صدوق. </ref> |
| − | + | ==اساتید اسماعیل بن سعد اشعری== | |
| + | استادان روایتی او عبارتند از: | ||
| − | + | * 1. محمد بن خالد برقى قمى؛<ref> فروع كافى، ج 3، ص 400 و معجم الرجال، ج 3، ص 137. </ref> كه نام او در سراسر كتاب هاى شيعه از درخشش ويژه اى برخوردار است و او از ياران [[حضرت رضا علیه‌السلام]] به شمار مى رفت. | |
| − | * | + | * 2. احمد بن محمد بن خالد برقى قمى؛ فرزند بزرگتر محمد بن خالد و صاحب كتاب ارزشمند «محاسن» است و مورد عنايت و اعتماد تمام عالمان شيعه و سنى است.<ref> معجم الرجال، ج 3، ص 137 و جامع الروات، ج 1، ص 96. </ref> |
| − | * | + | * 3. احمد بن محمد بن عيسى اشعرى قمى؛<ref> [[تهذيب الاحكام]]، ج 9، ص 277. </ref> وى از پرمايه ترين، موجه ترين و نام‌آورترين عالمان مذهب جعفرى بوده و در [[قم]] سكونت داشته است؛ ولى براى گردآورى اخبار [[اهل بيت]] علیهم‌السلام به كوفه و ساير شهرها، مسافرت مى كرد. ايشان نيز از شاگردان و ياران حضرت [[امام رضا]] و حضرت [[امام جواد]] و حضرت [[امام هادى]] علیهم‌السلام بوده است. |
| − | * 3. | + | * 4. يونس بن عبدالرحمن؛<ref> فروع كافى، ج 2، ص 3، كتاب الصلوه، حديث 1 و تهذيب الاحكام، ج 2، ص 3. </ref> از استوانه هاى علم و فضيلت در مكتب اسلام، به ويژه [[شيعه]] است. اين شخصيت بزرگ، چنان داراى باورهاى عميق دينى و پيوند محكم و خلل ناپذير با ولايت امامان شيعه بود، كه دانشمندان بزرگ دينى، او را در شمار «اصحاب اجماع» آورده اند. ايشان هم از ياران حضرت رضا علیه‌السلام بوده است. |
| − | + | ==شاگردان== | |
| − | + | درمنابع معتبر از شاگردان او نامى ذكر نشده است. با اين حال، اسماعيل فرزندى به نام سعد داشت كه رواياتى را از پدر بزرگوار خويش نقل مى كند.<ref> ر.ك: تهذيب الاحكام، ج 2، ص 398، حديث 72 و ص 3، كتاب الصلوه، حديث 1. </ref> | |
| − | + | ==آثار== | |
| + | با وجود آن كه اسماعيل بن سعد روايات فراوانى را نقل كرده، اما اثر مكتوبى از خود بر جاى نگذاشته است. | ||
| − | + | ==اسماعيل بن سعد از منظر رجال‌نويسان== | |
| − | ''' | + | '''[[شيخ طوسى]]:''' «اسماعيل بن سعد احوص، محدثى موجه است».<ref> رجال طوسى، ص 367. </ref> ساير بزرگان تراجم‌نويس، همين سخن طوسى را نقل و به آن بسنده كرده اند.<ref> معجم الرجال، ج 3، ص 137؛ جامع الروات، ج 1، ص 96 و نقدالرجال، تفرشى، ص 44. </ref> |
| − | + | '''[[ابن حجر عسقلانى]]:''' «كان اسماعيل بن سعد اشعرى قمى، مِنْ رجال الشيعه؛<ref> لسان الميزان، ج 1، ص 407. </ref> اسماعيل يكى از مردان بزرگ شيعه است». | |
| − | + | ==چند مورد از روایات اسماعيل بن سعد== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''سوگند''' | '''سوگند''' | ||
| − | اسماعيل بن سعد قمى از حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام مى پرسد: مردى قسم مى خورد، در صورتى كه در دلش چنين قصدى را ندارد؛ آيا اين سوگند ارزش و اثر دارد؟ امام فرمود: اساس سوگند بر نيت و قصد است. | + | اسماعيل بن سعد قمى از حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام مى پرسد: مردى قسم مى خورد، در صورتى كه در دلش چنين قصدى را ندارد؛ آيا اين سوگند ارزش و اثر دارد؟ امام فرمود: اساس سوگند بر نيت و قصد است.<ref> من لايحضره الفقيه، [[شيخ صدوق]]، ج 3، ص 371. </ref> |
'''تجارت با مال يتيم ''' | '''تجارت با مال يتيم ''' | ||
| − | اسماعيل مى گويد: از حضرت رضا علیه‌السلام پرسيدم: آيا كسى كه از طرف پدر بچه يتيم، به عنوان وصى كارهاى مربوط به او را انجام مى دهد، آيا حق دارد مال آن يتيم را قرض بدهد يا با مال او تجارت و معامله كند؟ امام در پاسخ فرمود: اگر اين كار را انجام دهد و مال او تلف شود، اين وصى، ضامن مال آن يتيم است. | + | اسماعيل مى گويد: از حضرت رضا علیه‌السلام پرسيدم: آيا كسى كه از طرف پدر بچه يتيم، به عنوان وصى كارهاى مربوط به او را انجام مى دهد، آيا حق دارد مال آن يتيم را قرض بدهد يا با مال او تجارت و معامله كند؟ امام در پاسخ فرمود: اگر اين كار را انجام دهد و مال او تلف شود، اين وصى، ضامن مال آن يتيم است.<ref> تهذيب الاحكام، ج 9، ص 280. </ref> |
'''حكم نماز با لباس ابريشم ''' | '''حكم نماز با لباس ابريشم ''' | ||
| − | اسماعيل بن سعد مى گويد: از حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام پرسيدم: آيا مى شود در لباسى كه از پوست جانوران درنده ساخته شده، نماز خواند؟ فرمود: در آن لباس ها نماز نخوانيد. باز پرسيدم: آيا مرد مى تواند در لباسى كه از ابريشم بافته شده، نماز بخواند؟ فرمود: نه. | + | اسماعيل بن سعد مى گويد: از حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام پرسيدم: آيا مى شود در لباسى كه از پوست جانوران درنده ساخته شده، نماز خواند؟ فرمود: در آن لباس ها نماز نخوانيد. باز پرسيدم: آيا مرد مى تواند در لباسى كه از ابريشم بافته شده، نماز بخواند؟ فرمود: نه.<ref> فروع كافى، ج 3، ص 400؛ [[وسائل الشيعه]]، ج 3، ص 257، باب 6، حديث 1 و ص 267، باب 11، حديث 1. </ref> |
'''نمازهاى واجب و مستحب''' | '''نمازهاى واجب و مستحب''' | ||
| − | از حضرت امام رضا علیه‌السلام مى پرسيدم: كه در شبانه روز، نمازها چند ركعت است؟ امام فرمود: پنجاه و يك ركعت(17 ركعت نمازهاى واجب و 34 ركعت نمازهاى مستحبى در شبانه روز). | + | از حضرت امام رضا علیه‌السلام مى پرسيدم: كه در شبانه روز، نمازها چند ركعت است؟ امام فرمود: پنجاه و يك ركعت(17 ركعت نمازهاى واجب و 34 ركعت نمازهاى مستحبى در شبانه روز).<ref> فروع كافى، ج 3، ص 446، حديث 16، باب صلوة النوافل و تهذيب الاحكام، ج 2، ص 3، كتاب الصلوة، حديث 1. </ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''نماز بر جنازه مؤمن و منافق''' | '''نماز بر جنازه مؤمن و منافق''' | ||
| − | اسماعيل بن سعد مى گويد: از امام علیه‌السلام درباره نماز خواندن بر ميت پرسيدم. فرمود: چنان چه ميت، مؤمن بوده است. نماز او پنج تكبير دارد؛ ولى چنان چه ميت، منافق بوده است، چهار تكبير بگو و البته نماز ميت «سلام» ندارد. | + | اسماعيل بن سعد مى گويد: از امام علیه‌السلام درباره نماز خواندن بر ميت پرسيدم. فرمود: چنان چه ميت، مؤمن بوده است. نماز او پنج تكبير دارد؛ ولى چنان چه ميت، منافق بوده است، چهار تكبير بگو و البته نماز ميت «سلام» ندارد.<ref> تهذيب الاحكام، ج 3، ص 212، باب صلوة الاموات، ص 1. </ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==وفات== | |
| + | هر چند تاريخ دقيق رحلت اين محدث بزرگ در تراجم محدثان شيعه، روشن نيست؛ ولى با توجه به قرائن مى توان حدس زد كه او تقريباً در نيمه اول سده سوم هجرى رحلت نموده است. | ||
| − | + | ==پانویس== | |
| + | {{پانویس}} | ||
| − | == | + | ==منابع== |
| + | ستارگان حرم، جلد 10 ،معرفی "اسماعيل بن سعد اشعري قمّي" از ابوالحسن ربانى سبزوارى | ||
| − | |||
[[رده:علمای قرن سوم]] | [[رده:علمای قرن سوم]] | ||
| + | [[رده:راویان حدیث]] | ||
| + | [[رده:اصحاب امام کاظم علیه السلام]] | ||
| + | [[رده:اصحاب امام رضا علیه السلام]] | ||
نسخهٔ ۱۹ آوریل ۲۰۱۵، ساعت ۰۷:۰۰
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
اسماعیل بن سعد اشعری قمی یکی از عالمان خاندان اشعرى، از خاندان هاى معروف شيعى در قم است. تاریخ ولادت او دقیقا مشخص نیست اما از بررسى هاى انجام شده، مى توان حدس زد كه او در نيمه دوم از سده دوم هجرى، در قم به دنیا آمده است.
پدر او با نام سعد الاحوص نيز به گفته رجالیون، يكى از راويان حديث بوده است. بعضى از محققان احتمال داده اند كه اسماعيل، برادرى به نام سعد بن سعد الاحوص داشته،[۱] كه در اين صورت او هم مانند پدر و برادرش، اسماعيل يكى از محدثان نخبه شيعه و از ياران مورد اعتماد حضرت امام رضا علیه‌السلام بوده است.[۲]
اسماعيل بن سعد قمى اشعرى، از همان اوان كودكى با مهر و محبت امامان شيعه بزرگ شد و پيوند عميق و ناگسستنى با خاندان پيامبر داشت. از اين رو از زادگاه خويش، براى طلب حديث به حجاز هجرت مى كند و رحل اقامت، در مدينه مى افكند تا خود را از سرچشمه هاى زلال علوم امامان شيعه سيراب سازد.
محدث برجسته شيعه، احمد بن محمد بن خالد برقى، نقل كرده است: اسماعيل بن سعد، يكى از اصحاب امام موسى بن جعفر علیه‌السلام است.[۳]
با كاوش در منابع فراوان علم رجال، اسماعيل علاوه بر اين كه از محضر حضرت امام كاظم علیه‌السلام بهره برده، يكى از ياران معروف حضرت امام رضا علیه‌السلام به شمار مى آيد؛[۴] چنان كه تمامى رجال‌نويسان به اين حقيقت اشاره كرده اند كه: «انّه كان منْ اصحاب الرضا». به همين دليل است كه در جاى جاى رواياتى كه او نقل مى كند، مى بينيم كه اسماعيل بن سعد مى گويد: «سألتُ عن الرضا؛ از حضرت رضا سؤال كردم و امام چنين پاسخ داد».[۵]
محتویات
اساتید اسماعیل بن سعد اشعری
استادان روایتی او عبارتند از:
- 1. محمد بن خالد برقى قمى؛[۶] كه نام او در سراسر كتاب هاى شيعه از درخشش ويژه اى برخوردار است و او از ياران حضرت رضا علیه‌السلام به شمار مى رفت.
- 2. احمد بن محمد بن خالد برقى قمى؛ فرزند بزرگتر محمد بن خالد و صاحب كتاب ارزشمند «محاسن» است و مورد عنايت و اعتماد تمام عالمان شيعه و سنى است.[۷]
- 3. احمد بن محمد بن عيسى اشعرى قمى؛[۸] وى از پرمايه ترين، موجه ترين و نام‌آورترين عالمان مذهب جعفرى بوده و در قم سكونت داشته است؛ ولى براى گردآورى اخبار اهل بيت علیهم‌السلام به كوفه و ساير شهرها، مسافرت مى كرد. ايشان نيز از شاگردان و ياران حضرت امام رضا و حضرت امام جواد و حضرت امام هادى علیهم‌السلام بوده است.
- 4. يونس بن عبدالرحمن؛[۹] از استوانه هاى علم و فضيلت در مكتب اسلام، به ويژه شيعه است. اين شخصيت بزرگ، چنان داراى باورهاى عميق دينى و پيوند محكم و خلل ناپذير با ولايت امامان شيعه بود، كه دانشمندان بزرگ دينى، او را در شمار «اصحاب اجماع» آورده اند. ايشان هم از ياران حضرت رضا علیه‌السلام بوده است.
شاگردان
درمنابع معتبر از شاگردان او نامى ذكر نشده است. با اين حال، اسماعيل فرزندى به نام سعد داشت كه رواياتى را از پدر بزرگوار خويش نقل مى كند.[۱۰]
آثار
با وجود آن كه اسماعيل بن سعد روايات فراوانى را نقل كرده، اما اثر مكتوبى از خود بر جاى نگذاشته است.
اسماعيل بن سعد از منظر رجال‌نويسان
شيخ طوسى: «اسماعيل بن سعد احوص، محدثى موجه است».[۱۱] ساير بزرگان تراجم‌نويس، همين سخن طوسى را نقل و به آن بسنده كرده اند.[۱۲]
ابن حجر عسقلانى: «كان اسماعيل بن سعد اشعرى قمى، مِنْ رجال الشيعه؛[۱۳] اسماعيل يكى از مردان بزرگ شيعه است».
چند مورد از روایات اسماعيل بن سعد
سوگند
اسماعيل بن سعد قمى از حضرت امام رضا علیه‌السلام مى پرسد: مردى قسم مى خورد، در صورتى كه در دلش چنين قصدى را ندارد؛ آيا اين سوگند ارزش و اثر دارد؟ امام فرمود: اساس سوگند بر نيت و قصد است.[۱۴]
تجارت با مال يتيم
اسماعيل مى گويد: از حضرت رضا علیه‌السلام پرسيدم: آيا كسى كه از طرف پدر بچه يتيم، به عنوان وصى كارهاى مربوط به او را انجام مى دهد، آيا حق دارد مال آن يتيم را قرض بدهد يا با مال او تجارت و معامله كند؟ امام در پاسخ فرمود: اگر اين كار را انجام دهد و مال او تلف شود، اين وصى، ضامن مال آن يتيم است.[۱۵]
حكم نماز با لباس ابريشم
اسماعيل بن سعد مى گويد: از حضرت امام رضا علیه‌السلام پرسيدم: آيا مى شود در لباسى كه از پوست جانوران درنده ساخته شده، نماز خواند؟ فرمود: در آن لباس ها نماز نخوانيد. باز پرسيدم: آيا مرد مى تواند در لباسى كه از ابريشم بافته شده، نماز بخواند؟ فرمود: نه.[۱۶]
نمازهاى واجب و مستحب
از حضرت امام رضا علیه‌السلام مى پرسيدم: كه در شبانه روز، نمازها چند ركعت است؟ امام فرمود: پنجاه و يك ركعت(17 ركعت نمازهاى واجب و 34 ركعت نمازهاى مستحبى در شبانه روز).[۱۷]
نماز بر جنازه مؤمن و منافق
اسماعيل بن سعد مى گويد: از امام علیه‌السلام درباره نماز خواندن بر ميت پرسيدم. فرمود: چنان چه ميت، مؤمن بوده است. نماز او پنج تكبير دارد؛ ولى چنان چه ميت، منافق بوده است، چهار تكبير بگو و البته نماز ميت «سلام» ندارد.[۱۸]
وفات
هر چند تاريخ دقيق رحلت اين محدث بزرگ در تراجم محدثان شيعه، روشن نيست؛ ولى با توجه به قرائن مى توان حدس زد كه او تقريباً در نيمه اول سده سوم هجرى رحلت نموده است.
پانویس
- ↑ حاشيه مجمع الرجال، قهپايى، ج 1، ص 212.
- ↑ ر.ك. ستارگان حرم، ج 5، ص 207.
- ↑ معجم الرجال، ج 3، ص 137.
- ↑ رجال شيخ طوسى، ص 367 و منتهى المقال، ابوعلى، ج 2، ص 61.
- ↑ تهذيب الاحكام، ج 2، ص 398، حديث 72 و من لايحضره الفقيه، ج 3، ص 371، مكتبة صدوق.
- ↑ فروع كافى، ج 3، ص 400 و معجم الرجال، ج 3، ص 137.
- ↑ معجم الرجال، ج 3، ص 137 و جامع الروات، ج 1، ص 96.
- ↑ تهذيب الاحكام، ج 9، ص 277.
- ↑ فروع كافى، ج 2، ص 3، كتاب الصلوه، حديث 1 و تهذيب الاحكام، ج 2، ص 3.
- ↑ ر.ك: تهذيب الاحكام، ج 2، ص 398، حديث 72 و ص 3، كتاب الصلوه، حديث 1.
- ↑ رجال طوسى، ص 367.
- ↑ معجم الرجال، ج 3، ص 137؛ جامع الروات، ج 1، ص 96 و نقدالرجال، تفرشى، ص 44.
- ↑ لسان الميزان، ج 1، ص 407.
- ↑ من لايحضره الفقيه، شيخ صدوق، ج 3، ص 371.
- ↑ تهذيب الاحكام، ج 9، ص 280.
- ↑ فروع كافى، ج 3، ص 400؛ وسائل الشيعه، ج 3، ص 257، باب 6، حديث 1 و ص 267، باب 11، حديث 1.
- ↑ فروع كافى، ج 3، ص 446، حديث 16، باب صلوة النوافل و تهذيب الاحكام، ج 2، ص 3، كتاب الصلوة، حديث 1.
- ↑ تهذيب الاحكام، ج 3، ص 212، باب صلوة الاموات، ص 1.
منابع
ستارگان حرم، جلد 10 ،معرفی "اسماعيل بن سعد اشعري قمّي" از ابوالحسن ربانى سبزوارى
