هاویه

یکی از نامهای دوزخ ، در قرآن «هاويه» است .

واژه شناسى «هاويه»

اين واژه در اصل ، از مادّه «هوى» به معناى افتادن به پايين و سقوط كردن از بلندى است . ابن فارس مى گويد : الهاء و الواو و الياء : أصل صحيح يدلّ على خلوّ و سقوط ... و يقال : هوى الشيء يهوى : سقط . و هاوية : جهنّم ، لأنّ الكافر يهوى فيها . و الهاوية : كلّ مهواة ، و الهوّة : الوهدة العميقة . ه و ى ، ريشه صحيحى است كه بر رها شدن و فرو افتادن ، دلالت مى كند . گفته مى شود : «هوى الشى ء يهوى» ، يعنى : سقوط كرد . هاويه جهنّم ، براى اين است كه كافر در آن ، سقوط مى كند . هاويه ، به هر گودالى گفته مى شود . هوّه ، گودال عميق است . بنا بر اين ، ناميده شدن جهنّم به «هاويه» ، بِدان جهت است كه تبهكاران در چنين جايگاه عميق و خطرناكى سقوط مى كنند .

واژه «هاويه» در قرآن و حديث

واژه «هاويه» تنها يك بار در قرآن آمده است : «وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَ زِينُهُ * فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ * وَ مَآ أَدْرَاكَ مَاهِيَهْ * نَارٌ حَامِيَةُ . ۲ و امّا كسى كه ترازوهايش سبُك است ، پناهگاهش «هاويه» است ! و تو چه مى دانى «هاويه» چيست ؟! آتشى است سوزان !» . كلمه «اُمّ» در اين آيه ، به معناى جايگاه و قرارگاه است. بنا بر اين ، معناى آيه ، اين است كه جايگاه كسانى كه اعمال نيك آنان وزن و ارزشى ندارد ، پرتگاه سوزان و عميق دوزخ است. گفتنى است كه از برخى احاديث نيز استفاده مى شود كه در نام گذارى جهنّم به «هاويه» ، عميق بودن دوزخ و سقوط دوزخيان در آن ، مورد عنايت بوده است .

منبع

• محمد محمدی ری شهری،بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث ج2،قم:دارالحدیث،چاپ : اول،1389 ش،ص63،در دسترس درپایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، بازیابی: 16 اردیبهشت 1393.