اخبار

اين اصطلاح [جمع خَبَر] به‌ معناي آگاهي‌ها و اطلاعات است. مفسران و لغويان آن را به "احوال" تفسير كرده‌اند. سمعاني آن را به معناي حكايات، قصص و نوادر معني كرده و ايجي واقعه‌ها (رويدادها) را نيز از مفاهيم آن دانسته است.

عنوان صدها كتاب و رساله نيز كه داراي نام اخبار (الاخبار) است، اين معاني را تأييد مي‌كند. با اين همه، هر چند اين واژه در كنار واژه‌هاي "آثار" و "انساب" مفهوم "تاريخ" را در تمدن اسلامي موضوعيت داده است، به لحاظ ريشه‌شناسي، بُن و بنياد واژه مورد بحث در زبان‌هاي سامي صراحت ندارد.

با وجود اين عدّه‌اي واژه خَبَر در زبان عربي را با كلمه خبارُوْ (به معناي جنجال برپاكردن) در زبان اكدي مرتبط مي‌دانند. آنچه مسلم مي‌نمايد اين است كه اَخْبار صورت اوليه علم تاريخ در قرون نخستين اسلامي بوده است و مورّخان از آن معناي تاريخ را اراده مي‌كرده‌اند.

اين كه عده‌اي از مورخان هم منسوب به اخبار و مشهور به اَخباري (الاخباري) بوده‌اند يا به‌ عنوان اصحاب‌الاخبار شناخته مي‌شده‌اند بر اين نكته تأكيد دارد كه علم‌الاخبار را مي‌توان مقدمه علم‌التاريخ دانست.

در تمدن اسلامي صدها عنوان كتاب و رساله را مي‌شناسيم كه واژه اصطلاحي اخبار به حيث واژه مضاف، واژه‌هاي مضاف‌اليه خود را تبيين مي‌كند. از اين‌رو اخبار در پيشينه كتابشناسي به متون و اسناد تاريخي، احوال رجالي و جغرافياي تاريخي اطلاق مي‌شود و نيز در قلمرو روزنامه‌نگاري نوين، از اين واژه معناي روزنامه اراده مي‌گردد.

منابع

• دائره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی، مدخل "اخبار" از نجيب مايل هروي، بازیابی: 7 مرداد 1392.