جالوت: تفاوت بین نسخه‌ها
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{مدخل دائرة المعارف|دانشنامه جهان اسلام}} {{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} جالوت ، ن...' ایجاد کرد) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{مدخل دائرة المعارف|[[دانشنامه جهان اسلام]]}} | {{مدخل دائرة المعارف|[[دانشنامه جهان اسلام]]}} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | جالوت ، نام قرآنیِ جُلیات پهلوان تنومند فلسطینی. نام جالوت در [[قرآن کریم]] سه بار در ضمن نقل داستان جنگ فلسطینیان با بنی اسرائیل ذکر شده (رجوع کنید به [[سوره بقره]]: 249ـ251) و اصل این داستان با تفصیل بیشتری در عهد عتیق آمده (رجوع کنید به ادامه مقاله) که در آن از وی با نام جُلیات یاد شده است. | |
| − | بر | + | منابع لغوی و تفسیری اسلامی واژة جالوت را غیرعربی دانسته اند (رجوع کنید به راغب اصفهانی، ذیل «جلت»؛ زمخشری ذیل [[سوره بقره ]]: 247؛ جوالیقی، ص 104؛ ابن منظور، ذیل «جلت») تا جایی که گفته شده است دانشمندان مسلمان بر این امر اتفاق نظر دارند.(جفری، ص97) |
| − | + | برخی از خاورشناسان در پژوهشهای زبان شناختی خود درباره [[قرآن]] به ریشه شناسی واژه جالوت پرداخته اند. به نوشته هوروویتس (ص 106) این نام مسلماً با واژه عبریِ t ¦lu ¦ga یا واژه آرامیِ ¦a ¢t ¦lu ¦ga (به معنای تبعید و آوارگی) که در میان یهودیان [[مدینه]] متداول بوده، مرتبط است. | |
| − | + | جفری (ص 98) نیز معتقد است که جالوت از راه قرآن به زبان عربی وارد شده است، زیرا اثری از بکار بردنِ آن در پیش از [[اسلام]] در دست نیست. (برای چکیده ای از آرای خاورشناسان در این باره رجوع کنید به همان، ص 97ـ98) | |
| − | + | بر اساس نقل عهد قدیم هنگامی که فلسطینیان و اسرائیلیان در اطراف دره ایلاه، رو در روی یکدیگر صف آرایی کردند، جُلیات (جالوت) از میان جماعت فلسطینیان پیش آمد و شروع به رجزخوانی و مبارزطلبی کرد. وی این کار را که موجب هراس اسرائیلیان شده بود، صبح و شام تا چهل روز انجام داد. | |
| − | + | شاؤل (طالوت)، فرمانده سپاه اسرائیلیان وعده کرده بود که به قاتل او مال فراوان دهد و دخترش را به همسری وی درآوَرد. داوودِ جوان وقتی ندای مبارزطلبی جلیات را شنید، پس از متقاعدکردن شاؤل، آماده جنگ تن به تن با او شد. جلیات چون داوود را دید که بدون شمشیر و تنها با چوب و سنگ به جنگ او آمده است، وی را تحقیر و تهدید کرد و در مقابل داوود نیز او را تهدید کرد و گفت که او را خواهد کشت تا همگان بدانند خدایی هست. | |
| − | + | سپس داوود با فلاخن سنگی به پیشانی جلیات زد و او را از پای درآورد. آنگاه بر سر جنازه او آمد و با شمشیرِ خودِ او سر از تنش جدا کرد و این پیروزی موجب شکست کامل فلسطینیان و فرار آنان شد (برای تفصیل ماجرا رجوع کنید به کتاب اول سموئیل نبی، 17: 4ـ53) سر جالوت به اورشلیم برده شد و شمشیر او در معبدی در شهر نوب ماند تا این که به داوود برگردانده شد. | |
| − | + | جالوت متولد و اهل شهر جَتّ (واقع در جنوب شرقی غزّه) بوده و در [[تورات]] با عنوان جلیات جَتّی از او یاد شده است (رجوع کنید بهکتاب دوم سموئیل نبی، 21: 19ـ22؛ کتاب اول تواریخ ایام، 20: 5، 8)، اگرچه احتمال داده شده که وی فلسطینی الاصل نبوده و به عنوان سرباز در خدمت سپاه فلسطینیان می جنگیده است. (رجوع کنید به > دانشنامه معیار کتاب مقدس <، ذیل "Goliath") | |
| − | + | همچنین ویژگیهای جسمانی خارق العاده ای برای او ذکر شده از جمله این که قدی به بلندی سه متر داشته و در نبرد با بنی اسرائیل مجهز به ادوات جنگی بسیار سنگینی بوده است. (رجوع کنید به کتاب اول سموئیل نبی، 17: 4ـ7) آنچه در عهد قدیم آمده مبنی بر این که اَلحانان نه داوود، جالوت را کشت. (کتاب دوم سموئیل نبی، 21:19) ظاهراً اشتباه نسخه نویسان تورات است زیرا در جای دیگر (کتاب اول تواریخ ایام، 20:5) اَلحانان قاتل برادر جالوت نه جالوت معرفی شده است. (برای تفصیل بیشتر درباره رفع این تناقض رجوع کنید به د.جودائیکا، ذیل "Goliath"؛ > دانشنامة معیار کتاب مقدّس <، همانجا) رویارویی جالوت و داوود در شعر و هنر مغرب زمین به ویژه آثار مجسمه سازی و نقاشی مورد توجه بوده است. (رجوع کنید به د.جودائیکا، ج5، ستون 1334ـ1337) | |
| + | قصة نبرد سپاهیان طالوت و جالوت در [[قرآن کریم]] به اختصار و بدون ذکر جزئیات، این گونه آمده است: پیامبر وقتِ بنی اسرائیل ــ که در [[تورات]] نام او سموئیل ذکر شده ــ به فرمان خدا طالوت را برای جنگ با فلسطینیان به پادشاهی برگزید. اسرائیلیان پس از اعتراضاتی به پیامبرشان درباره این انتخاب سرانجام وی را به پادشاهی پذیرفتند و تحت فرماندهی وی راهی جنگ با جالوت و یارانش شدند. | ||
| − | ( | + | در مسیر جنگ پس از گذشتن از نهری که وسیله امتحان الاهی بود (برای تشابه این امتحان با ماجرای دیگری در تورات رجوع کنید به> دایرة المعارف قرآن< ، ذیل "Goliath") بیشتر سپاهیان [[طالوت]] از مقاومت در برابر جالوت و سپاهیانش اظهار ناتوانی کردند و هنگامی که سپاهیان وفادار طالوت با جالوت و سپاهش رویارو شدند از خداوند درخواست شکیبایی و پیروزی کردند و به اذن خداوند بر او پیروز گشتند و داوود، جالوت را کشت. (رجوع کنید به [[سوره بقره]]: 247ـ251) |
| − | در متون | + | در منابع تاریخی و تفسیری اسلامی نیز مطالبی دربارة جالوت ذکر شده است. قمی (ج1، ص81) وی را قبطی و دینوری (ص 4) او را از اولاد ولید بن ریان دانسته و مسعودی (ج1، ص61) نسب وی را چنین آورده است: جالوت بن مالودبن دبال بن حطان بن فارس. طبری (ج1، ص 467) قوم جالوت را از عمالقه دانسته و از جالوت با عنوان پادشاه عمالقه یاد کرده است. (نیز رجوع کنید به زمخشری، ذیل بقره: 250) |
| + | |||
| + | مسعودی (همانجا) آنان را از اقوام بربر شمرده و ابن خلدون (ج2، ص100) جالوت را از کنعانیان دانسته است. (برای تفصیل بیشتر در این باره رجوع کنید به دباغ، ج1، قسم2، ص230) | ||
| + | |||
| + | یعقوبی (ج1، ص49) از جالوت با عنوان غُلیاث ــ که ظاهراً ناظر به نام عبری اوست ــ نام برده و طول قامت او را پنج ذراع نوشته است. طبری (ج1، ص469، 472) نیز وی را جنگاور و تنومند وصف کرده است. | ||
| + | |||
| + | ماجرای رویارویی اسرائیلیان و فلسطینیان و به ویژه نبرد تن به تن جالوت با داوود به تفصیل در منابع اسلامی گزارش شده است. به نظر می رسد این گزارشها نوعاً تحت تأثیر روایت یهود از این ماجرا بوده و با افزوده ها و کاستی ها و گاه تفاوت هایی به منابع تاریخی و تفسیری مسلمانان راه یافته است (برای نمونه رجوع کنید به طبری، ج1، ص467ـ473؛ ثعلبی، ص239ـ241) هر چند که برخی از این گزارش ها اختلاف های بسیاری با نقل یهود دارند. (رجوع کنید به قمی، ج1، ص82ـ83؛ عیاشی، ج1، ص134ـ135؛ برای ارتباط میان گزارشهای یهودی و اسلامی از ماجرا رجوع کنید به د.اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه) | ||
| + | |||
| + | درباره محل کشته شدن جالوت در منابع اسلامی اقوال مختلفی ذکر شده است. مسعودی (ج1، ص62) بَیسان در اردن را محل نبرد دانسته و ابن عساکر (ج17، ص80) قصر ام حکیم در نزدیکی مَرْج الصُفْر را محل قتل جالوت ذکر کرده است. دباغ | ||
| + | |||
| + | (ج1، قسم1، ص539، پانویس3) محل این واقعه را روستایی در جنوب غربی بیت لحم می داند که امروزه خربة الشویکة خوانده می شود. نامگذاری منطقة عین جالوت نیز ــ که روستایی بین بیسان و نابلس در فلسطین است (یاقوت حموی، ذیل «عین الجالوت») ــ با نبرد داوود و جالوت مرتبط دانسته شده است. (رجوع کنید به د.اسلام، چاپ دوم، ذیل t" ¦lu ¦Ayn Dja ـ"؛ نیز رجوع کنید به هاکس، ذیل «جت») | ||
| + | |||
| + | در متون اسلامی، به استناد تعبیر قرآن ([[سوره بقره]]: 249) غلبه اعجازآمیز داوود بر جالوت و به تبع آن پیروزی نهایی بنی اسرائیل بر فلسطینیان یادآور آن است که در جنگ و درگیری پیروزی از آنِ اهل [[ایمان]] است که خداوند آنان را یاری می کند، اگرچه در ظاهر عدّه و عُدّة کمتری داشته باشند، (رجوع کنید به قشیری، ج1، ص194؛ قرطبی، ج2، جزء3، ص255) چنانکه اصحاب پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم جنگ بدر را به جنگ میان سپاه طالوت و جالوت همانند دانسته و تعداد مسلمانان را در این جنگ به اندازه عدد سپاه طالوت به شمار آورده اند.(رجوع کنید به ابن حنبل، ج4، ص290؛ طبرسی، ج1، ص618) | ||
| + | |||
| + | همچنین جابر بن عبداللّه انصاری، صحابی رسول خدا صلی الله علیه و آله کشته شدن عَمْروبن عَبدوَدّ بدست علی علیه السلام را در [[جنگ احزاب]] به ماجرای جالوت و داوود تشبیه کرده است. (رجوع کنید به حاکم نیشابوری، ج3، ص34؛ مفید، ج1، ص102) | ||
| + | |||
| + | در مثنوی مولوی (ج2، دفتر3، بیت 2495ـ2497) نیز به نبرد داوود و جالوت اشارات مختصری شده است. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | * دانشنامه جهان اسلام، جلد9، ذیل مدخل جالوت از اکرم ارجح و مهرداد عباسی. | |
| − | * دانشنامه جهان اسلام، | ||
[[رده:واژگان قرآنی]] | [[رده:واژگان قرآنی]] | ||
[[رده:قصه‌های قرآنی]] | [[رده:قصه‌های قرآنی]] | ||
نسخهٔ ۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۰۸:۴۲
جالوت ، نام قرآنیِ جُلیات پهلوان تنومند فلسطینی. نام جالوت در قرآن کریم سه بار در ضمن نقل داستان جنگ فلسطینیان با بنی اسرائیل ذکر شده (رجوع کنید به سوره بقره: 249ـ251) و اصل این داستان با تفصیل بیشتری در عهد عتیق آمده (رجوع کنید به ادامه مقاله) که در آن از وی با نام جُلیات یاد شده است.
منابع لغوی و تفسیری اسلامی واژة جالوت را غیرعربی دانسته اند (رجوع کنید به راغب اصفهانی، ذیل «جلت»؛ زمخشری ذیل سوره بقره : 247؛ جوالیقی، ص 104؛ ابن منظور، ذیل «جلت») تا جایی که گفته شده است دانشمندان مسلمان بر این امر اتفاق نظر دارند.(جفری، ص97)
برخی از خاورشناسان در پژوهشهای زبان شناختی خود درباره قرآن به ریشه شناسی واژه جالوت پرداخته اند. به نوشته هوروویتس (ص 106) این نام مسلماً با واژه عبریِ t ¦lu ¦ga یا واژه آرامیِ ¦a ¢t ¦lu ¦ga (به معنای تبعید و آوارگی) که در میان یهودیان مدینه متداول بوده، مرتبط است.
جفری (ص 98) نیز معتقد است که جالوت از راه قرآن به زبان عربی وارد شده است، زیرا اثری از بکار بردنِ آن در پیش از اسلام در دست نیست. (برای چکیده ای از آرای خاورشناسان در این باره رجوع کنید به همان، ص 97ـ98)
بر اساس نقل عهد قدیم هنگامی که فلسطینیان و اسرائیلیان در اطراف دره ایلاه، رو در روی یکدیگر صف آرایی کردند، جُلیات (جالوت) از میان جماعت فلسطینیان پیش آمد و شروع به رجزخوانی و مبارزطلبی کرد. وی این کار را که موجب هراس اسرائیلیان شده بود، صبح و شام تا چهل روز انجام داد.
شاؤل (طالوت)، فرمانده سپاه اسرائیلیان وعده کرده بود که به قاتل او مال فراوان دهد و دخترش را به همسری وی درآوَرد. داوودِ جوان وقتی ندای مبارزطلبی جلیات را شنید، پس از متقاعدکردن شاؤل، آماده جنگ تن به تن با او شد. جلیات چون داوود را دید که بدون شمشیر و تنها با چوب و سنگ به جنگ او آمده است، وی را تحقیر و تهدید کرد و در مقابل داوود نیز او را تهدید کرد و گفت که او را خواهد کشت تا همگان بدانند خدایی هست.
سپس داوود با فلاخن سنگی به پیشانی جلیات زد و او را از پای درآورد. آنگاه بر سر جنازه او آمد و با شمشیرِ خودِ او سر از تنش جدا کرد و این پیروزی موجب شکست کامل فلسطینیان و فرار آنان شد (برای تفصیل ماجرا رجوع کنید به کتاب اول سموئیل نبی، 17: 4ـ53) سر جالوت به اورشلیم برده شد و شمشیر او در معبدی در شهر نوب ماند تا این که به داوود برگردانده شد.
جالوت متولد و اهل شهر جَتّ (واقع در جنوب شرقی غزّه) بوده و در تورات با عنوان جلیات جَتّی از او یاد شده است (رجوع کنید بهکتاب دوم سموئیل نبی، 21: 19ـ22؛ کتاب اول تواریخ ایام، 20: 5، 8)، اگرچه احتمال داده شده که وی فلسطینی الاصل نبوده و به عنوان سرباز در خدمت سپاه فلسطینیان می جنگیده است. (رجوع کنید به > دانشنامه معیار کتاب مقدس <، ذیل "Goliath")
همچنین ویژگیهای جسمانی خارق العاده ای برای او ذکر شده از جمله این که قدی به بلندی سه متر داشته و در نبرد با بنی اسرائیل مجهز به ادوات جنگی بسیار سنگینی بوده است. (رجوع کنید به کتاب اول سموئیل نبی، 17: 4ـ7) آنچه در عهد قدیم آمده مبنی بر این که اَلحانان نه داوود، جالوت را کشت. (کتاب دوم سموئیل نبی، 21:19) ظاهراً اشتباه نسخه نویسان تورات است زیرا در جای دیگر (کتاب اول تواریخ ایام، 20:5) اَلحانان قاتل برادر جالوت نه جالوت معرفی شده است. (برای تفصیل بیشتر درباره رفع این تناقض رجوع کنید به د.جودائیکا، ذیل "Goliath"؛ > دانشنامة معیار کتاب مقدّس <، همانجا) رویارویی جالوت و داوود در شعر و هنر مغرب زمین به ویژه آثار مجسمه سازی و نقاشی مورد توجه بوده است. (رجوع کنید به د.جودائیکا، ج5، ستون 1334ـ1337)
قصة نبرد سپاهیان طالوت و جالوت در قرآن کریم به اختصار و بدون ذکر جزئیات، این گونه آمده است: پیامبر وقتِ بنی اسرائیل ــ که در تورات نام او سموئیل ذکر شده ــ به فرمان خدا طالوت را برای جنگ با فلسطینیان به پادشاهی برگزید. اسرائیلیان پس از اعتراضاتی به پیامبرشان درباره این انتخاب سرانجام وی را به پادشاهی پذیرفتند و تحت فرماندهی وی راهی جنگ با جالوت و یارانش شدند.
در مسیر جنگ پس از گذشتن از نهری که وسیله امتحان الاهی بود (برای تشابه این امتحان با ماجرای دیگری در تورات رجوع کنید به> دایرة المعارف قرآن< ، ذیل "Goliath") بیشتر سپاهیان طالوت از مقاومت در برابر جالوت و سپاهیانش اظهار ناتوانی کردند و هنگامی که سپاهیان وفادار طالوت با جالوت و سپاهش رویارو شدند از خداوند درخواست شکیبایی و پیروزی کردند و به اذن خداوند بر او پیروز گشتند و داوود، جالوت را کشت. (رجوع کنید به سوره بقره: 247ـ251)
در منابع تاریخی و تفسیری اسلامی نیز مطالبی دربارة جالوت ذکر شده است. قمی (ج1، ص81) وی را قبطی و دینوری (ص 4) او را از اولاد ولید بن ریان دانسته و مسعودی (ج1، ص61) نسب وی را چنین آورده است: جالوت بن مالودبن دبال بن حطان بن فارس. طبری (ج1، ص 467) قوم جالوت را از عمالقه دانسته و از جالوت با عنوان پادشاه عمالقه یاد کرده است. (نیز رجوع کنید به زمخشری، ذیل بقره: 250)
مسعودی (همانجا) آنان را از اقوام بربر شمرده و ابن خلدون (ج2، ص100) جالوت را از کنعانیان دانسته است. (برای تفصیل بیشتر در این باره رجوع کنید به دباغ، ج1، قسم2، ص230)
یعقوبی (ج1، ص49) از جالوت با عنوان غُلیاث ــ که ظاهراً ناظر به نام عبری اوست ــ نام برده و طول قامت او را پنج ذراع نوشته است. طبری (ج1، ص469، 472) نیز وی را جنگاور و تنومند وصف کرده است.
ماجرای رویارویی اسرائیلیان و فلسطینیان و به ویژه نبرد تن به تن جالوت با داوود به تفصیل در منابع اسلامی گزارش شده است. به نظر می رسد این گزارشها نوعاً تحت تأثیر روایت یهود از این ماجرا بوده و با افزوده ها و کاستی ها و گاه تفاوت هایی به منابع تاریخی و تفسیری مسلمانان راه یافته است (برای نمونه رجوع کنید به طبری، ج1، ص467ـ473؛ ثعلبی، ص239ـ241) هر چند که برخی از این گزارش ها اختلاف های بسیاری با نقل یهود دارند. (رجوع کنید به قمی، ج1، ص82ـ83؛ عیاشی، ج1، ص134ـ135؛ برای ارتباط میان گزارشهای یهودی و اسلامی از ماجرا رجوع کنید به د.اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه)
درباره محل کشته شدن جالوت در منابع اسلامی اقوال مختلفی ذکر شده است. مسعودی (ج1، ص62) بَیسان در اردن را محل نبرد دانسته و ابن عساکر (ج17، ص80) قصر ام حکیم در نزدیکی مَرْج الصُفْر را محل قتل جالوت ذکر کرده است. دباغ
(ج1، قسم1، ص539، پانویس3) محل این واقعه را روستایی در جنوب غربی بیت لحم می داند که امروزه خربة الشویکة خوانده می شود. نامگذاری منطقة عین جالوت نیز ــ که روستایی بین بیسان و نابلس در فلسطین است (یاقوت حموی، ذیل «عین الجالوت») ــ با نبرد داوود و جالوت مرتبط دانسته شده است. (رجوع کنید به د.اسلام، چاپ دوم، ذیل t" ¦lu ¦Ayn Dja ـ"؛ نیز رجوع کنید به هاکس، ذیل «جت»)
در متون اسلامی، به استناد تعبیر قرآن (سوره بقره: 249) غلبه اعجازآمیز داوود بر جالوت و به تبع آن پیروزی نهایی بنی اسرائیل بر فلسطینیان یادآور آن است که در جنگ و درگیری پیروزی از آنِ اهل ایمان است که خداوند آنان را یاری می کند، اگرچه در ظاهر عدّه و عُدّة کمتری داشته باشند، (رجوع کنید به قشیری، ج1، ص194؛ قرطبی، ج2، جزء3، ص255) چنانکه اصحاب پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم جنگ بدر را به جنگ میان سپاه طالوت و جالوت همانند دانسته و تعداد مسلمانان را در این جنگ به اندازه عدد سپاه طالوت به شمار آورده اند.(رجوع کنید به ابن حنبل، ج4، ص290؛ طبرسی، ج1، ص618)
همچنین جابر بن عبداللّه انصاری، صحابی رسول خدا صلی الله علیه و آله کشته شدن عَمْروبن عَبدوَدّ بدست علی علیه السلام را در جنگ احزاب به ماجرای جالوت و داوود تشبیه کرده است. (رجوع کنید به حاکم نیشابوری، ج3، ص34؛ مفید، ج1، ص102)
در مثنوی مولوی (ج2، دفتر3، بیت 2495ـ2497) نیز به نبرد داوود و جالوت اشارات مختصری شده است.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، جلد9، ذیل مدخل جالوت از اکرم ارجح و مهرداد عباسی.
