حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها: تفاوت بین نسخه‌ها
Daneshmand (بحث | مشارکتها) |
Saeed zamani (بحث | مشارکتها) جز (یکجا کردن ارجاعات) |
||
| سطر ۶: | سطر ۶: | ||
=== ریشه‌شناسی === | === ریشه‌شناسی === | ||
| − | کلمه '''فاطمه''' اسم فاعل است که از مصدر "ف ط م" گرفته شده ؛ فَطمَ در زبان عربی به معنی بریدن، قطع کردن و جدا شدن آمده‌است و اسم فاعل از این ریشه به معنی زنی که بچه ای دوساله را از شیر گرفته ، معنی شده است <ref>فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين - قم، چاپ: دوم. ج7 ؛ ص442 : «فَطَمَتِ الصَّبِيَّ أُمُّهُ تَفْطِمُهُ، أي: تَقْطَعُهُ عَنِ الرَّضَاعِ » : ترجمه نوزاد را از شیر مادرش جدا کرد | + | کلمه '''فاطمه''' اسم فاعل است که از مصدر "ف ط م" گرفته شده ؛ فَطمَ در زبان عربی به معنی بریدن، قطع کردن و جدا شدن آمده‌است و اسم فاعل از این ریشه به معنی زنی که بچه ای دوساله را از شیر گرفته ، معنی شده است <ref>فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين - قم، چاپ: دوم. ج7 ؛ ص442 : «فَطَمَتِ الصَّبِيَّ أُمُّهُ تَفْطِمُهُ، أي: تَقْطَعُهُ عَنِ الرَّضَاعِ » : ترجمه نوزاد را از شیر مادرش جدا کرد ؛ ازهرى، محمد بن احمد، تهذيب اللغة - بيروت، چاپ: اول :تهذيب اللغة ؛ ج13 ؛ ص254 ؛ صاحب بن عباد، اسماعيل بن عباد، المحيط في اللغة - بيروت، چاپ: اول :المحيط في اللغة ؛ ج9 ؛ ص195 ؛ ثعالبى، عبدالملك بن محمد، فقه اللغة - بيروت، چاپ: اول : ص124 ؛ ابن سيده، على بن اسماعيل، المحكم و المحيط الأعظم - بيروت، چاپ: اول ج9 ؛ ص196؛ زمخشرى، محمود بن عمر، أساس البلاغة - بيروت، چاپ: اول :أساس البلاغة ؛ ص477</ref>. در زبان عربی اسم فاعل را در مواقعی به معنای مفعولی به کار می برند ؛'''فاطمه''' نیز در منابع [[حدیث |حدیثی]] به صورت اسم مفعول یعنی جدا شده معنی گردیده است. دانشمندان [[اهل سنت]] از جمله ''ابن حجر هیثمی'' و ''متقي الهندي'' و ''خطيب البغدادی'' از [[پیامبر اکرم ]] حدیثی را نقل کرده اند که دلیل این نام گذاری را بیان فرموده اند: |
"إنّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَطمَ ابْنَتِي فاطِمَة وَوُلدَها وَمَنْ أَحَبًّهُمْ مِنَ النّارِ فَلِذلِكَ سُمّيَتْ فاطِمَة | "إنّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَطمَ ابْنَتِي فاطِمَة وَوُلدَها وَمَنْ أَحَبًّهُمْ مِنَ النّارِ فَلِذلِكَ سُمّيَتْ فاطِمَة | ||
خداوند دخترم فاطمه و فرزندانش و هر کس که آنها را دوست داشته باشد را از آتش دوزخ جدا کرده است به این دلیل او فاطمه نامیده شده است." | خداوند دخترم فاطمه و فرزندانش و هر کس که آنها را دوست داشته باشد را از آتش دوزخ جدا کرده است به این دلیل او فاطمه نامیده شده است." | ||
| − | <ref>كنز العمال ج6 ص219 | + | <ref>كنز العمال ج6 ص219 ؛ الصواعق المحرقة 96 </ref>. |
کاربرد نام '''فاطمه''' در این حدیث و احادیث مشابه به صورت اسم مفعول یعنی " جدا شده " است. | کاربرد نام '''فاطمه''' در این حدیث و احادیث مشابه به صورت اسم مفعول یعنی " جدا شده " است. | ||
'''زهرا''' که در نوشتار عربی "زهراء" نوشته می شود ، صیغه مبالغه که از مصدر "ز ه ر" است که در زبان عربی در معنی زیبابودن ، نیک بودن و درخشیدن به کار می رود و زهراء یعنی "بانوی درخشان، زیبا و نیک صورت". | '''زهرا''' که در نوشتار عربی "زهراء" نوشته می شود ، صیغه مبالغه که از مصدر "ز ه ر" است که در زبان عربی در معنی زیبابودن ، نیک بودن و درخشیدن به کار می رود و زهراء یعنی "بانوی درخشان، زیبا و نیک صورت". | ||
| − | <ref>جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح - بيروت، چاپ: اول : ج2 ؛ ص674 : رجل أَزْهَر، أى أبيضُ مُشْرِقُ الوَجْهِ، و المرأةُ زهراء. | + | <ref>جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح - بيروت، چاپ: اول : ج2 ؛ ص674 : رجل أَزْهَر، أى أبيضُ مُشْرِقُ الوَجْهِ، و المرأةُ زهراء. ؛ ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغه - قم، چاپ: اول :ج3 ؛ ص31 : الزاء و الهاء و الراء أصلٌ واحدٌ يدلُّ على حُسنٍ و ضِياء و صفاء ؛ ابن سيده، على بن اسماعيل، المحكم و المحيط الأعظم - بيروت، چاپ: اول: ؛ ج4 ؛ ص230 زَهَرَ السِّراجُ يَزْهَر زُهوراً، و ازدهَر: تَلألأَ، و كذلك الوَجهُ و القمرُ و النجمُ.</ref> |
| − | |||
| − | |||
در احادیث نیز "زهراء" به همین معنی به کار رفته است.<ref>فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى، ج 1، ص 180 از احقاق الحق، ج 19، ص 16.</ref>. | در احادیث نیز "زهراء" به همین معنی به کار رفته است.<ref>فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى، ج 1، ص 180 از احقاق الحق، ج 19، ص 16.</ref>. | ||
نسخهٔ ۲۷ آوریل ۲۰۱۳، ساعت ۰۴:۰۳
فاطمه عليهاالسلام، دختر گرامی رسول خدا صلي الله عليه و آله و حضرت خديجه كبری عليهاالسلام و همسر امام علی علیه السلام است.
محتویات
اسامی و کنیه حضرت فاطمه سلام الله علیها
امام صادق عليه السلام فرمود: براي فاطمه سلام الله علیها نزد خداي عزوجل، نه اسم است: "فاطمه، صديقه، مباركه، طاهره، زكيه، راضيه، مرضيه، محدثه، زهرا"[۱] كنيه آن حضرت ام ابيها است.[۲]
ریشه‌شناسی
کلمه فاطمه اسم فاعل است که از مصدر "ف ط م" گرفته شده ؛ فَطمَ در زبان عربی به معنی بریدن، قطع کردن و جدا شدن آمده‌است و اسم فاعل از این ریشه به معنی زنی که بچه ای دوساله را از شیر گرفته ، معنی شده است [۳]. در زبان عربی اسم فاعل را در مواقعی به معنای مفعولی به کار می برند ؛فاطمه نیز در منابع حدیثی به صورت اسم مفعول یعنی جدا شده معنی گردیده است. دانشمندان اهل سنت از جمله ابن حجر هیثمی و متقي الهندي و خطيب البغدادی از پیامبر اکرم حدیثی را نقل کرده اند که دلیل این نام گذاری را بیان فرموده اند: "إنّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَطمَ ابْنَتِي فاطِمَة وَوُلدَها وَمَنْ أَحَبًّهُمْ مِنَ النّارِ فَلِذلِكَ سُمّيَتْ فاطِمَة خداوند دخترم فاطمه و فرزندانش و هر کس که آنها را دوست داشته باشد را از آتش دوزخ جدا کرده است به این دلیل او فاطمه نامیده شده است." [۴]. کاربرد نام فاطمه در این حدیث و احادیث مشابه به صورت اسم مفعول یعنی " جدا شده " است.
زهرا که در نوشتار عربی "زهراء" نوشته می شود ، صیغه مبالغه که از مصدر "ز ه ر" است که در زبان عربی در معنی زیبابودن ، نیک بودن و درخشیدن به کار می رود و زهراء یعنی "بانوی درخشان، زیبا و نیک صورت". [۵] در احادیث نیز "زهراء" به همین معنی به کار رفته است.[۶].
زندگی نامه مختصر
عمر آن بزرگوار تقریباً هجده سال است. آن حضرت در روز بيستم جمادی الثانی از سال پنجم بعثت ديده به جان گشود.[۷] و سال یازدهم از هجرت، سوم جمادی الثانی[۸] به دست گردانندگان سقیفه بنی ساعده شهید شد.
حضرت فاطمه عليهاالسلام از همان اوان كودكى رنج‌هاى پدر را از نزديك مى ديد و شاهد آزار مشرکان بر آن حضرت بود او حدود سه سال همراه مادر و پدرش در شعب ابى طالب در محاصره ى مشركان بود و سختى گرسنگى و گرماى سوزان و رنج‌هاى آن سه سال را از نزديك ديد و چشيد، بنابر قول مشهور، پنج ساله بود كه با رحلت جانسوز مادرش خديجه عليهاالسلام روبرو شد و از آن به بعد در غیاب مادر، بار مصائب را به تنهایی بر دوش می‌کشید.[۹]
حضرت زهرا عليهاالسلام در هشت سالگی به همراه بانوان ديگر، در پناه حضرت على عليه السلام روانه ى مدينه شد،[۱۰] آن حضرت در سال دوم هجرت با امام علی علیه السلام ازدواج نمود.
در سال سوم هجرت، اولين ثمره‌ي مبارک اين ازدواج آسماني؛ امام حسن علیه السلام به دنیا آمد[۱۱] و در سال چهارم هجرت فرزند دیگر آن حضرت امام حسین علیه السلام عالم طبیعت را به قدوم مطهر خود متبرک نمود.[۱۲]
در سال‌های بعد آيه تطهیر درباره پنج تن يعنى پيغمبر صلی الله علیه و آله و على و فاطمه و حسن و حسين علیهم‌السلام نازل گرديده است و آنها را به عنوان اهل بیت پیامبر به همگان معرفی نموده بر عصمت آنان مهر تایید ابدی نهاد.[۱۳] از آن پس پیامبر تا 9 ماه هر روز به درب خانه فاطمه سلام الله علیها می‌آمد و این آیه را تلاوت می‌نمود.[۱۴]
در سال نهم هجری واقعه مباهله به پیش آمد.[۱۵] و پیامبر اهل بیت خویش را برای مباهله با نصاری به همراه خویش برد و به این صورت این واقعه نیز بار دیگر مقام و رتبه فاطمه و همسر و فرزندان او را به همگان گوشزد نمود.[۱۶]
فاطمه سلام الله علیها 18 سال داشت كه پيامبر خدا ارتحال يافت. هنوز پيكر بي‌بديل پيامبر صلی الله علیه و آله بر زمين بود كه غوغاي سقيفه به پا شد اين حادثه غمي ديگر بر غم‌هاي فاطمه عليهاالسلام افزود. نتيجه سقيفه غصب خلافت امام علی علیه السلام و افتادن زمام حکومت اسلامی به دست ابوبکر بود. ابوبكر در اوان حكومت خود فاطمه عليهاالسلام را از ارث پدر و "فدك" محروم ساخت.[۱۷]
حضرت زهرا عليهاالسلام ميراث پدر و فدك را، از ابوبکر طلب كرد و چون نتيجه‌اي از كار خود نگرفت در مسجدالنبی حاضر شد و خطاب به مسلمانان حاضر در مسجد خطبه غرائی ایراد نموده با ابوبکر به احتجاج پرداخت.[۱۸]
کیفیت شهادت حضرت فاطمه سلام الله علیها
بعد از بيعت اجباري مردم و عدم تمكين علي علیه السلام بر بيعت با خليفه اول، عمر به همراه عده‌ای در پشت در خانه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله جمع شدند و درب خانه را آتش زدند.
ثمره حمله به خانه علي علیه السلام كشته شدن "محسن شش ماهه" علیه السلام در رحم فاطمه سلام الله علیها و شكسته شدن پهلوي زهرا سلام الله علیها بود. بر اثر شدت ضربه وارده به جسم مطهر حضرتش، سرانجام پس از 75 يا 95 روز از رحلت رسول خدا فاطمه دخت رسول خدا، به رسول خدا صلی الله علیه و آله پيوست و طبق وصيت ايشان بدن شريف حضرت در تابوت مخصوصي که خود سفارش داده بود مخفيانه توسط علي علیه السلام به خاك سپرده شد.
فضایل و مناقب حضرت فاطمه سلام الله علیها[۱۹]
- اشتراك حضرت فاطمه عليهاالسلام با پيامبر اكرم و اميرالمؤمنين و حسنين عليهم السلام در مقام عصمت و طهارت (بلکه طبق روایات آن حضرت عصمت کبرای الهی است).
- اشتراك حضرت صديقه سلام الله عليها با پدر و همسر و فرزندانش در مجاز بودن به ورود و توقف در مسجد پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در جميع حالاتشان.
- مادر ائمه اطهار علیهم السلام است.
- هنگام ولادت فاطمه عليهاالسلام نور او تمام خانه هاى مكه را فراگرفت.
- نام گذارى زهرا عليهاالسلام از طرف خداوند متعال مى باشد.
- نام فاطمه بر ساق عرش و درهای بهشت درج شده است.
- جنگ و يا صلح با آن حضرت مانند جنگ و صلح با پيامبر و على و حسنين است.
- سيده ى زنان عالم است.
- دوستى و دشمنى با او مانند دوستى و دشمنى با پيامبر است.
- آن حضرت محدثه است یعنی فرشتگان با او سخن می‌گفتند.
- شيعيان آن حضرت به بهشت بشارت داده شده‌اند.
- مخالفان حضرتش به هلاکت می‌افتند.
- در روز قیامت همانند پدر و همسر و فرزندانش سواره محشور می‌شود.
- شفیعه کبرای روز قیامت است.
- حب فاطمه عليهاالسلام همانند حب همسر و فرزندان معصومش (كه اجر رسالت خاتم الانبياء است)، بر همگان واجب است.
- با پدر و همسر و فرزندانش در قبه الوسيله يا درجةالوسيله ى بهشت جای دارند.
- با پدر و همسر و فرزندانش عليهم السلام در قبه اى از نور كه زير عرش برپا مى شود و جز پنج تن عليهم السلام كسى را به آن رتبه ى والا راه نيست جای دارد.
- حضرت فاطمه عليهاالسلام يكى از افرادى است كه آيه ى مباهله در شان آنها نازل شده است و آن وجود مقدس، بين چهار معصوم قرار گرفته است يعنى بين: محمد و انفسنا (على) و ابنائنا (حسن و حسين) عليهم السلام.
- در صفات و ارزش‌هاى معنوى هم کفو على عليه السلام است.
- بشر از آدم تا خاتم مامور به توسل به حضرت صديقه زهرا عليهاالسلام بوده است.
- سوره انسان در فضیلت او و همسر و دو فرزندش نازل گردیده.
- هنگام ورود فاطمه عليهالسلام به صحنه ى محشر از جانب حضرت حق تبارك و تعالى ندا مى شود: «اى اهل محشر نگاهتان را فروافكنيد تا فاطمه عبور نمايد».
پانویس
- ↑ امالي صدوق، ص 474، ح 18.
- ↑ زندگينامه چهارده معصوم عليهم السلام، آيت الله حسین مظاهرى، ص 37 - برای مطالعه بیشتر در مورد اسماء، القاب و کنیه آن حضرت رجوع شود به بحارالانوار، ج 43، باب 2، أسمائها و بعض فضائل‌ها علیهاالسلام.
- ↑ فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين - قم، چاپ: دوم. ج7 ؛ ص442 : «فَطَمَتِ الصَّبِيَّ أُمُّهُ تَفْطِمُهُ، أي: تَقْطَعُهُ عَنِ الرَّضَاعِ » : ترجمه نوزاد را از شیر مادرش جدا کرد ؛ ازهرى، محمد بن احمد، تهذيب اللغة - بيروت، چاپ: اول :تهذيب اللغة ؛ ج13 ؛ ص254 ؛ صاحب بن عباد، اسماعيل بن عباد، المحيط في اللغة - بيروت، چاپ: اول :المحيط في اللغة ؛ ج9 ؛ ص195 ؛ ثعالبى، عبدالملك بن محمد، فقه اللغة - بيروت، چاپ: اول : ص124 ؛ ابن سيده، على بن اسماعيل، المحكم و المحيط الأعظم - بيروت، چاپ: اول ج9 ؛ ص196؛ زمخشرى، محمود بن عمر، أساس البلاغة - بيروت، چاپ: اول :أساس البلاغة ؛ ص477
- ↑ كنز العمال ج6 ص219 ؛ الصواعق المحرقة 96
- ↑ جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح - بيروت، چاپ: اول : ج2 ؛ ص674 : رجل أَزْهَر، أى أبيضُ مُشْرِقُ الوَجْهِ، و المرأةُ زهراء. ؛ ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغه - قم، چاپ: اول :ج3 ؛ ص31 : الزاء و الهاء و الراء أصلٌ واحدٌ يدلُّ على حُسنٍ و ضِياء و صفاء ؛ ابن سيده، على بن اسماعيل، المحكم و المحيط الأعظم - بيروت، چاپ: اول: ؛ ج4 ؛ ص230 زَهَرَ السِّراجُ يَزْهَر زُهوراً، و ازدهَر: تَلألأَ، و كذلك الوَجهُ و القمرُ و النجمُ.
- ↑ فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى، ج 1، ص 180 از احقاق الحق، ج 19، ص 16.
- ↑ همان، ص 37 به نقل از شیخ مفید در حدائق الریاض و مصباح کفعمی ـ در کتاب "در آستان فاطمه سلام الله علیها" صد و سی منبع که سال ولادت آن حضرت را سال پنجم بعثت می‌دانند فهرست شده است. در آستان فاطمه، ف.ام محمد، ص 8.
- ↑ همان، ص 37، به استناد حدیثی در دلائل الامة طبری از امام صادق علیه السلام.
- ↑ رجوع کنید به وفات مادر فاطمه زهرا سلام الله علیها، در همین دانشنامه، به عنوان نمونه نقل است که روزی مزدوران مشرك، به تحريك ابوجهل، شكمبه گوسفندى را بر سر پيامبر صلى الله عليه و آله كه در سجده بود افكندند و حاضران با صداى بلند خنديدند، هيچ كس جرئت دفاع از پيامبر صلى الله عليه و آله را نداشت، اين خبر به فاطمه عليهاالسلام رسيد، با شتاب خود را به پدر رسانيد و آن شكمبه را برداشت و با شجاعت و صلابت خاص، ابوجهل و يارانش را سرزنش كرد و با شمشير زبان مجازات نمود و براى آن ستمگران نفرين كرد. (نگاهی به زندگی حضرت فاطمه، محمد محمدی اشتهاردی، ص 24-27)
- ↑ نگاهی به زندگی حضرت فاطمه، محمد محمدی اشتهاردی، ص 29.
- ↑ زندگانی امام حسن علیه السلام، سید هاشم رسولی محلاتی به نقل از مستدرک حاکم، ج 3، ص 169، اسدالغابه، ج 2، ص 9، اکمال الرجال خطیب تبریزی، ص 627، حیاة الامام الحسن، ج 1، ص 59.
- ↑ اعلام الوری طبرسی، ص 213.
- ↑ اسباب النزول، عليرضا ذكاوتى، نشر نى ، تهران 1383 ش ، ج 1، ص 188.
- ↑ قندوزى حنفى پس از نقل گفته مودة القربى كه مى گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله پس از فرود آمدن آيه: «وامر اهلك بالصلاة واصطبر عليها...»، مدت نه ماه به در خانه فاطمه مى آمد و مى گفت: «انما يريدالله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا» چنين گفته: «اين خبر از سیصد تن از صحابه روايت شده است» (اهل بيت در آيه تطهير، جعفر مرتضی عاملی، ترجمه محمد سپهری، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، ص 9).
- ↑ تاريخ تحقيقى اسلام ، حسين على عربى ، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى رحمه الله ، ج 4، ص 448.
- ↑ زمخشرى مى گويد: سرگذشت مباهله و مفاد اين آيه بزرگترين گواه بر فضيلت اصحاب كساء است و سندى زنده بر حقانيت آيين اسلام بشمار مى رود (فروغ ولايت، جعفر سبحانی، ص 109، به نقل از كشاف زمخشری، ج 1، صص 283-282).
- ↑ رجوع کنید به احاديث فدك في مصادر الفريقين، محمد حياة الأنصاري.
- ↑ برای مطالعه بیشتر رجوع شود به خطبه‌ي حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجراي فدك، حسینعلی منتظری.
- ↑ منبع این بخش کتاب فاطمه زهرا سلام الله علیها نوشته علامه عبدالحسین امینی می‌باشد.
