شعارهای عاشورا

این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

برخى از كلمات سیدالشهدا علیه السلام چه در فاصله مدينه تا كربلا و چه در روز عاشورا، داراى پيام هاى مؤثر و ديدگاه هاى الهام‌بخش براى جهاد و كرامت است.

اين سخنان يا در ضمن خطبه‌ها آمده است، يا رجزها و اشعار آن حضرت و حالت ‌شعارى به خود گرفته ‌است. مى‌توان هدف حسينى و انديشه‌ها و روحيه‌هاى عاشورايى را از آنها دريافت و آن ‌فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از اين شعارها چنين است:

1. «على الاسلام السلام، اذ بليت الامة براع مثل يزيد» (اين را در پاسخ مروان در مدينه فرمود كه از آن حضرت مى‌خواست تا با يزيد بيعت كند).
2. «والله لولم يكن ملجا و لا ماوى لما بايعت ‌يزيد بن معاوية‌» (در پاسخ برادرش‌ محمد حنفيه فرمود).
3. «انى لا ارى الموت الا سعادة والحياة مع الظالمين الا برما» (خطاب به يارانش در كربلا).
4. «الناس عبيد الدنيا والدين لعق على السنتهم يحوطونه مادرت معايشهم فاذا محصوابالبلاء قل الديانون‌» (در مسير رفتن به كربلا در منزلگاه ذى حسم).
5. «الا ترون ان الحق لايعمل به و ان الباطل لايتناهى عنه؟ فليرغب المؤمن في لقاء ربه ‌محقا...» (در كربلا خطاب به اصحاب خويش فرمود).
6. «خط الموت على ولد آدم مخط القلادة على جيد الفتاة‌» (از سخنرانى امام ‌حسين علیه السلام در مكه پيش از خروج به سوى كوفه، در ميان جمعى از خانواده، ياران‌ و شيعيان خويش).
7. «من راى سلطانا جائرا مستحلا لحرام الله، ناكثا عهده مخالفا لسنة رسول الله يعمل‌ فى عبادالله بالاثم والعدوان فلم يغير عليه بفعل ولا قول كان حقا على الله ان يدخله‌ مدخله‌» (در منزلگاه بيضه در مسير كوفه، خطاب به سپاه حر).
8. «ما الامام، الا العامل بالكتاب والآخذ بالقسط والدائن بالحق والحابس نفسه على ذات‌الله‌» (امام اين صفات امام راستين را در پاسخ به دعوتنامه‌هاى كوفيان نوشت و توسط مسلم بن عقيل به كوفه فرستاد).
9. «سامضى و ما بالموت عار على الفتى اذا ما نوى حقا و جاهد مسلما» (شعر از ديگرى است، اما امام حسين‌ علیه السلام آن را در پاسخ به تهديدهاى حر، در مسير كوفه خواند).
10. «رضى الله رضانا اهل البيت، نصبر على بلائه و يوفينا اجر الصابرين‌» (در خطبه‌اى‌ كه هنگام خروج از مكه ايراد نمود، خطاب به اصحاب و ياران فرمود. در آستانه‌ خروج از مكه به سوى كوفه فرمود و راه خونين و آميخته به شهادت را ترسيم فرمود).
11. «انما خرجت لطلب الاصلاح فى امة جدى‌» (در وصيت نامه سيدالشهدا علیه السلام به ‌برادرش محمد حنفيه آمده است كه قبل از خروج به سوى مدينه نوشت).
12. «لا اعطيكم بيدى اعطاء الذليل و لا اقر اقرار العبيد (لاافر فرار العبيد)» (در سخنرانى صبح عاشورا، خطاب به نيروهاى دشمن فرمود كه خواستار تسليم شدن آن حضرت بودند).
13. «هيهات منا الذلة، يابى الله ذلك لنا و رسوله والمؤمنون...» (در خطاب به سپاه‌ دشمن فرمود، پس از آن كه خود را سر دوراهى ذلت و شهادت محير ديد).
14. «فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به‌»(در پاسخ عمر سعد كه نامه‌اى به آن حضرت‌ فرستاد و خواستار تسليم شدن بود).
15. «صبرا بنى الكرام، فما الموت الا قنطرة تعبربكم عن البؤس والضراء الى الجنان‌الواسعة والنعيم الدائمة‌» (خطاب به ياران فداكار خويش در صبح عاشورا، پس از آن كه تعدادى از اصحابش شهيد شدند كه روز عاشورا هنگام ‌پيكار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى‌خواند و شهادت را بر ننگ تسليم، ترجيح مى‌داد).
16. «موت فى عز خير من حياة في ذل‌» (كه مرگ سرخ، به از زندگى ننگين است).
17. «ان لم يكن لكم دين و كنتم لاتخافون المعاد فكونوا احرارا فى دنياكم‌» (در آخرين‌ لحظات پيش از شهادت، وقتى شنيد سپاه كوفه به طرف خيمه‌هاى حرم او حمله‌ كرده‌اند، خطاب به پيروان ابوسفيان چنان فرمود).
18. «هل من ناصر ينصر ذريته الاطهار؟» «هل من ذاب يذب عن حرم رسول الله؟» (وقتى سيدالشهدا علیه السلام اين نصرت خواهى و استغاثه را بر زبان آورد كه همه ياران و بستگانش شهيد شده بودند).

از مجموعه اين جملات نورانى و حماسى كه شعارهاى حسين‌ علیه السلام در نهضتش‌ به شمار مى‌آيد، تاكيد آن امام بر مفاهيم و ارزش هاى زير به دست مى‌آيد: نابودى اسلام در شرايط سلطه يزيدى، حرمت بيعت با كسى چون يزيد، شرافت مرگ سرخ بر زندگى‌ ذلت بار، اندك بودن انسان هاى راستين در صحنه امتحان، لزوم شهادت طلبى در عصر حاكميت باطل، زينت بودن شهادت براى انسان، تكليف مبارزه با سلطه جور و طغيان، اوصاف پيشواى حق، تسليم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهى شهادت طلبان در مبارزات حق جويانه، حرمت ذلت پذيرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگ‌ براى عبور به بهشت برين، آزادگى و جوانمردى، يارى خواهى از همه و هميشه در راه‌ احقاق حق و...

بقا و جاودانگى عاشورا، در سايه همين تعليمات و آرمانهاست كه در كلام آن حضرت ‌جلوه‌گر است و نهضت هاى ضد ستم و ضد استبداد، همواره از اين پيام ها و درونمايه‌ها الهام‌ گرفته‌اند.

درس آزادى به دنيا داد رفتار حسين بذر همت در جهان افشاند، افكار حسين «گر ندارى دين به عالم، لااقل آزاده باش‌» اين كلام نغز مى‌باشد ز گفتار حسين «مرگ با عزت ز عيش در مذلت بهتر است‌» نغمه‌اى مى‌باشد از لعل دربار حسين.

منابع

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.