صمدیه (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۴۵: | سطر ۴۵: | ||
'''حدیقه پنجم:''' این بخش را مصنف اختصاص داده به ذکر مفردات در بیان معانی و تقسیمات حروف و آنچه که دارای معنای حرفی است. مانند برخی از اسما و ظروف، وی در این بخش به بیان ۲۵ قسم از مفردات می‌پردازد. در این حدیقه مصنف حروف و مفردات و موارد استعمال آن را بنابر ترتیب حروف الفبا ذکر کرده است، وی از حرف «همزه» آغاز و این حدیقه را به حرف «لم» ختم می‌کند. | '''حدیقه پنجم:''' این بخش را مصنف اختصاص داده به ذکر مفردات در بیان معانی و تقسیمات حروف و آنچه که دارای معنای حرفی است. مانند برخی از اسما و ظروف، وی در این بخش به بیان ۲۵ قسم از مفردات می‌پردازد. در این حدیقه مصنف حروف و مفردات و موارد استعمال آن را بنابر ترتیب حروف الفبا ذکر کرده است، وی از حرف «همزه» آغاز و این حدیقه را به حرف «لم» ختم می‌کند. | ||
| − | ==شروح | + | ==شروح کتاب== |
شروح متعددی بر این کتاب نوشته شده است، از جمله: | شروح متعددی بر این کتاب نوشته شده است، از جمله: | ||
| سطر ۵۸: | سطر ۵۸: | ||
*"الصمدیه"، سایت دائرةالمعارف طهور. | *"الصمدیه"، سایت دائرةالمعارف طهور. | ||
| − | *[http://rasekhoon.net/article/show/618526/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%DB%8C-%D8%B5%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C/ | + | *[http://rasekhoon.net/article/show/618526/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%DB%8C-%D8%B5%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C/ "متن پژوهی صمدیه شیخ بهائی"، محسن قاسمی، سایت راسخون]. |
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
| سطر ۷۶: | سطر ۷۶: | ||
[[رده:کتابهای صرف و نحو]] | [[رده:کتابهای صرف و نحو]] | ||
[[رده:کتابهای درسی حوزه]] | [[رده:کتابهای درسی حوزه]] | ||
| − | [[رده: | + | [[رده:آثار شیخ بهایی]] |
نسخهٔ ۲۸ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۸
 | |
| نویسنده | شیخ بهائی |
| موضوع | زبان عربی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
کتاب «الفوائد الصمدیه» مشهور به «صمدیه»، یکی از مهمترین کتابها در علم نحو است که شیخ بهایی در سال ۱۰۳۰ قمری به برادر کوچکش «عبدالصمد» املا کرده و سپس در اختیار اهل فضل قرار داده است. این کتاب جزو کتب درسی حوزه در علم نحو و یکی از کتاب های جامع المقدمات می‌باشد.
محتوای کتاب
«صمدیه»، کتابی است مختصر در علم نحو، با عباراتی زیبا و نثری استوار و لطیف. این کتاب تشکیل شده از یک مقدمه و پنج «حدیقه» به شرح زیر است:
حدیقه اول: در این حدیقه که اول کتاب است، بحث را از کلمه و کلام که موضوع علم نحو است، آغاز می کند و بعد از ذکر این که کلمه تقسیم به اسم و فعل و حرف می‌شود، اختصاصات آن‌ها را بیان می‌کند. سپس اقسام اسم و احکام و اقسام فعل را بیان می‌کند و به ذکر موارد اعراب و بنا می پردازد.
حدیقه دوم: در این حدیقه مصنف فقط مواردی که مختص به اسماء است، ذکر می‌کند همچون:
- موارد معربات و مبنیات
- اسماء عامل و احکام و شرایط و تقسیمات آن‌ها
- موانع صرف
حدیقه سوم: این حدیقه مختص به ذکر افعال و متعلقات افعال است و در آن به تقسیمات فعل پرداخته می‌شود و پس از آن حالات اعرابی فعل مضارع مورد بررسی قرار می‌گیرد و آنگاه ادوات ناصب و جازم و تأثیرات این ادوات بر فعل مضارع همچون تأثیرات زمانی و معنایی آن‌ها می‌پردازد. در ادامه به ذکر افعال مدح و ذم پرداخته و این حدیقه را با ذکر افعال قلوب و باب تنازع خاتمه می دهد.
حدیقه چهارم: در بوستان چهارم کتاب، مسئله ای بیان شده است که ما معمولاً در کتب نحوی شاهد آن نیستیم و آن ذکر اقسام جمل و اعراب آن‌ها است. در این حدیقه مصنف بحث را با تعریف جمله آغاز می‌کند و با تقسیم جمله به اسمیه و فعلیه مثال‌هایی برای آزمایش و تقریب به ذهن آن‌ها می‌آورد. شیخ بهائی جملات را در این فصل به دو نوع بدون اعراب و جملاتی که اعراب محلی دارند تقسیم کرده و به ذکر جایگاه آن‌ها پرداخته است.
در خاتمه این حدیقه به بحثی کلی از احکام جارو مجرور و ظرف و محل اعرابی آن پرداخته می‌شود.
حدیقه پنجم: این بخش را مصنف اختصاص داده به ذکر مفردات در بیان معانی و تقسیمات حروف و آنچه که دارای معنای حرفی است. مانند برخی از اسما و ظروف، وی در این بخش به بیان ۲۵ قسم از مفردات می‌پردازد. در این حدیقه مصنف حروف و مفردات و موارد استعمال آن را بنابر ترتیب حروف الفبا ذکر کرده است، وی از حرف «همزه» آغاز و این حدیقه را به حرف «لم» ختم می‌کند.
شروح کتاب
شروح متعددی بر این کتاب نوشته شده است، از جمله:
- «الحدائق الندیه فی شرح فوائد الصمدیه» نوشته سید علی خان مدنی
- «الدرة الثمینة فی شرح الصمدیه» نوشته محمدجواد ذهنی تهرانی
- «القواعد العربیه فی شرح الفوائد الصمدیه» نوشته علی حسینی
- «شرح الصمدیه» نوشته صادق مهدی حسینی
- «شرح نموداری صمدیه» نوشته مرتضی نظری.
منابع
- "الصمدیه"، سایت دائرةالمعارف طهور.
- "متن پژوهی صمدیه شیخ بهائی"، محسن قاسمی، سایت راسخون.
