هاشم تقدیری سبزواری

آیت الله هاشم تقدیری (1304 - 1375 ش) از زمره ستارگان فضیلت، از شاگردان آیت الله بروجردی و امام خمینی و مدرس حوزه های قم و خوانسار است مجاهدت ها و سفرهای فراوان وی در راه ترویج و تبلیغ دین، بدان حد بود که بحق او را می توان اسوه هجرت دانست. ایشان در صحن اتابكی حرم حضرت معصومه سلام الله علیها مدفون است.

نام کامل	هاشم تقدیری سبزواری
زادروز	۱۳۰۴ شمسی
زادگاه	سبزوار
وفات	1375 شمسی
مدفن	قم - حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
اساتید	آیت الله العظمی بروجردی، امام خمینی، سید محمد محقق داماد و مرتضی حائری یزدی
شاگردان	شريعتي سبزواري، باغاني، مروي، محمد فياض و عباس مقيسه اي

خاندان

در پنجم آبان سال 1304 در سبزوار بدنیا آمد. پدرش مرحوم غلامحسين، كه مردي بسيار زاهد بود، به شغل كفاشي اشتغال داشت. وي از كودكي كمك كار پدرش بود.

تحصيلات

تقدیری نوجوان ضمن تحصيل در حوزه سبزوار، زبان عربي تدريس مي نمود و درآمد آن را به پدر مي داد تا سهمي در تأمين هزينه زندگي داشته باشد. اشتياق او به فراگيري ادبيات عرب باعث شد تا او خود را در همان اوان جواني به درجه استادي در مدارس علميه فخريه و... رساند و مراتب تحصيلي را از مقدمات ادبي و سطح فقه و اصول را نزد علماي معروف سبزوار طي كند؛ ایشان در آن دیار زیر نظر استاد قاضي و فاضل هاشمي منطق، فلسفه و فقه مراتب علمی را طی کردند. حجة الاسلام والمسلمين حاج محمدحسن عليمحمدي، اخلاقي، شمس آبادي و علوي سبزواري هم مباحثه ایشان در حوزه سبزوار و مشهد بودند.

ايشان علاوه بر فعاليت هاي علمي، با همكاري استاد فخرالدين حجازي و استاد حميد سبزواري، انجمن تبليغات اسلامي را تأسيس كرد

فعالیت های فرهنگی

آیت الله تقدیری سفرهای فراوانی در راه ترویج و تبلیغ دین داشتند؛ بدان حد که بحق او را می توان اسوه هجرت دانست.

هجرت به قم

هاشم جوان پس از اتمام دروس سطح در سال 1332، براي ادامه تحصيل به شهر مقدس قم مهاجرت كرد.

وي در قم، در يكي از حجره هاي مدرسه فيضيه سكنی گزيد؛ اما پس از چندي بيمار شد. بعد از بهبودی ازدواج کرده و خانه اي استيجاري را تهيه کردند.

در حوزه علميه قم، در دروس فقه و اصول مرحوم آيت الله العظمي حسين بروجردي شركت كرد و با آغاز دروس حضرت امام خمینی قدس سره از شاگردان كوشا و برجسته ايشان بود.

همزمان، از دروس فلسفه مرحوم استاد و علامه طباطبائی فيض وافر مي برد. شيفتگي ايشان به رشته هاي گوناگون، به حدي بود كه سال ها به فقه، اصول، فلسفه، كلام، عقايد و تفسير اشتغال داشت و محفل دروس خصوصي برپا مي كرد.

پس از تبعيد امام خميني قدس سره به خارج از كشور، از محضر مرحوم آيت الله مرتضي حائري بهره ها برد و يك دوره فقه مكاسب را نزد ايشان فراگرفت و از دقت نظر ايشان تجليل بسياري مي نمود.

هجرت به خوانسار

هجرت ديگر ايشان به حوزه علميه ولي عصر عجل الله تعالی فرجه شریف شهر خوانسار، در سال 1362 بود كه به دعوت مؤسس آن حوزه، حضرت حجة الاسلام والمسلمين ابن الرضا، براي تدريس انجام گرفت. اين حركت ايثارگرانه از ايشان، براي مبلغان و اساتيد، «اسوه هجرت» و الگوي شايسته اي ساخته بود؛ برخي از مراجع با شناخت از مراتب علمي ايشان، اظهار مي داشتند: «تدريس در قم» آينده درخشان در پي دارد و هجرت به حوزه شهرستان، يك ايثار و مخالفت با هواي نفس است.» ايشان از بدو هجرت به حوزه علميه خوانسار تا لحظه وفات، به مدت 13 سال، دروس حوزوي را از مقدمات تا سطح و خارج اصول و فقه و حكمت تدريس مي نمود.

شاگردان

• نور مفيدي
• محمدي ري شهري
• شريعتي سبزواري
• باغاني
• مروي
• محمد فياض
• عباس مقيسه اي
• حسين مقيسه اي

تبليغ

تبليغ و گسترش معارف ديني، از دغدغه هاي اهم ايشان بود. وي پس از هجرت به قم در دوران تحصيل و تدريس به حسب امر آيت الله حاج آقا حسين بروجردي جهت تبليغ به يكي از روستاهاي حومه كاشان (وادقان) اعزام گرديد و مدت 25 سال براي تبليغ دين به همان منطقه مسافرت نمود.

تلاش هاي او باعث شد تا به مرور زمان، بهائيان از آن منطقه كوچ نمايند. سپس به ياري مردم مسلمان آن روستا، حمام مخصوص و غسال خانه برپا گرديد.

ويژگي هاي اخلاقی

الف) تقوي

از خصائص بارز ايشان بي اعتنايي به دنيا و زخارف آن و تقواي بالاي ايشان بود. يكي از مراجع در جلسه درس حوزه به مناسبت رحلت ايشان، ضمن تشويق به حضور در تشييع جنازه، فرموده بود: «صفتي كه حتي از مقام علمي ايشان والاتر بود، مخالفت با هوا در ايشان بود؛ زيرا به راحتي شهر قم را رها كردند و به حوزه شهرستان عزيمت نمودند».

وقتي يكي از علما از ايشان پرسيده بود كه هواي خوانسار چگونه بود؟ به مزاح فرموده بودند: «خودمان آن قدر هواي نفس داشتيم كه متوجه هواي خوانسار نشديم».

ب) تهجد

از اولين روزهاي ورود در سلك روحانيت، نماز شب و اذكار مستحبي را ترك نكرد؛ آتش عشق به ائمه اطهار، در وجود ايشان افروخته بود و هرگاه به منزل وارد مي شد، در ايوان خانه لحظاتي نسبت به ارواح معصومين علیهم السلام اظهار ادب و ارادت مي نمود.

ج) فعاليت علمي

آيت الله تقديري حافظه خوبي داشت؛ چنان كه در سه ماه تابستان قرآن را كامل حفظ كرد. بر اثر انس با قرآن و حفظ آيات، به خوبي بر استفاده از آيات تسلط داشت. اشعار سیوطی، منطق، منظومه و شعرا و اديبان را به خاطر سپرده بود و در مناسبت هاي مختلف قرائت مي كرد و نيز چكيده اي از اقوال و آراي مهم هر علم را به خاطر سپرده بود.

به طور متوسط، 14 ساعت، فعاليت فكري و علمي داشت و كتاب هاي متنوع و مختلف را در كنار ميز مطالعه قرار داده بود تا به بررسي و مطالعه آن ها بپردازد.

برخي از دوستان ايشان اظهار مي داشتند: «ما در نزد ايشان احساس اتلاف وقت نمي كرديم. در مدت سكونت در شهرستان خوانسار، شب‌هاي ماه رمضان را با بيان تفسير قرآن و معارف همراه با نواي دلنشين دعای ابوحمزه ثمالی تا سحر با طلاب احيا مي كرد».

روحيه شاگردپروري و عنايت به رشد فكري طلاب و تواضع علمي ايشان، به حدي بود كه دروس حاشيه ملا عبدالله (منطق) را براي چند طلبه مبتدي تدريس مي كرد. گاه تا شش درس در روز از موضوعات مختلف (فقه، اصول، اخلاق و تفسير) برگزار مي نمود.

فعالیت اجتماعی

وي پس از پيروزي شكوهمند انقلاب با پذيرفتن مسئوليت هاي كليدي، خدمات بسياري به نظام اسلامي ارايه دادند؛ از جمله:

• رياست دادگاه هاي شهرستان ميانه، سمنان و خمين.

• بازرسي قضايي قوه قضائيه.

• امامت جمعه شهرستان سُنقر كليائي (استان كرمانشاه) به مدت دو سال.

• كرسي استادي و رسالت ديني؛ به دليل روحيات علمي و تحصيلي از سال 62 جهت تدريس در حوزه علميه خوانسار دعوت شد و تا لحظه رحلت، در خدمت حوزه علميه بود. و مفيدترين فرصت و بهره عمر ايشان به تحقيق و تدريس سپري شد.

وفات شیخ هاشم تقدیری سبزواری

حضرت آيت الله تقديري بر اثر كثرت اشتغالات علمي و بيماري قلبي، دو مرتبه دچار سكته قلبي گشت و در ايام فوت ناگهانيِ صبيه و سه نواده ايشان، بيماري قلبي ايشان تشديد شد.

يك هفته قبل از رحلت، به گونه ناگهاني سراغ كفن و لباس هاي مخصوص را - كه سال ها پيش آماده كرده بود - گرفت و تكيه كلام هاي ايشان كه: «من رفتم، چنين كنيد، اين گونه باشيد»، زيادتر شده بود و روحيه ايشان لطيف تر و قلبش دقيق تر گشته بود. گويا آن فرزانه، بانگ «كوچيدن به سوي حق» را به گوش جان شنيده بود!

در نيمه پنجمين شب ماه رجب 1417، (28 آبان 1375) و در پايان تهجد سحرگاهان نداي حق را پاسخ گفت و با گذاشتن دستان بر روي قلب، در سراي خويش با دلي آرام و ضميري مطمئن، به مهماني ملائك شتافت و به يكي از آرزوهاي ديرينه خود، يعني رحلت در ماه رجب، نائل آمد.

آفتاب صبح يكشنبه پنجم ماه رجب، در حالي طلوع كرد كه ستاره اي از آسمان فقه و فقاهت افول كرده بود. بامدادان شاگردان منتظر، پروانه وار به در منزل استادشان با صداي حزين «انّا لله و انّا اليه راجعون» حركت كردند؛ چون بارها فرموده بودند كه: «هرگاه براي نماز صبح نيامدم، بدانيد كه به ديار باقي شتافته ام؛ براي تشييع جنازه به منزل بياييد.» آن گاه كه خبر عروج ملكوتي ايشان در بين طلاب منتشر گرديد، تمامي طلاب در نمازخانه مدرسه اجتماع كردند و سجاده ايشان را گسترده و ناله فراق برآوردند.

در تشييع پيكر مرحوم آيت الله تقديري، كه پدر علمي طلاب خوانسار محسوب مي گردد، همه شاگردان و علاقه مندان با آهي از سويداي دل مي خواندند: «اي پدر مهربان! الوداع الوداع»، «عزا عزاست امروز، روز عزاست امروز، آيت حق تقديري، پيش خداست امروز» و...

مراسم تشييع پيكر مطهر مرحوم آيت الله تقديري با حضور مراجع تقليد، فضلا و طلاب و مردم، باشكوه خاصي از مسجد امام حسن عسکری علیه السلام به سمت حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها برگزار گرديد و نماز ميت در صحن امام حرم مطهر فاطمه معصومه سلام الله علیها به امامت آيت الله شبيري زنجاني و خيل انبوه سوگواران و ارادتمندان ايشان اقامه شد. و در آخرين لحظات كه مدفن ايشان در گلزار شهداء (امامزاده علي بن جعفر علیه السلام) مهياي مراسم بود، كرامت كريمه اهل بيت فاطمه معصومه سلام الله علیها پاسخ يك عمر ارادت و خدمت بااخلاص را دادند و پيكر مطهر در جوار مضجع منور در زاويه صحن اتابكي دفن گرديد.

منابع

علي تقديري, ستارگان حرم، جلد 13، صفحه 124-141