سنن نسائی (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | المجتبی من السنن مشهور به سنن نسائی یکی از 6 کتاب حدیثی معروف نزد اهل سنت که با عنوان صحاح سته شناخته می شوند. مولف این کتاب احمد بن شعیب بن على نسائى (215-303ق) است. | + | المجتبی من السنن مشهور به سنن نسائی یکی از 6 کتاب حدیثی معروف نزد اهل سنت که با عنوان [[صحاح سته]] شناخته می شوند. مولف این کتاب [[نسائی|احمد بن شعیب بن على نسائى]] (215-303ق) است. |
{{مشخصات کتاب | {{مشخصات کتاب | ||
| سطر ۲۸: | سطر ۲۸: | ||
==مؤلف کتاب== | ==مؤلف کتاب== | ||
ابوعبدالرحمن احمد بن على بن شعيب نسائى، يكى از بزرگان حديثى اهل سنّت در قرن سوم است. وى در سال ۲۱۵ هجرى در منطقه نساء خراسان به دنيا آمد. او از عالمانى هم چون قتيبة بن سعيد، ابوداوود سجستانى و اسحاق بن راهويه استفاده نمود. وى براى كسب علم و نقل حديث به مكان هايى هم چون خراسان، شام، حجاز، مصر و عراق سفر كرد و در سال ۳۰۳ هجرى وفات يافت.<REF> تذكرة الحفّاظ: ۲ / ۶۹۸; تهذيب الكمال: ۱ / ۳۲۸، شماره ۴۸. </REF> | ابوعبدالرحمن احمد بن على بن شعيب نسائى، يكى از بزرگان حديثى اهل سنّت در قرن سوم است. وى در سال ۲۱۵ هجرى در منطقه نساء خراسان به دنيا آمد. او از عالمانى هم چون قتيبة بن سعيد، ابوداوود سجستانى و اسحاق بن راهويه استفاده نمود. وى براى كسب علم و نقل حديث به مكان هايى هم چون خراسان، شام، حجاز، مصر و عراق سفر كرد و در سال ۳۰۳ هجرى وفات يافت.<REF> تذكرة الحفّاظ: ۲ / ۶۹۸; تهذيب الكمال: ۱ / ۳۲۸، شماره ۴۸. </REF> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==جریان تالبف== | |
| − | + | نسائى هنگامى که از تألیف کتاب «[[السنن الكبری|السنن الکبرى]]» فراغت یافت، آن را به امیر شهر رمله اهدا نمود. امیر پرسید: آیا تمام آنچه در این کتاب وجود دارد صحیح مى‌باشد؟ او گفت: در آن صحیح و حسن و آنچه که به این دو نزیک است وجود دارد. امیر افزود: احادیث صحیح را از غیر صحیح برایم مشخص کن. آنگاه نسائى کتاب «السنن الصغرى» را تألیف نمود و آن را «المجتبى» نامید.<ref>زندگى‌نامه امام ابوعبدالرحمن نسائى، 1394</ref> | |
| − | در | + | |
| − | + | ==ساختار و محتوای کتاب== | |
| − | + | در این کتاب، مجموعا 5758 روایت در ضمن 51 کتاب ذکر شده است. گفته شده: سنن نسائى جامع مزاياى كتب ششگانه است. دربارۀ شرايط صحت نزد نسائى گفته شده: شروطى را كه نسائى دربارۀ رجال سند قايل است از شروط مسلم شديدتر مى‌باشد. سنن نسائى در بين صحاح‌ست، به كثرت تكرار احاديث معروف است، حتى يك حديث (حديث نيت) را شانزده بار تكرار نموده. <REF> التاج </REF> | |
| − | + | ||
| − | + | شیوه نسایى در طرح روایات در سرتاسر کتاب چنین است که پس از ذکر عنوان باب، روایات هر باب را با عنوان «أخبرنا» یا «أخبرنی» و ذکر اسناد منعکس مى‌سازد و در ابتداى هر سند ارزش آن سند را از حیث صحت و ضعف گوشزد مى‌کند. | |
| − | + | ||
| − | + | «المجتبى»، با «کتاب الطهارة» آغاز و به «کتاب الأشربة» ختم شده است. ذیل هرکدام از کتاب‌ها، ابوابى آمده که حاوى حدیث یا احادیثى مرتبط با موضوع کتاب و عنوان باب است. این کتاب را «السنن الصغرى»، «المجتبى» و «المجتنى» نیز گفته‌اند و این براى آن است که نسائى در آغاز، کتابى بزرگ‌تر با احادیث بیشتر نگاشت و سپس گزیده آن را تدوین کرد. در اینکه «المجتبى» را خود نسائى گرد آورده و برگزیده یا اینکه شاگرد و راوى سنن او «ابن السنى» این کار را کرده، اختلاف است. برخى همچون ذهبى سخن دوم را درست مى‌دانند؛ اما گویا نسائى خود «مجتبى» را برگزیده و مشهور میان محدثان نیز چنین است. «فاروق حمّاد» در مقدمه کتاب «عمل الیوم و اللیلة»، به‌خوبى از این دیدگاه دفاع کرده است. سیوطى نیز سخنانى گفته که مؤید این دیدگاه است و گویا دیدگاه خود او نیز هست.<ref>ر.ک: زهراب (فاضلى)، على، 1392</ref> | |
| − | + | ==اعتبار سنن نسائی== | |
| − | + | از جمله ویژگى‌هاى این کتاب، آن است که نویسنده آن، از بزرگان جرح و تعدیل است. دیگر صاحبان صحاح ستّه، هرچند که سخنانشان در جرح و تعدیل مقبول است، ولى هیچ‌کدام به پاى نسائى نمى‌رسند و اساساً نسائى افزون بر اینکه محدث است، به‌عنوان یکى از بزرگ‌ترین جارحان و معدلان نزد سنیان شناخته مى‌شود. او در علم «رجال الحدیث» کتابى دارد به نام «[[الضعفاء و المتروکین]]» که معروف است.<ref>ر.ک: همان</ref> | |
| − | + | ||
| − | + | بنابراین مى‌توان گفت که کتاب نسائى از نظر صحت احادیث، اگر بالاتر از صحیحین نباشد، کمتر و پایین‌تر نیست و مى‌توان جایگاه سنن نسائى را پس از صحیحین دانست، هرچند معمول بر این است که آن را در جایگاه پنجم ذکر مى‌کنند.<ref>ر.ک: همان</ref> | |
| − | + | ||
| − | == | + | [[ابوعبدالله رشید]] مى‌گوید: «کتاب نسایى (سنن المجتبى) در زمینه سنن، بدیع‌ترین کتاب و داراى بهترین سامان‌مندى است. کتاب او میان طریق [[بخارى]] و [[مسلم بن حجاج|مسلم]] جمع کرده و مطالب باارزش در زمینه علل روایات آورده است».<ref>نصیرى، على، ص289</ref> |
| − | + | ||
| − | + | [[ابوعبدالله بن منده]] مى‌گوید: «شرط نسایى (و نیز ابى‌داود) اخراج احادیث اشخاصى است که بر ترک احادیثشان اجماع نشده است و حدیث از نظر اتصال سند داراى صحت و بدون ارسال باشد حتى گفته‌اند چه بسیار روایاتى که [[ابوداود، سلیمان بن اشعث|ابوداود]] و [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذى]] روایت آنها را آورده‌اند، اما نسایى از ذکر روایات آنها پرهیز کرده است. او حتى از برخى از روایات صحیحین نقل نکرده است. بدین خاطر گفته‌اند که شرط نسایى از شرط بخارى و مسلم سخت‌تر است. از خود نسایى نقل شده است که گفته است: درباره روایاتى که در دل نسبت به آنان شک داشتم استخاره کردم و چون بد آمد از آوردنشان اجتناب کردم».<ref>همان</ref> | |
| − | + | ||
| + | نسایى خود چنین گفته است: «تمام روایات کتاب سنن، صحیح و برخى از آنان معلول است، بدون اینکه علت آن را بیان کنم، اما روایات سنن مجتبى صحیح است». بر اساس این ستایش‌ها [[تاج‌الدین سبکى]]، سنن مجتبى را جزو کتب سته برشمرده و بزرگانى همچون: [[ابوعلى نیشابورى]]، [[ابواحمد بن عدى]]، [[ابوالحسن دارقطنى]]، [[ابوعبدالله حاکم نیشابورى]]، [[ابن منده]] و... بر کتاب سنن نام صحیح گذاشته‌اند.<ref>ر.ک: همان، ص290</ref> | ||
| + | |||
| + | ==شرح های کتاب سنن== | ||
| + | |||
| + | هرچند بر این کتاب مانند سایر کتاب‌هاى سنن، شرح مفصل نوشته نشده، ولى مى‌توان برخى از شروح آن را ذکر نمود: | ||
| + | |||
| + | - [[زهر الربى على المجتبى]]، تألیف امام [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدین سیوطى]]؛ | ||
| + | |||
| + | - [[تعلیقات و شرح سندى]]، تألیف [[ابوالحسن محمد بن عبدالهادى سندى]]؛ | ||
| + | |||
| + | - [[تعلیقات السلفیة]]، تألیف [[ابوعطاءالله محمد حنیف فوجیانى]].<ref>ر.ک: زندگى‌نامه امام ابوعبدالرحمن نسائى، 1394</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *علم الحدیث شانه چی | |
| − | + | *جواهر الکلام فی معرفة الإمامة والإمام، آيت الله سيد على حسينى ميلانى | |
| − | + | *ویکی نور | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۷۵: | سطر ۷۸: | ||
|رده= دارد | |رده= دارد | ||
}} | }} | ||
| + | [[رده:منابع حدیثی]] | ||
| + | [[رده:صحاح سته اهل سنت]] | ||
| + | [[رده: مقاله های مهم]] | ||
نسخهٔ ۱۰ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۲۲
المجتبی من السنن مشهور به سنن نسائی یکی از 6 کتاب حدیثی معروف نزد اهل سنت که با عنوان صحاح سته شناخته می شوند. مولف این کتاب احمد بن شعیب بن على نسائى (215-303ق) است.
 | |
| نویسنده | ابوعبدالرحمن احمد بن على بن شعيب نسائى |
| موضوع | احادیث اهل سنت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| محقق | الحافظ ابوطاهر زبیر علی زئی |
|
| |
محتویات
مؤلف کتاب
ابوعبدالرحمن احمد بن على بن شعيب نسائى، يكى از بزرگان حديثى اهل سنّت در قرن سوم است. وى در سال ۲۱۵ هجرى در منطقه نساء خراسان به دنيا آمد. او از عالمانى هم چون قتيبة بن سعيد، ابوداوود سجستانى و اسحاق بن راهويه استفاده نمود. وى براى كسب علم و نقل حديث به مكان هايى هم چون خراسان، شام، حجاز، مصر و عراق سفر كرد و در سال ۳۰۳ هجرى وفات يافت.[۱]
جریان تالبف
نسائى هنگامى که از تألیف کتاب «السنن الکبرى» فراغت یافت، آن را به امیر شهر رمله اهدا نمود. امیر پرسید: آیا تمام آنچه در این کتاب وجود دارد صحیح مى‌باشد؟ او گفت: در آن صحیح و حسن و آنچه که به این دو نزیک است وجود دارد. امیر افزود: احادیث صحیح را از غیر صحیح برایم مشخص کن. آنگاه نسائى کتاب «السنن الصغرى» را تألیف نمود و آن را «المجتبى» نامید.[۲]
ساختار و محتوای کتاب
در این کتاب، مجموعا 5758 روایت در ضمن 51 کتاب ذکر شده است. گفته شده: سنن نسائى جامع مزاياى كتب ششگانه است. دربارۀ شرايط صحت نزد نسائى گفته شده: شروطى را كه نسائى دربارۀ رجال سند قايل است از شروط مسلم شديدتر مى‌باشد. سنن نسائى در بين صحاح‌ست، به كثرت تكرار احاديث معروف است، حتى يك حديث (حديث نيت) را شانزده بار تكرار نموده. [۳]
شیوه نسایى در طرح روایات در سرتاسر کتاب چنین است که پس از ذکر عنوان باب، روایات هر باب را با عنوان «أخبرنا» یا «أخبرنی» و ذکر اسناد منعکس مى‌سازد و در ابتداى هر سند ارزش آن سند را از حیث صحت و ضعف گوشزد مى‌کند.
«المجتبى»، با «کتاب الطهارة» آغاز و به «کتاب الأشربة» ختم شده است. ذیل هرکدام از کتاب‌ها، ابوابى آمده که حاوى حدیث یا احادیثى مرتبط با موضوع کتاب و عنوان باب است. این کتاب را «السنن الصغرى»، «المجتبى» و «المجتنى» نیز گفته‌اند و این براى آن است که نسائى در آغاز، کتابى بزرگ‌تر با احادیث بیشتر نگاشت و سپس گزیده آن را تدوین کرد. در اینکه «المجتبى» را خود نسائى گرد آورده و برگزیده یا اینکه شاگرد و راوى سنن او «ابن السنى» این کار را کرده، اختلاف است. برخى همچون ذهبى سخن دوم را درست مى‌دانند؛ اما گویا نسائى خود «مجتبى» را برگزیده و مشهور میان محدثان نیز چنین است. «فاروق حمّاد» در مقدمه کتاب «عمل الیوم و اللیلة»، به‌خوبى از این دیدگاه دفاع کرده است. سیوطى نیز سخنانى گفته که مؤید این دیدگاه است و گویا دیدگاه خود او نیز هست.[۴]
اعتبار سنن نسائی
از جمله ویژگى‌هاى این کتاب، آن است که نویسنده آن، از بزرگان جرح و تعدیل است. دیگر صاحبان صحاح ستّه، هرچند که سخنانشان در جرح و تعدیل مقبول است، ولى هیچ‌کدام به پاى نسائى نمى‌رسند و اساساً نسائى افزون بر اینکه محدث است، به‌عنوان یکى از بزرگ‌ترین جارحان و معدلان نزد سنیان شناخته مى‌شود. او در علم «رجال الحدیث» کتابى دارد به نام «الضعفاء و المتروکین» که معروف است.[۵]
بنابراین مى‌توان گفت که کتاب نسائى از نظر صحت احادیث، اگر بالاتر از صحیحین نباشد، کمتر و پایین‌تر نیست و مى‌توان جایگاه سنن نسائى را پس از صحیحین دانست، هرچند معمول بر این است که آن را در جایگاه پنجم ذکر مى‌کنند.[۶]
ابوعبدالله رشید مى‌گوید: «کتاب نسایى (سنن المجتبى) در زمینه سنن، بدیع‌ترین کتاب و داراى بهترین سامان‌مندى است. کتاب او میان طریق بخارى و مسلم جمع کرده و مطالب باارزش در زمینه علل روایات آورده است».[۷]
ابوعبدالله بن منده مى‌گوید: «شرط نسایى (و نیز ابى‌داود) اخراج احادیث اشخاصى است که بر ترک احادیثشان اجماع نشده است و حدیث از نظر اتصال سند داراى صحت و بدون ارسال باشد حتى گفته‌اند چه بسیار روایاتى که ابوداود و ترمذى روایت آنها را آورده‌اند، اما نسایى از ذکر روایات آنها پرهیز کرده است. او حتى از برخى از روایات صحیحین نقل نکرده است. بدین خاطر گفته‌اند که شرط نسایى از شرط بخارى و مسلم سخت‌تر است. از خود نسایى نقل شده است که گفته است: درباره روایاتى که در دل نسبت به آنان شک داشتم استخاره کردم و چون بد آمد از آوردنشان اجتناب کردم».[۸]
نسایى خود چنین گفته است: «تمام روایات کتاب سنن، صحیح و برخى از آنان معلول است، بدون اینکه علت آن را بیان کنم، اما روایات سنن مجتبى صحیح است». بر اساس این ستایش‌ها تاج‌الدین سبکى، سنن مجتبى را جزو کتب سته برشمرده و بزرگانى همچون: ابوعلى نیشابورى، ابواحمد بن عدى، ابوالحسن دارقطنى، ابوعبدالله حاکم نیشابورى، ابن منده و... بر کتاب سنن نام صحیح گذاشته‌اند.[۹]
شرح های کتاب سنن
هرچند بر این کتاب مانند سایر کتاب‌هاى سنن، شرح مفصل نوشته نشده، ولى مى‌توان برخى از شروح آن را ذکر نمود:
- زهر الربى على المجتبى، تألیف امام جلال‌الدین سیوطى؛
- تعلیقات و شرح سندى، تألیف ابوالحسن محمد بن عبدالهادى سندى؛
- تعلیقات السلفیة، تألیف ابوعطاءالله محمد حنیف فوجیانى.[۱۰]
پانویس
منابع
- علم الحدیث شانه چی
- جواهر الکلام فی معرفة الإمامة والإمام، آيت الله سيد على حسينى ميلانى
- ویکی نور
