دعای اول صحیفه سجادیه

دعای اول صحیفه سجادیه (ترجمه انصاریان) -- بخش اول --

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا ابْتَدَأَ بِالدُّعَاءِ، بَدَأَ بِالتَّحْمِيدِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الثَّنَاءِ عَلَيْهِ:

دعاي آن حضرت است چون به نماز برمي‌خاست بدين صورت به سپاس و حمد خداوند عزوجل ابتدا مي‌کرد و مي‌گفت:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ كانَ قَبْلَهُ، وَ الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ يکونُ بَعْدَهُ.

حمد خدایی را که اول همه آثار هستی اوست و قبل از او اوّلی نبوده، و آخر است بی ‏آنکه پس از او آخری باشد،

الَّذِي قَصُرَتْ عَنْ رُؤْيتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِينَ، وَ عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِينَ.

خدايي که ديده بينندگان از ديدنش قاصر، و انديشه و فهم وصف‌کنندگان از وصفش عاجز است.

ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً، وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَي مَشِيتِهِ اخْتِرَاعاً.

به دست قدرتش آفريدگان را ايجاد کرد و آنان را بر اساس اراده خود صورت بخشيد،

ثُمَّ سَلَک بِهِمْ طَرِيقَ إِرَادَتِهِ، وَ بَعَثَهُمْ فِي سَبِيلِ مَحَبَّتِهِ، لَا يمْلِکونَ تَأْخِيراً عَمَّا قَدَّمَهُمْ إِلَيهِ، وَ لَا يسْتَطِيعُونَ تَقَدُّماً إِلَي مَا أَخَّرَهُمْ عَنْهُ.

آنگاه همه را در راه اراده خود راهي نمود و در مسير محبت و عشق به خود برانگيخت، موجودات هستي از حدودي که براي آنان معين فرموده، قدمي پيش و پس نتوانند نهاد،

وَ جَعَلَ لِکلِّ رُوحٍ مِنْهُمْ قُوتاً مَعْلُوماً مَقْسُوماً مِنْ رِزْقِهِ، لَا ينْقُصُ مَنْ زَادَهُ نَاقِصٌ، وَ لَا يزِيدُ مَنْ نَقَصَ مِنْهُمْ زَائِدٌ.

و براي هر يک از آنان روزي معلوم و قسمت‌شده‌‏اي از باب لطف قرار داد. هر آن کس را که روزي فراوان داده، احدي نمي‌‏تواند بکاهد، و هر آن کس را که روزي کاسته، هيچ کس نتواند بيفزايد،

ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِي الْحَياةِ أَجَلًا مَوْقُوتاً، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَداً مَحْدُوداً، يتَخَطَّي إِلَيهِ بِأَيامِ عُمُرِهِ، وَ يرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ، حَتَّي إِذَا بَلَغَ أَقْصَي أَثَرِهِ، وَ اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ، قَبَضَهُ إِلَي مَا نَدَبَهُ إِلَيهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ، «لِيجْزِي الَّذِينَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ يجْزِي الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَي»؛ عَدْلًا مِنْهُ، تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ، وَ تَظاهَرَتْ آلَاؤُهُ، «لا يُسْئَلُ عَمَّا يفْعَلُ وَ هُمْ يُسْئَلُونَ».

آنگاه زندگي او را زماني معين مقدّر فرمود و پاياني محدود قرار داد که با ايام عمر به ‏سوي آن پايان قدم برمي‌‏دارد و با سال‌هاي زندگي‌اش به آن نزد‏يک مي‌گردد، تا چون به ‏آخر آن رسيد و پيمانه زمانش لبريز شد، جانش را مي‏‌گيرد و او را به سوي آنچه بدان خدايش خوانده از ثواب بسيار يا عذاب دردناک راهي مي‏‌کند، تا از پي عدالت خود بدکاران را به کردار بدشان و نيکوکاران را به عمل صالحشان جزا دهد. منزّه است نام‏‌هاي او، و پي‏‌درپي است نعمت‏‌هاي وي، کسي را نرسد که او را از کرده‏‌اش باز پرسد، ولي همه در معرض پرسش او هستند.

ترجمه‌ها و شروح بخش اول

-- بخش دوم --

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَي مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ وَ أَسْبَغَ عَلَيهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِي مِنَنِهِ فَلَمْ يحْمَدُوهُ، وَ تَوَسَّعُوا فِي رِزْقِهِ فَلَمْ يشْکرُوهُ. وَ لَوْ کانُوا کذَلِک لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِيةِ إِلَي حَدِّ الْبَهِيمِيةِ فَکانُوا کمَا وَصَفَ فِي مُحْکمِ کتَابِهِ: «إِنْ هُمْ إِلَّا کالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا».

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَي مَا عَرَّفَنَا مِنْ نَفْسِهِ، وَ أَلْهَمَنَا مِنْ شُکرِهِ، وَ فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِيتِهِ، وَ دَلَّنَا عَلَيهِ مِنَ الْإِخْلَاصِ لَهُ فِي تَوْحِيدِهِ، وَ جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّک فِي أَمْرِهِ.

حَمْداً نُعَمَّرُ بِهِ فِيمَنْ حَمِدَهُ مِنْ خَلْقِهِ، وَ نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَي رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ. حَمْداً يضِي‏ءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ، وَ يسَهِّلُ عَلَينَا بِهِ سَبِيلَ الْمَبْعَثِ، وَ يشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ، «يوْمَ تُجْزي‏ کلُّ نَفْسٍ بِما کسَبَتْ وَ هُمْ لا يظْلَمُونَ»، «يوْمَ لا يغْنِي مَوْلًي عَنْ مَوْلًي شَيئاً وَ لا هُمْ ينْصَرُونَ». حَمْداً يرْتَفِعُ مِنَّا إِلَي أَعْلَي عِلِّيينَ فِي کتَابٍ مَرْقُومٍ يشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ. حَمْداً تَقَرُّ بِهِ عُيونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ، وَ تَبْيضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ. حَمْداً نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِيمِ نَارِ اللَّهِ إِلَي کرِيمِ جِوَارِ اللَّهِ. حَمْداً نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکتَهُ الْمُقَرَّبِينَ، وَ نُضَامُّ بِهِ أَنْبِياءَهُ الْمُرْسَلِينَ فِي دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِي لَا تَزُولُ، وَ مَحَلِّ کرَامَتِهِ الَّتِي لَا تَحُولُ.

و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از معرفت سپاسگزاری بر عطایای پیاپی که به آنان داده و نعمت‏‌های پیوسته که بر ایشان کامل ساخته محروم می‏‌نمود، نعمت‏‌هایش را صرف نموده و سپاس نمی‏‌گزاردند و در روزی او فراخی می‏‌یافتند و شکر نمی‏‌کردند

و اگر چنین می‏‌بودند از حدود انسانیت بیرون شده، به مرز حیوانیت می‌‏رسیدند و چنان می‏‌بودند که در کتاب محکمش فرموده: «ایشان جز به چارپایان نمانند، بلکه از آنان گمراه‌‏ترند».

سپاس خدای را بر آنچه از وجود مبارکش به ما شناسانده و بر آنچه از شکرش به ما الهام فرموده، و بر آن درهای دانش که به پروردگاری‌اش بر ما گشوده و بر اخلاص‌‏ورزی در توحید و یگانگی‌اش ما را رهنمون شده و قلب ما را از الحاد و شک در کار خودش دور داشته،

چنان سپاسی که با آن در حلقه سپاسگزاران از بندگانش زندگی بگذرانیم، و با آن بر هر که به خشنودی و بخشایش او پیشی جسته سبقت گیریم،

سپاسی که تیرگی‌های برزخ را به سبب آن بر ما روشن کند و راه رستاخیز را به سبب آن بر ما آسان نماید و موقعیت و جایگاه ما را نزد گواهان آن روز بلند گرداند، در روزی که همه سزای عمل خود بینند بدون آنکه بر کسی ستمی رود، روزی که هیچ دوستی چیزی از عذاب و کیفر را از دوست خود دفع نکند و ستمکاران یاری نشوند،

سپاسی که از جانب ما در پرونده‏‌ای که وضع نیکبختان در آن رقم خورده و مقربان حضرت او گواهان آن‌اند به اعلی علیین بالا رود،

سپاسی که چون چشم‏‌ها در آن روز خیره شود، سبب روشنی دیده ما گردد و هنگامی که چهره‌‏ها سیاه شود صورت ما به نورانیت آن سپید گردد،

سپاسی که ما را از آتش دردناک حق آزاد و در جوار کرم نامتناهی‌اش جای دهد،

حمد و سپاسی آنچنان که ما را با فرشتگان مقرب او همنشین سازد و در آن سرای جاوید که جایگاه کرامت همیشگی اوست با پیامبران مرسل همدوش گرداند.

ترجمه‌ها و شروح بخش دوم

-- بخش سوم --

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ، وَ أَجْرَي عَلَينَا طَيبَاتِ الرِّزْقِ. وَ جَعَلَ لَنَا الْفَضِيلَةَ بِالْمَلَکةِ عَلَي جَمِيعِ الْخَلْقِ، فَکلُّ خَلِيقَتِهِ مُنْقَادَةٌ لَنَا بِقُدْرَتِهِ، وَ صَائِرَةٌ إِلَي طَاعَتِنَا بِعِزَّتِهِ.

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَيهِ، فَکيفَ نُطِيقُ حَمْدَه، ‌ام مَتَي نُؤَدِّي شُکرَهُ! لَا، مَتَي؟ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي رَکبَ فِينَا آلَاتِ الْبَسْطِ، وَ جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ، وَ مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَياةِ، وَ أَثْبَتَ فِينَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ، وَ غَذَّانَا بِطَيبَاتِ الرِّزْقِ، وَ أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ.

{{{2}}}

ترجمه‌ها و شروح بخش سوم

-- بخش چهارم --

ثُمَّ أَمَرَنَا، لِيخْتَبِرَ طَاعَتَنَا، وَ نَهَانَا، لِيبْتَلِي شُکرَنَا؛ فَخَالَفْنَا عَنْ طَرِيقِ أَمْرِهِ، وَ رَکبْنَا مُتُونَ زَجْرِهِ، فَلَمْ يبْتَدِرْنَا بِعُقُوبَتِهِ، وَ لَمْ يعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ، بَلْ تَأَنَّانَا بِرَحْمَتِهِ تَکرُّماً، وَ انْتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأْفَتِهِ حِلْماً.

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي دَلَّنَا عَلَي التَّوْبَةِ الَّتِي لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ، فَلَوْ لَمْ نَعْتَدِدْ مِنْ فَضْلِهِ إِلَّا بِهَا لَقَدْ حَسُنَ بَلَاؤُهُ عِنْدَنَا، وَ جَلَّ إِحْسَانُهُ إِلَينَا وَ جَسُمَ فَضْلُهُ عَلَينَا. فَمَا هَکذَا کانَتْ سُنَّتُهُ فِي التَّوْبَةِ لِمَنْ کانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ، وَ لَمْ يکلِّفْنَا إِلَّا وُسْعاً، وَ لَمْ يجَشِّمْنَا إِلَّا يسْراً، وَ لَمْ يدَعْ لِأَحَدٍ مِنَّا حُجَّةً وَ لَا عُذْراً. فَالْهَالِک مِنَّا مَنْ هَلَک عَلَيهِ، وَ السَّعِيدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَيهِ.

{{{2}}}

ترجمه‌ها و شروح بخش چهارم

-- بخش پنجم --

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَي مَلَائِکتِهِ إِلَيهِ وَ أَکرَمُ خَلِيقَتِهِ عَلَيهِ وَ أَرْضَي حَامِدِيهِ لَدَيهِ، حَمْداً يفْضُلُ سَائِرَ الْحَمْدِ کفَضْلِ رَبِّنَا عَلَي جَمِيعِ خَلْقِهِ.

ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ مَکانَ کلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَينَا وَ عَلَي جَمِيعِ عِبَادِهِ الْمَاضِينَ وَ الْبَاقِينَ عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُهُ مِنْ جَمِيعِ الْأَشْياءِ، وَ مَکانَ کلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً أَبَداً سَرْمَداً إِلَي يوْمِ الْقِيامَةِ؛ حَمْداً لَا مُنْتَهَي لِحَدِّهِ، وَ لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ، وَ لَا مَبْلَغَ لِغَايتِهِ، وَ لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ؛ حَمْداً يکونُ وُصْلَةً إِلَي طَاعَتِهِ وَ عَفْوِهِ، وَ سَبَباً إِلَي رِضْوَانِهِ، وَ ذَرِيعَةً إِلَي مَغْفِرَتِهِ، وَ طَرِيقاً إِلَي جَنَّتِهِ، وَ خَفِيراً مِنْ نَقِمَتِهِ، وَ أَمْناً مِنْ غَضَبِهِ، وَ ظَهِيراً عَلَي طَاعَتِهِ، وَ حَاجِزاً عَنْ مَعْصِيتِهِ، وَ عَوْناً عَلَي تَأْدِيةِ حَقِّهِ وَ وَظَائِفِهِ؛ حَمْداً نَسْعَدُ بِهِ فِي السُّعَدَاءِ مِنْ أَوْلِيائِهِ، وَ نَصِيرُ بِهِ فِي نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُيوفِ أَعْدَائِهِ، إِنَّهُ وَلِي حَمِيد.

{{{2}}}

ترجمه‌ها و شروح بخش پنجم