آیه 41 مائده

متن آيه

«يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لاَيَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ وَ مِنَ الَّذِينَ هِادُواْ سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَ إِن لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُواْ وَ مَن يُرِدِ اللّهُ فِتْنَتَهُ فَلَن تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللّهِ شَيْئًا أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِاللّهُ أَن يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ».

[5–41] (مشاهده آیه در سوره)

ترجمه آیه

اى پيامبر كسانى كه در كفر شتاب مى‌ورزند تو را غمگين نسازند چه از آنان كه با زبان خود گفتند: ايمان آورديم و حال آن كه دلهايشان ايمان نياورده بود و چه از يهوديان آنان كه به سخنان تو گوش مى‌سپارند تا بهانه‌اى براى تكذيب تو بيابند و براى گروهى ديگر كه خود نزد تو نيامده‌اند خبر چينى (=جاسوسى) مى‌كنند كلمات را از جاهاى خود دگرگون مى‌كنند و مى‌گويند اگر اين حكم به شما داده شد آن را بپذيريد و اگر آن به شما داده نشد پس دورى كنيد و هر كه را خدا بخواهد به فتنه درافكند هرگز در برابر خدا براى او از دست تو چيزى برنمى‌آيد. اينانند كه خدا نخواسته دلهايشان را پاك گرداند در دنيا براى آنان رسوايى و در آخرت عذابى بزرگ خواهد بود.

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است.

شأن نزول:

«شیخ طوسی» گوید: امام محمدباقر عليه‌السلام فرمايد: اين آيه درباره يهوديان بنى‌النضير و بنى‌قريظه نازل گرديده است، و نيز از امام محمدباقر علیه‌السلام و جماعتى از مفسرين روايت كنند كه زنى از اشراف خيبر كه يهودى بود و شوهر داشت، زنا داده بود و نمى خواستند او را رجم و سنگسار كنند لذا به يهوديان مدينه پيام فرستادند و به طمع اين كه زن مزبور را از رجم معاف دارند، گفتند: از رسول خدا صلى الله عليه و آله در مقام پرسش برآيند، وقتى كه از پيامبر پرسش كردند. فرمود: آيا به داورى من تن در مي‌دهيد؟ گفتند: آرى. سپس خداوند رجم را براى آن زن طبق نزول آيه اى مقرر كرد ولى آنان از اجراء حكم مزبور امتناع ورزيدند.

جبرئيل به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفت: به آن‌ها بگويد، از ابن صوريا سؤال كنند و او را بين خود و آنان حكم قرار دهد. پيامبر به يهوديان فرمود: آيا جوانى را ميان خود مى شناسيد كه سفيد و كور بوده و صورت وى داراى مو نباشد و در فدك هم سكنى داشته باشد. گفتند: مى شناسيم و او داناترين افراد يهود بر آنچه خدا بر موسى در روى زمين نازل كرده است، مى باشد. پيامبر فرمود: او را بياوريد، رفتند و او را آوردند. رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم از او سؤال كرد و فرمود عبدالله بن صوريا تو هستى؟ گفت: بلى، فرمود: تو اعلم و داناترين يهود مى باشى؟ گفت: چنين مى گويند. سپس فرمود: من شهادت مي‌دهم كه معبودى جز ذات پروردگار نيست كه قوى و توانا و خداى بنى اسرائيل است كه دريا را براى شما شكافت و شما را از غرق شدن نجات داد و آل فرعون را غرق نمود و غمام را بر سر شما سايه افكند و من و سلوى را براى شما فرستاد و كتابى براى شما داد كه حلال و حرام را در آن ذكر نمود. اكنون به من بگو آيا در اين كتاب چيزى مى يابى كه به موسى دستور رجم و سنگسار كردن را درباره زناى محصنه داده باشد؟ عبدالله بن صوريا گفت: آرى و اگر ترس از خداى تورات نمي‌داشتم كه مرا نابود كند، هر آينه كتمان مي‌نمودم.

سپس آيه 15 همين سوره «يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ» نازل شد و بعد از آن ابن صوريا از جاى برخاست و گفت: هذا مقام العائذ باللّه و بك ان تذكر لنا الكثير الذى امرت ان تعفو عنه؛ اكنون موقع آنست كه به خداوند و به تو پناه ببرم از چيزهائى را كه يادآور مي شوى (كه ما آن را كتمان مي‌نمائيم) و مأمورى كه صرفنظر كنى و عفو نمائى و دو دست خود را باز كرد و پيامبر را دربرگرفت.

پيامبر از او اعراض نمود سپس ابن صوريا از رسول خدا صلی الله علیه و آله سه سؤال كرد و پاسخ درست شنيد و مسلمان گرديد و يهوديان زبان به طعن و شماتت به ابن صوريا گشودند و نيز اختلاف كرده اند كه اين آيه درباره چه كسى نازل شده است.

سدى گويد: درباره ابولبابه انصارى نازل گرديد، عكرمة و شعبى گويند: درباره مردى از يهوديان نازل شده كه يكى ديگر از يهوديان را كشته بود و به يكى از هم سوگندهاى خود از مسلمين گفته بود كه از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم سؤال كند كه اگر ديه مقتول را بپذيرد دعوى خود را نزد او ببرد و اگر دستور كشتن قاتل را بدهد دعوى مزبور را نزد او نبرد.

ابوهريره گويد: درباره عبدالله بن صوريا است كه بعد از اسلام آوردن مرتد گرديد. چنان كه امام محمدباقر عليه‌السلام نيز فرموده است، ابن جريج و مجاهد گويند: درباره منافقين نازل شده كه سخن چينى مي‌نمودند ولى صحيح ترين اقوال در اين باره آنست كه معتقد شويم كه براى ابن صوريا نازل گرديده چنان كه از امام باقر علیه‌السلام قضيه وى را نقل كرده ايم و اين قول از اخبارى است كه طبرى آن را پذيرفته زيرا او از ابوهريره و براء بن عازب نقل نموده كه از صحابه مى باشند.

منابع

• قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
• محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، انتشارات اسلامی، تهران، 1361 ش.
• فضل بن حسن طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران، 1372 ش.

پیوندها

• سوره مائده
• سوره مائده/متن و ترجمه سوره