آخوند خراسانی: تفاوت بین نسخه‌ها
(←محمدكاظم خراسانی (آخوند خراسانی)) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | آخوند مولی | + | آخوند خراسانی(1329 -1255 ق) فقیه اصولی و از مجتهدان بزرگ شیعه است. او از شاگردان شیخ مرتضی انصاری در نجف بوده و آثار فراوانی از جمله «کفایه الاصول» از او به جا مانده است. او از جمله علمایی بود که از مشروطیت حمایت کرد. |
| + | ==ولادت و نسب و خانواده آخوند خراسانی== | ||
| + | محمد کاظم بن حسین (آخوند خراسانی) در سال 1255 ه . ق (1217 ه . ش) در مشهد به دنیا آمد. پدرش مولی حسین هروی تاجر معروف ابریشم در مشهد و هرات بود و به دانش و دین داری اهمیت فراوان می داد. محمد کاظم فرزند چهارم مولی حسین بود. | ||
| + | محمد کاظم در هجده سالگی در مشهد ازدواج کرد. دو فرزندی که حاصل این ازدواج بود یکی در کودکی در گذشت و دیگری مرده به دنیا آمد.همسر ایشان نیز پس از مدتی در نجف گذشت. | ||
| + | آخوند مدتی را به تنهایی در حجره زندگی کرد و سپس با علویه ای تبریزی ساکن نجف ازدواج کرد که ثمره این ازدواج، سه پسر بود. پس از درگذشت همسر دوم، با زنی ایرانی ساکن بغداد ازدواج کرد و از او صاحب دو پسر و یک دختر شد. این زن نیز در سال 1322 ه . ق از دنیا رفت. آخرین ازدواج آخوند با زنی اصفهانی ساکن نجف بود. از این ازدواج، فرزندی به دنیا نیامد. | ||
| + | ==زندگی علمی آخوند خراسانی== | ||
| + | او 11 ساله بود که در مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد مشغول تحصیل علوم حوزوی و معارف شیعی شد. در طی یازده سال تحصیل در مشهد درس های مقدماتی و متوسطه علوم اسلامی، اعم از ادبیات عرب، منطق و مقداری از اصول و فقه را اموخت و سپس مدت کوتاهی به سبزوار رفت و از مجلس درس حکمت و فلسفه ملا هادی سبزواری بهره برد. | ||
| + | آخوند خراسانی سپس عازم نجف شد. در راه به دلیل تمام شدن توشه سفر مدت سیزده ماه و بیست روز در تهران در یکی از حجره های مدرسه صدر ماند و در این مدت از جلسه درس میرزا ابوالحسن جلوه و مولی حسین خویی بهره برد. | ||
| + | با فراهم شدن مقدمات سفر راهی نجف شد و در روز اول ماه ذیحجه 1279 ه .ق وارد نجف شد. | ||
| + | او در نجف از درس بزرگانی مانند شیخ انصاری، سید علی شوشتری، میرزا محمد حسن شیرازی (صاحب فتوای تحریم تنباکو) بهره برد. | ||
| + | او در امر تحصیل بسیار کوشا بود. و همین تلاش و پشتکار در کنار نبوغ و تیزبینی و بهره گیری از اساتید طراز اول او را به یکی از علمای برجسته شیعه تبدیل کرد. آخوند خراسانی در 35 سالگی بر کرسی درس خارج تکیه زد و به مدت 39 سال، خارج فقه و اصول تدریس کرد. ایشان حوزه درسی پر رونقی _ به ویژه در اصول فقه _ در نجف به وجود آورده بود. او صبح ها در مسجد هندی به زبان فارسی درس فقه را تقریر می کرد و شب ها نیز پس از نماز عشاء، در مسجد طوسی به زبان عربی به تدریس اصول می پرداخت. پس از درس اصول، مجلس فتوایی در منزل او برپا می شد. این مجلس که از زبده ترین شاگردان و اصحاب وی تشکیل می شد، با هدف پاسخ گویی به مسائلی بود که مقلدان آخوند از گوشه و کنار عالم تشیع از وی می پرسیدند. آخوند در دوران میان سالی، تدریس فلسفه را ترک کرد و درس فقه دوم خود را به هنگام عصر، در خانه خود برای شاگردان برگزیده اش که شمارشان را از سیصد تا چهار صد تن آورده اند، القا می کرد. | ||
| + | =دشواری های تحصیل= | ||
| + | آخوند در زمان تحصیل در نجف با فقر شدیدی مواجه بود و با کمال قناعت زندگی میکرد و در عین حال به هیچ وجه گلایه نمیکرد. او سال ها نه گوشت خورد و نه آرزوی خوردن آن را داشت. پولی را که برای خرید یک شمع به او داده می شد، به فقیرتر از خود می داد و خود در تاریکی به بسر می برد. شب ها از نور چراغ دست شویی مدرسه برای مطالعه بهره می برد. خوابش بسیار کم بود و به شش ساعت نمی رسید. بیشتر شب ها بیدار بود و به مطالعه می پرداخت. او امیرالمؤمنین علی علیه السلام را در زندگی اش الگو قرار داده بود. | ||
| + | زمانی که در محضر سید علی شوشتری بود، تنها یک پیراهن داشت. در یک شب زمستانی، آن پیراهن را شسته و صبحگاه که برای شرکت در درس رهسپار شد، هنوز پیراهن خشک نشده بود. بر او گران آمد که به سبب نداشتن پیراهنی دیگر، حتی از یک جلسه درس سید هم محروم شود. ازاین رو، بدون پیراهن، قبا را بر تن می کند و عبا را چنان بر خود می پیچید که کسی متوجه نبودن پیراهن بر تن او نشود. با این حال، او که اشکال کننده اصلی بحث سید بود، در هنگام بحث، از نداشتن پیراهن غافل می شود و با سید گرم بحث می گردد و ناگاه، دست بی آستین او، رازش را آشکار می کند. پس از درس و مباحثه، ظهر هنگام که به خانه می آید، می بیند آن سید بزرگوار چند پیراهن خود را برای او فرستاده است. | ||
| + | او با نداری و فقر به نبردی تن به تن برخاسته بود تا با زدودن آن، به مقصودش در علم آموزی برسد. گرچه ضربه های فقر و غربت، سخت بود، ولی آخوند را از تحصیل علم باز نداشت. سرانجام این عالم الهی، پس از سپری کردن مقدمات طاقت | ||
| + | ==شاگردان== | ||
| + | نام برخی از شاگردان ایشان به قرار زیر است: | ||
| + | *شیخ عبداللّه گلپایگانی (1285 _ 1355): فقیه چیره دست و محقق توانا که بحث استاد را برای شاگردانش بیان می کرد؛ | ||
| + | *میرزا حسین نایینی (1277 _ 1355): مجتهد و محقق توانا در علم فقه و اصول؛ | ||
| + | *سید ابوالحسن اصفهانی (1284 _ 1360): از مراجع بزرگ تقلید شیعه؛ | ||
| + | *شیخ محمد باقر گلپایگانی (1332): از عالمان پرهیزگار زمان خود؛ | ||
| + | *شیخ آقا ضیاء الدین عراقی (اراکی) (1278 _ 1361): از مجتهدان اصولی و محققان برجسته؛ | ||
| + | *شیخ محمد حسین اصفهانی (کمپانی) (1296 _ 1361): از مجتهدان و فیلسوفان بنام؛ | ||
| + | *شیخ عبدالکریم حایری یزدی (1276 _ 1355): فقیه و مرجع تقلید بزرگ شیعه و مؤسس حوزه علمیه قم؛ | ||
| + | *حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی (1292 _ 1380): مرجع تقلید عام شیعه در روزگار خود؛ | ||
| + | *حاج آقا حسین طباطبایی قمی (1282 _ 1366): از مراجع بزرگ تقلید و مبارز خستگی ناپذیر در ماجرای کشف حجاب؛ | ||
| + | *شیخ عبدالحسین رشتی (1292 _ 1373): از فقیهان و فیلسوفان برجسته ای که در دوران زندگی آخوند، شرح کفایه نوشت؛ | ||
| + | *شیخ محمد حسن آقا بزرگ تهرانی (1) (1293 _ 1389): مجتهد، محدّث و نویسنده کتاب هایی مانند الذریعه الی تصانیف الشیعه و الطبقات و نقباء البشر. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==آثار و تالیفات== | ==آثار و تالیفات== | ||
| سطر ۴۳: | سطر ۴۸: | ||
آخوند ملا محمدكاظم خراسانی شاگرد و تربیت یافته مكتب میرزای شیرازی، از كسانی بود که همراه با دیگر اساتید علم، مانند: آیت الله شیخ عبدالله مازندرانی و برخی دیگر از علما [[احكام]] روشن و فتاوای صریح در مورد خلع محمدعلی شاه قاجار از سلطنت و تشیید مبانی حكومت الهی و وجوب وحدت میان امت اسلامی، صادر نمودند و مشروطیت را كه خود گامی به جلو در راه استواری [[عدالت]] بود، به وجود آوردند. هر چند از این مشروطیت عوامل نفوذی و مامورین استعمار و استثمار سوء استفاده‌ها كردند و نتایج ناروایی از آن گرفتند، ولی اساس كار و آن هسته اولیه و نقطه مركزی كار، بر اساس قویم و نیت پاك و اقدام الهی استوار بود. | آخوند ملا محمدكاظم خراسانی شاگرد و تربیت یافته مكتب میرزای شیرازی، از كسانی بود که همراه با دیگر اساتید علم، مانند: آیت الله شیخ عبدالله مازندرانی و برخی دیگر از علما [[احكام]] روشن و فتاوای صریح در مورد خلع محمدعلی شاه قاجار از سلطنت و تشیید مبانی حكومت الهی و وجوب وحدت میان امت اسلامی، صادر نمودند و مشروطیت را كه خود گامی به جلو در راه استواری [[عدالت]] بود، به وجود آوردند. هر چند از این مشروطیت عوامل نفوذی و مامورین استعمار و استثمار سوء استفاده‌ها كردند و نتایج ناروایی از آن گرفتند، ولی اساس كار و آن هسته اولیه و نقطه مركزی كار، بر اساس قویم و نیت پاك و اقدام الهی استوار بود. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| سطر ۶۶: | سطر ۵۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* عقيقي بخشايشي، فقهاي نامدار شيعه، صفحه 393. | * عقيقي بخشايشي، فقهاي نامدار شيعه، صفحه 393. | ||
| + | * سینای دانش: ویژه نامه آیت الله آخوند خراسانی | ||
* آخوند خراسانی، محمدكاظم، [http://www.hawzah.net/fa/daneshvar/daneshvarview/3201?ParentID=41500 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 20 فروردین 1393. | * آخوند خراسانی، محمدكاظم، [http://www.hawzah.net/fa/daneshvar/daneshvarview/3201?ParentID=41500 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 20 فروردین 1393. | ||
* [http://miu.ac.ir/index.aspx?siteid=123&pageid=25044 اتحادیه بین المللی حوزه ها و مدارس علمیه، بخش تقویم علما]، بازیابی:7 مهر 1393 | * [http://miu.ac.ir/index.aspx?siteid=123&pageid=25044 اتحادیه بین المللی حوزه ها و مدارس علمیه، بخش تقویم علما]، بازیابی:7 مهر 1393 | ||
نسخهٔ ۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۴۷
آخوند خراسانی(1329 -1255 ق) فقیه اصولی و از مجتهدان بزرگ شیعه است. او از شاگردان شیخ مرتضی انصاری در نجف بوده و آثار فراوانی از جمله «کفایه الاصول» از او به جا مانده است. او از جمله علمایی بود که از مشروطیت حمایت کرد.
محتویات
ولادت و نسب و خانواده آخوند خراسانی
محمد کاظم بن حسین (آخوند خراسانی) در سال 1255 ه . ق (1217 ه . ش) در مشهد به دنیا آمد. پدرش مولی حسین هروی تاجر معروف ابریشم در مشهد و هرات بود و به دانش و دین داری اهمیت فراوان می داد. محمد کاظم فرزند چهارم مولی حسین بود. محمد کاظم در هجده سالگی در مشهد ازدواج کرد. دو فرزندی که حاصل این ازدواج بود یکی در کودکی در گذشت و دیگری مرده به دنیا آمد.همسر ایشان نیز پس از مدتی در نجف گذشت. آخوند مدتی را به تنهایی در حجره زندگی کرد و سپس با علویه ای تبریزی ساکن نجف ازدواج کرد که ثمره این ازدواج، سه پسر بود. پس از درگذشت همسر دوم، با زنی ایرانی ساکن بغداد ازدواج کرد و از او صاحب دو پسر و یک دختر شد. این زن نیز در سال 1322 ه . ق از دنیا رفت. آخرین ازدواج آخوند با زنی اصفهانی ساکن نجف بود. از این ازدواج، فرزندی به دنیا نیامد.
زندگی علمی آخوند خراسانی
او 11 ساله بود که در مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد مشغول تحصیل علوم حوزوی و معارف شیعی شد. در طی یازده سال تحصیل در مشهد درس های مقدماتی و متوسطه علوم اسلامی، اعم از ادبیات عرب، منطق و مقداری از اصول و فقه را اموخت و سپس مدت کوتاهی به سبزوار رفت و از مجلس درس حکمت و فلسفه ملا هادی سبزواری بهره برد. آخوند خراسانی سپس عازم نجف شد. در راه به دلیل تمام شدن توشه سفر مدت سیزده ماه و بیست روز در تهران در یکی از حجره های مدرسه صدر ماند و در این مدت از جلسه درس میرزا ابوالحسن جلوه و مولی حسین خویی بهره برد. با فراهم شدن مقدمات سفر راهی نجف شد و در روز اول ماه ذیحجه 1279 ه .ق وارد نجف شد. او در نجف از درس بزرگانی مانند شیخ انصاری، سید علی شوشتری، میرزا محمد حسن شیرازی (صاحب فتوای تحریم تنباکو) بهره برد. او در امر تحصیل بسیار کوشا بود. و همین تلاش و پشتکار در کنار نبوغ و تیزبینی و بهره گیری از اساتید طراز اول او را به یکی از علمای برجسته شیعه تبدیل کرد. آخوند خراسانی در 35 سالگی بر کرسی درس خارج تکیه زد و به مدت 39 سال، خارج فقه و اصول تدریس کرد. ایشان حوزه درسی پر رونقی _ به ویژه در اصول فقه _ در نجف به وجود آورده بود. او صبح ها در مسجد هندی به زبان فارسی درس فقه را تقریر می کرد و شب ها نیز پس از نماز عشاء، در مسجد طوسی به زبان عربی به تدریس اصول می پرداخت. پس از درس اصول، مجلس فتوایی در منزل او برپا می شد. این مجلس که از زبده ترین شاگردان و اصحاب وی تشکیل می شد، با هدف پاسخ گویی به مسائلی بود که مقلدان آخوند از گوشه و کنار عالم تشیع از وی می پرسیدند. آخوند در دوران میان سالی، تدریس فلسفه را ترک کرد و درس فقه دوم خود را به هنگام عصر، در خانه خود برای شاگردان برگزیده اش که شمارشان را از سیصد تا چهار صد تن آورده اند، القا می کرد.
دشواری های تحصیل
آخوند در زمان تحصیل در نجف با فقر شدیدی مواجه بود و با کمال قناعت زندگی میکرد و در عین حال به هیچ وجه گلایه نمیکرد. او سال ها نه گوشت خورد و نه آرزوی خوردن آن را داشت. پولی را که برای خرید یک شمع به او داده می شد، به فقیرتر از خود می داد و خود در تاریکی به بسر می برد. شب ها از نور چراغ دست شویی مدرسه برای مطالعه بهره می برد. خوابش بسیار کم بود و به شش ساعت نمی رسید. بیشتر شب ها بیدار بود و به مطالعه می پرداخت. او امیرالمؤمنین علی علیه السلام را در زندگی اش الگو قرار داده بود. زمانی که در محضر سید علی شوشتری بود، تنها یک پیراهن داشت. در یک شب زمستانی، آن پیراهن را شسته و صبحگاه که برای شرکت در درس رهسپار شد، هنوز پیراهن خشک نشده بود. بر او گران آمد که به سبب نداشتن پیراهنی دیگر، حتی از یک جلسه درس سید هم محروم شود. ازاین رو، بدون پیراهن، قبا را بر تن می کند و عبا را چنان بر خود می پیچید که کسی متوجه نبودن پیراهن بر تن او نشود. با این حال، او که اشکال کننده اصلی بحث سید بود، در هنگام بحث، از نداشتن پیراهن غافل می شود و با سید گرم بحث می گردد و ناگاه، دست بی آستین او، رازش را آشکار می کند. پس از درس و مباحثه، ظهر هنگام که به خانه می آید، می بیند آن سید بزرگوار چند پیراهن خود را برای او فرستاده است. او با نداری و فقر به نبردی تن به تن برخاسته بود تا با زدودن آن، به مقصودش در علم آموزی برسد. گرچه ضربه های فقر و غربت، سخت بود، ولی آخوند را از تحصیل علم باز نداشت. سرانجام این عالم الهی، پس از سپری کردن مقدمات طاقت
شاگردان
نام برخی از شاگردان ایشان به قرار زیر است:
- شیخ عبداللّه گلپایگانی (1285 _ 1355): فقیه چیره دست و محقق توانا که بحث استاد را برای شاگردانش بیان می کرد؛
- میرزا حسین نایینی (1277 _ 1355): مجتهد و محقق توانا در علم فقه و اصول؛
- سید ابوالحسن اصفهانی (1284 _ 1360): از مراجع بزرگ تقلید شیعه؛
- شیخ محمد باقر گلپایگانی (1332): از عالمان پرهیزگار زمان خود؛
- شیخ آقا ضیاء الدین عراقی (اراکی) (1278 _ 1361): از مجتهدان اصولی و محققان برجسته؛
- شیخ محمد حسین اصفهانی (کمپانی) (1296 _ 1361): از مجتهدان و فیلسوفان بنام؛
- شیخ عبدالکریم حایری یزدی (1276 _ 1355): فقیه و مرجع تقلید بزرگ شیعه و مؤسس حوزه علمیه قم؛
- حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی (1292 _ 1380): مرجع تقلید عام شیعه در روزگار خود؛
- حاج آقا حسین طباطبایی قمی (1282 _ 1366): از مراجع بزرگ تقلید و مبارز خستگی ناپذیر در ماجرای کشف حجاب؛
- شیخ عبدالحسین رشتی (1292 _ 1373): از فقیهان و فیلسوفان برجسته ای که در دوران زندگی آخوند، شرح کفایه نوشت؛
- شیخ محمد حسن آقا بزرگ تهرانی (1) (1293 _ 1389): مجتهد، محدّث و نویسنده کتاب هایی مانند الذریعه الی تصانیف الشیعه و الطبقات و نقباء البشر.
آثار و تالیفات
از تالیفات او می‌توان كتب زیر را نام برد:
- كتاب الاجاره
- الاجتهاد والتقلید
- التكلمه للتبصره
- حاشیه بر اسفار ملاصدرا
- حاشیه بر رسائل شیخ مرتضی انصاری
- حاشیه بر مكاسب شیخ
- القضا والشهادات
- كفایه الاصول در دو جلد
و مشهورتر از همه تالیفات او، این كتاب آخری است كه در تمام اقطار در نهایت اشتهار می‌باشد. دانشمندان حاشیه‌ها و تعلیقه‌های متعددی بر آن افزوده‌اند كه از مشهورترین آنها، حاشیه شیخ محمدحسین اصفهانی، شیخ محمدعلی قمی، شیخ عبدالحسین آل شیخ و میرزا ابوالحسن مشكینی است كه هر كدام در كشف معضلات و ابراز حقایق آن كتاب، تلاش فراوانی نموده‌اند كه در روشنگری مطالب آن كتاب مفید می‌باشد و تاسیس چند مدرسه علمیه را در نجف اشرف، در سری كارهای علمی و تربیت علما او می‌توان ذكر كرد.
در عرصه سیاست
آخوند ملا محمدكاظم خراسانی شاگرد و تربیت یافته مكتب میرزای شیرازی، از كسانی بود که همراه با دیگر اساتید علم، مانند: آیت الله شیخ عبدالله مازندرانی و برخی دیگر از علما احكام روشن و فتاوای صریح در مورد خلع محمدعلی شاه قاجار از سلطنت و تشیید مبانی حكومت الهی و وجوب وحدت میان امت اسلامی، صادر نمودند و مشروطیت را كه خود گامی به جلو در راه استواری عدالت بود، به وجود آوردند. هر چند از این مشروطیت عوامل نفوذی و مامورین استعمار و استثمار سوء استفاده‌ها كردند و نتایج ناروایی از آن گرفتند، ولی اساس كار و آن هسته اولیه و نقطه مركزی كار، بر اساس قویم و نیت پاك و اقدام الهی استوار بود.
وفات
ملا محمد کاظم خراسانی در 20 ذی الحجه سال 1329 هـ.ق، پس از عمری تلاش و كوشش در راه خدا به لقاءالله پیوست رحمت و پیکر مطهرش در حرم علوی مدفون شد [۱]
پانویس
- ↑ اتحادیه بین المللی حوزه ها و مدارس علمیه، بخش تقویم علما، بازیابی:7 مهر 1393
منابع
- عقيقي بخشايشي، فقهاي نامدار شيعه، صفحه 393.
- سینای دانش: ویژه نامه آیت الله آخوند خراسانی
- آخوند خراسانی، محمدكاظم، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: 20 فروردین 1393.
- اتحادیه بین المللی حوزه ها و مدارس علمیه، بخش تقویم علما، بازیابی:7 مهر 1393
