المنتخب من تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
Heidariyan47 (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | نام كامل | + | این کتاب مختصر التبيان شیخ طوسی است که توسط [[ابن ادريس حلّى]] نگاشته شده است. |
| − | + | ==نام کتاب== | |
| + | نام كامل كتاب «المنتخب من تفسير القرآن و النكت المستخرجة من كتاب التبيان» از آن به عنوان «مختصر التبيان» يا«منتخب التبيان» ياد مى‌شود. | ||
| − | + | بعضى برآنند كه ابن ادريس دو اثر قرآنى داشته است. 1- مختصر التبيان( تفسير مورد بحث) 2- تعليقيه و حواشى بر تفسير تبيان، كه اكنون در دست نمى‌باشد. | |
| − | + | ==معرفی کتاب و روش مولف== | |
| − | مختصر التبيان در دو جلد به زبان عربى است و همه آيات قرآنى را نمى‌پوشاند، به عنوان مثال نخستين آيه مورد بحث در آن آيه 136 سوره بقره مى‌باشد. ابن ادريس توجه ويژه‌اى به تفسير تبيان داشته، و نگارش اين گزيده( كه به نوعى مى‌توان آن را تجليل از شيخ طوسى و پايگاه تفسيرى وى به شمار آورد) از اين جهت كه ابن ادريس نخستين منتقد آراء فقهى و اصولى شيخ بوده، توجه برخى محققان از جمله مرحوم شيخ آقا بزرگ طهرانى را برانگيخته است. | + | *مختصر التبيان در دو جلد به زبان عربى است و همه آيات قرآنى را نمى‌پوشاند، به عنوان مثال نخستين آيه مورد بحث در آن آيه 136 سوره بقره مى‌باشد. ابن ادريس توجه ويژه‌اى به تفسير تبيان داشته، و نگارش اين گزيده( كه به نوعى مى‌توان آن را تجليل از شيخ طوسى و پايگاه تفسيرى وى به شمار آورد) از اين جهت كه ابن ادريس نخستين منتقد آراء فقهى و اصولى شيخ بوده، توجه برخى محققان از جمله مرحوم شيخ آقا بزرگ طهرانى را برانگيخته است. |
| − | مختصر التبيان گزيده‌اى از هر سوره مى باشد كه ابن ادريس در سال 582 ق از آن فارغ شده است. جلد اول آن تا بخشى از سوره هود بوده و جلد دوم از بقيّه سوره هود تا آخر سوره زلزال مى باشد | + | *مختصر التبيان گزيده‌اى از هر سوره مى باشد كه ابن ادريس در سال 582 ق از آن فارغ شده است. جلد اول آن تا بخشى از سوره هود بوده و جلد دوم از بقيّه سوره هود تا آخر سوره زلزال مى باشد. |
| − | |||
| − | بطور كلى معناى لغوى، در اين تفسير جلوه خاصى دارد و در همه جا خودنمايى مى كند | + | *روش ايشان به اين صورت است كه با عنوان« فصل» آيه را مطرح كرده، معناى لغات مشكل را با استفاده از نظرات لغويينى مانند زجاج، ابن دريد و استشهاد به شعر عرب، بيان مى‌دارد، معمولا پس از نقل اقوال نظر خود را نيز با تعبير« و الذى يقتضيه مذهبنا» عنوان مى كند. بطور كلى معناى لغوى، در اين تفسير جلوه خاصى دارد و در همه جا خودنمايى مى كند. |
| − | |||
| − | |||
| − | + | *ابن ادريس به تبعيت از شيوه استدلال فقهى و مطرح كردن نظرات پيشينيان و تجزيه و تحليل آنها، اينجا نيز تفسير آيه را با نقل اقوال صحابه و تابعين( از قبيل، ابن عباس، ابن زيد، حسن بصرى، قتاده، جبائى، ربيع بن انس، ابراهيم و...) و تجزيه و تحليل و نقد آنها و بيان نظر خود، دنبال مى‌كند. | |
| − | |||
| − | |||
| − | ==تحقيق | + | *مفسر در بحثهاى اصولى به مقدار مناسب آيه وارد مى شود و با همان سبك نتيجه گيرى مى‌كند. براى نمونه ذيل آيه 143 بقره راجع به حجيت اجماع، نظر بلخى را مطرح و نقد مى‌نمايد. و آيه 159 بقره ج 1 ص 34 درباره عمل به خبر واحد، كه بطور مفصل ديدگاه خود را بازگو كرده است. |
| + | |||
| + | *مفسر بحثهاى فقهى را ذيل آيات احكام به اختصار مطرح مى كند و از تفصيل دورى مى جويد. | ||
| + | |||
| + | *از موارد ديگرى كه در مختصر يافت مى شود، بحثهاى كلامى است كه ذيل آيات مناسب به آنها مى پردازد، مانند كيفيت حيات شهدا ذيل آيه 154 سوره بقره. | ||
| + | |||
| + | *در اين بين بندرت نيز به وجه تسميه سوره ها اشاره دارد، مانند سوره ممتحنه ج 2 ص 319 در مجموع مى توان اين مختصر را، تعليقيه اى بر تفسير تبيان، محسوب كرد. | ||
| + | |||
| + | ==تحقيق و نشر منتخب تبیان== | ||
تحقيق اين اثر توسط فاضل محترم سيد مهدى رجائى با اشراف آقاى سيد محمود مرعشى مسئول كتابخانه آيت اللّه نجفى مرعشى، انجام يافته و در 15 محرم 1409 ق به پايان رسيده است. | تحقيق اين اثر توسط فاضل محترم سيد مهدى رجائى با اشراف آقاى سيد محمود مرعشى مسئول كتابخانه آيت اللّه نجفى مرعشى، انجام يافته و در 15 محرم 1409 ق به پايان رسيده است. | ||
| + | |||
محور تحقيق سه نسخه ذيل بوده است: | محور تحقيق سه نسخه ذيل بوده است: | ||
| + | |||
1- نسخه ناقص از اول تا آخر كتب، نوشته شده به سال 640 ق، موجود در خزانه كتابخانه آستان قدس رضوى به شماره 8586 به رمز« ق» | 1- نسخه ناقص از اول تا آخر كتب، نوشته شده به سال 640 ق، موجود در خزانه كتابخانه آستان قدس رضوى به شماره 8586 به رمز« ق» | ||
| سطر ۳۰: | سطر ۳۶: | ||
محقق محترم اين اثر را با تفسير تبيان تطبيق داده و تصحيح نموده است. | محقق محترم اين اثر را با تفسير تبيان تطبيق داده و تصحيح نموده است. | ||
| + | |||
پاورقى مختصرى شامل آدرس آيات و اختلاف عبارات با تفسير تبيان نيز از تلاش محقق حاصل شده است. مقدمه اى در باب حيات مؤلف ديدگاهها، آثار، اساتيد و شاگردان وى در ابتداى تحقيق نيز عرضه شده است. | پاورقى مختصرى شامل آدرس آيات و اختلاف عبارات با تفسير تبيان نيز از تلاش محقق حاصل شده است. مقدمه اى در باب حيات مؤلف ديدگاهها، آثار، اساتيد و شاگردان وى در ابتداى تحقيق نيز عرضه شده است. | ||
| − | |||
| − | |||
نسخه حاضر در 2 جلد به زبان عربى با قطع وزيرى با تحقيق سيد مهدى رجائى در قم از طرف انتشارات كتابخانه آيت الله مرعشى نجفى به تاريخ 1409 قمرى، و بعنوان چاپ اول به بازار نشر عرضه شده است. تصويرى از صفحات اول هر نسخه در ابتداى جلد اول آمده است. | نسخه حاضر در 2 جلد به زبان عربى با قطع وزيرى با تحقيق سيد مهدى رجائى در قم از طرف انتشارات كتابخانه آيت الله مرعشى نجفى به تاريخ 1409 قمرى، و بعنوان چاپ اول به بازار نشر عرضه شده است. تصويرى از صفحات اول هر نسخه در ابتداى جلد اول آمده است. | ||
| سطر ۵۰: | سطر ۵۵: | ||
==منبع== | ==منبع== | ||
| − | نرم افزار جامع | + | نرم افزار جامع التفاسیر، بخش کتابشناسی |
| + | |||
| + | [[رده:تفاسیر]] | ||
| + | [[رده:تفاسیر اجتهادی]] | ||
نسخهٔ ۵ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۶:۲۴
این کتاب مختصر التبيان شیخ طوسی است که توسط ابن ادريس حلّى نگاشته شده است.
نام کتاب
نام كامل كتاب «المنتخب من تفسير القرآن و النكت المستخرجة من كتاب التبيان» از آن به عنوان «مختصر التبيان» يا«منتخب التبيان» ياد مى‌شود.
بعضى برآنند كه ابن ادريس دو اثر قرآنى داشته است. 1- مختصر التبيان( تفسير مورد بحث) 2- تعليقيه و حواشى بر تفسير تبيان، كه اكنون در دست نمى‌باشد.
معرفی کتاب و روش مولف
- مختصر التبيان در دو جلد به زبان عربى است و همه آيات قرآنى را نمى‌پوشاند، به عنوان مثال نخستين آيه مورد بحث در آن آيه 136 سوره بقره مى‌باشد. ابن ادريس توجه ويژه‌اى به تفسير تبيان داشته، و نگارش اين گزيده( كه به نوعى مى‌توان آن را تجليل از شيخ طوسى و پايگاه تفسيرى وى به شمار آورد) از اين جهت كه ابن ادريس نخستين منتقد آراء فقهى و اصولى شيخ بوده، توجه برخى محققان از جمله مرحوم شيخ آقا بزرگ طهرانى را برانگيخته است.
- مختصر التبيان گزيده‌اى از هر سوره مى باشد كه ابن ادريس در سال 582 ق از آن فارغ شده است. جلد اول آن تا بخشى از سوره هود بوده و جلد دوم از بقيّه سوره هود تا آخر سوره زلزال مى باشد.
- روش ايشان به اين صورت است كه با عنوان« فصل» آيه را مطرح كرده، معناى لغات مشكل را با استفاده از نظرات لغويينى مانند زجاج، ابن دريد و استشهاد به شعر عرب، بيان مى‌دارد، معمولا پس از نقل اقوال نظر خود را نيز با تعبير« و الذى يقتضيه مذهبنا» عنوان مى كند. بطور كلى معناى لغوى، در اين تفسير جلوه خاصى دارد و در همه جا خودنمايى مى كند.
- ابن ادريس به تبعيت از شيوه استدلال فقهى و مطرح كردن نظرات پيشينيان و تجزيه و تحليل آنها، اينجا نيز تفسير آيه را با نقل اقوال صحابه و تابعين( از قبيل، ابن عباس، ابن زيد، حسن بصرى، قتاده، جبائى، ربيع بن انس، ابراهيم و...) و تجزيه و تحليل و نقد آنها و بيان نظر خود، دنبال مى‌كند.
- مفسر در بحثهاى اصولى به مقدار مناسب آيه وارد مى شود و با همان سبك نتيجه گيرى مى‌كند. براى نمونه ذيل آيه 143 بقره راجع به حجيت اجماع، نظر بلخى را مطرح و نقد مى‌نمايد. و آيه 159 بقره ج 1 ص 34 درباره عمل به خبر واحد، كه بطور مفصل ديدگاه خود را بازگو كرده است.
- مفسر بحثهاى فقهى را ذيل آيات احكام به اختصار مطرح مى كند و از تفصيل دورى مى جويد.
- از موارد ديگرى كه در مختصر يافت مى شود، بحثهاى كلامى است كه ذيل آيات مناسب به آنها مى پردازد، مانند كيفيت حيات شهدا ذيل آيه 154 سوره بقره.
- در اين بين بندرت نيز به وجه تسميه سوره ها اشاره دارد، مانند سوره ممتحنه ج 2 ص 319 در مجموع مى توان اين مختصر را، تعليقيه اى بر تفسير تبيان، محسوب كرد.
تحقيق و نشر منتخب تبیان
تحقيق اين اثر توسط فاضل محترم سيد مهدى رجائى با اشراف آقاى سيد محمود مرعشى مسئول كتابخانه آيت اللّه نجفى مرعشى، انجام يافته و در 15 محرم 1409 ق به پايان رسيده است.
محور تحقيق سه نسخه ذيل بوده است:
1- نسخه ناقص از اول تا آخر كتب، نوشته شده به سال 640 ق، موجود در خزانه كتابخانه آستان قدس رضوى به شماره 8586 به رمز« ق»
2- نسخه كامل موجود در كتابخانه آيت الله مرعشى نجفى به رمز« م» و شماره 4584.
3- نسخه كامل موجود در كتابخانه آيت الله مرعشى نجفى به شماره 5016 و رمز« ن» نوشته شده توسط كرم الله بن عطاء الله موسوى جزايرى.
محقق محترم اين اثر را با تفسير تبيان تطبيق داده و تصحيح نموده است.
پاورقى مختصرى شامل آدرس آيات و اختلاف عبارات با تفسير تبيان نيز از تلاش محقق حاصل شده است. مقدمه اى در باب حيات مؤلف ديدگاهها، آثار، اساتيد و شاگردان وى در ابتداى تحقيق نيز عرضه شده است.
نسخه حاضر در 2 جلد به زبان عربى با قطع وزيرى با تحقيق سيد مهدى رجائى در قم از طرف انتشارات كتابخانه آيت الله مرعشى نجفى به تاريخ 1409 قمرى، و بعنوان چاپ اول به بازار نشر عرضه شده است. تصويرى از صفحات اول هر نسخه در ابتداى جلد اول آمده است. فهرستى به ترتيب آيات تفسير شده و بيان موضوعات آنها در انتهاى هر جلد، راهنماى محققين در يافتن آيات و مطالب مى باشد.
منابع مقاله
1- تفسير« منتخب التبيان» 2 جلد و مقدمه تحقيق آن.
2- دائرة المعارف بزرگ اسلامى ج 2 ص 718 زير نظر كاظم موسوى بجنوردى تهران 1368
3- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى به كوشش بهاء الدين خرمشاهى ج 1 ص 764
4- طبقات مفسران شيعه عقيقى بخشايش ج 2 ص 18
منبع
نرم افزار جامع التفاسیر، بخش کتابشناسی
