لیلة‌ الرغائب

اولین پنجشنبه و شب جمعه ماه رجب را «لیلة‌الرغائب»؛ یعنی «شب عطا و بخشش بسیار» می‌نامند.

معنای واژه لیلة الرغائب

كلمة "رغائب" جمع "رغیبه" به معنای چیزی كه مورد رغبت و میل است و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان می باشند. بنابر معنای اول "لیله الرغائب" یعنی شبی كه میل و توجه به عبادت و بندگی در آن فراوان است و بندگان خوب و شایسته خداوند در این شب تمایل زیادی به رفتن به در خانه خداوند و ارتباط و انس با معبود خویش دارند. بنابر معنای دوم "لیله الرغاب" یعنی شبی كه در آن عطاء و بخشش خداوند فراوان است و بندگان مخلص خداوند با روآوردن به بارگاه قدس ربوبی و خاكساری در برابر عظمت حق، شایسته دریافت انعام و عطا و بخشش بیكرانه حق می گردند.

لیلة الرغائب در روایات

در روايات اهل بيت عليهم السلام بر پاسداشت آن شب تأکيد زيادي شده است به عنوان مثال در روايتي از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در فضيلت اين شب نقل شده است که حضرت فرمود: از شب جمعه اول ماه رجب غفلت نکنيد همانا آن شب شبي است که ملائکه آن شب را ليلة الرغائب مي نامند و در آن شب وقتي يک سوم شب گذشت هيچ ملکي در آسمان و زمين باقي نمي ماند مگر اين که در کعبه و حوالي آن جمع مي شوند و خداوند خطاب به آنها مي فرمايد: اي ملائکه هاي من هر چه مي خواهيد از من بخواهيد و ملائکه مي گويند: اي خداي ما حاجت ما از تو اين است که روزه گيرندگان ماه رجب را ببخشي و خداوند در جواب آنها مي فرمايد: اين کار را انجام دادم.

و روايات ديگري که در اين مورد وجود دارند که همه اينها اهميت اين شب را مي رسانند و براي اين شب اعمال خاصي ذکر شده است به عنوان مثال در روايتي پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم پس از توصيف شب رغائب فرمودند: اما کسي که روز پنج شنبه اول ماه رجب را روزه مي گيرد و سپس بين نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز بخواند و بعد از فراغت از نماز هفتاد مرتبه صلوات بفرستد و بگويد: «اللهم صل علي محمد و علي آله» و سپس سجده کند و در سجده هفتاد مرتبه بگويد: «سبّوح قدوس رب الملائکه والروح» و سپس سر از سجده بردارد و بگويد: «ربّ اغفر وارحم و تجاوز عمّا تعلم، إنّک انت العلّي الأعظم» و سپس دوباره به سجده رود و هفتاد مرتبه بگويد: «سبوح قدّوس ربّ الملائکه والرّوح» و بعد از آن در سجده حاجت خود را بطلبد، انشاءالله برآورده مي شود.

و در روايت آمده که در هر يک از نماز يک بار حمد، سه بار سوره قدر و دوازده بار سوره توحيد خوانده شود و در ادامه حضرت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم چنين مي فرمايد که: قسم به کسي که نفس من به دست اوست عبدي يا کنيزي نيست که اين نماز را بخواند مگر اين که جميع گناهان او بخشيده مي شود، هر چند که به اندازه زبد دريا باشد و شفاعت مي کند. روز قيامت هفتصد نفر از اهل بيت خود را که مستحق آتش هستند. و هر کس اين نماز را بگذارد و چون شب اول قبر او شود حق تعالي ثواب اين نماز را به سوي او به صورتي نيکو و رويي گشاده مي فرستد و با زبان فصيح به او مي گويد: اي حبيب من بشارت باد تو را که نجات يافتي از هر شدت و سختي، گويد: تو کيستي؟ به خدا سوگند که من رويي بهتر از روي تو نديدم و کلامي شيرينتر از کلام تو نشنيده ام و بوئي بهتر از بوي تو نبوئيدم، گويد: من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردي امشب به نزد تو آمدم تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهايي تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دميده شود. من سايه بر سر تو خواهم افکند در عرصه قيامت پس خوشحال باش که هرگز خير از تو معدوم نخواهد شد.

و در کتب فقهي و رساله هاي عمليّه شيعه و کتابهاي اخلاقي، همه از نماز شب رغائب به عنوان يکي از نمازهاي مستحبّي ياد کرده اند که همه اينها فضيلت ليلة الرغائب در نزد خداوند را مي رساند.

منابع

• مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، بازیابی: 10 اردیبهشت 1393.
• اندیشه قم، بازیابی: 10 اردیبهشت 1393.