حسن کاشی آملی: تفاوت بین نسخه‌ها
(←منابع) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{مدخل دائرة المعارف|[[اثر آفرینان]]}} | {{مدخل دائرة المعارف|[[اثر آفرینان]]}} | ||
| − | ''' | + | '''حسن کاشی آملی'''، عالم، نویسنده و شاعر بزرگ [[شیعه]] در قرن هفتم و هشتم هجری است که اشعار زیادی در مدح و منقبت [[ائمه اطهار]] علیهم‌السلام به ویژه [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه‌السلام سروده است. «الانشاء» [[سید محسن امین]] در [[اعیان الشیعه (کتاب)|اعیان‌الشیعة]] از سهم وی در نشر مذهب شیعه و تأثیر او در پایه‌ریزی حکومت [[صفویه|صفوی]]، سخن گفته است. |
| − | + | == زندگی‌نامه == | |
| + | ولادت حسن بن محمود کاشانی آملی را حدود سال ۶۴۸ هجری دانسته اند.<ref>حسن کاشی، تاریخ محمدی، ج۱، ص۱۳.</ref> پدر و جدش اهل کاشان بودند، اما زادگاه و محل زندگی او به تصریح خودش، آمل بوده است. برای کاشانی القابی چون ملک الحکما، جمال الدین، کمال الدین، افضل المتکلمین و احسن المتکلمین ذکر کرده‌اند. | ||
| − | + | کاشی بعد از سفر [[حج]] و زیارت [[کعبه|كعبه]] و حرم [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلی الله علیه و آله، به زیارت [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم امیرالمؤمنین]] علیه السلام در [[نجف]] مشرف شد و [[قصیده|قصیده‌ای]] در ستایش [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه‌السلام در مرقد آن حضرت خواند. گفته‌اند همان شب امام علی را به خواب دید و امام نشانی مسعود بن افلح، بازرگان بصری را به او داد تا به [[بصره]] برود و صله منقبت خود را از او بستاند، که چنین نیز شد. کاشی به شکرانه این صله و رؤیای صادقه‌اش، مهمانی باشکوهی برای نیکوکاران و فقیران بصره ترتیب داد. این [[شعر]] به «قصیده هفت‌بند» مشهور شد و عده‌ای از شاعران [[شیعه|شیعی]] بعد از کاشی، از جمله [[محتشم کاشانی]]، شاعر مشهور عهد [[صفویه|صفوی]]، از آن تقلید کردند و مدایحی برای [[ائمه اطهار|امامان]] یا اشعاری در مذمت دشمنان آنان سرودند. | |
| − | + | حسن كاشى در زمان [[سلطان محمد خدابنده]] (716-703 ق) به سلطانیه زنجان رفت و در همان جا درگذشت. آرامگاه او در جنوب گنبد سلطانیه، نزدیک شهر سلطانیه است. این آرامگاه در قرن هشتم ساخته شده و در دوران شاه طهماسب اول صفوی در ۹۷۳ ق، تزیینات و کاشی کاری آن به پایان رسیده و در دوران فتحعلی شاه قاجار بازسازی شده است. آرامگاه وی محل زیارت شیعیان [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه‌السلام بوده است. اما [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقابزرگ طهرانی]] به نقل از [[سید حسن صدر]] گفته است نزدیک به مقبره [[سید مرتضی|شریف مرتضی]] در [[کاظمین]]، قبری وجود داشته که مردم آن را قبر حسن کاشی دانسته‌اند. این قبر در تخریب بازار کاظمین در ۱۳۵۳، جزو خیابان شده است. | |
| − | حسن | + | == ویژگی‌ها == |
| + | گفته شده حسن کاشی از شعرای مجلس عالی [[سلطان محمد خدابنده|سلطان محمد اولجایتو]] (حکومت: ۷۰۳ـ۷۱۶) و معاصر [[علامه حلی|علامه حلّی]] (متوفی ۷۲۶) و [[محقق كركى]] است و همچون آنان در نشر مذهب جعفری خدمات شایانى نمود و اینكه او سر منشأ نگرش [[شیعه|شیعى]] سلطان محمد الجایتو است. | ||
| + | |||
| + | احمد بن حسین کاتب یزدی (متوفی پس از ۸۶۲) از ملاقات سلطان محمد خدابنده با حسن کاشی در جوار مرقد [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه‌السلام یاد کرده و حسن کاشی را درویشی نمدپوش و مداح [[اهل البیت|اهل‌بیت]] معرفی نموده است. به گفته دولتشاه سمرقندی، وی مردی فاضل، نیکو صورت و سیرت و خداترس بوده است. | ||
| + | |||
| + | [[واعظ کاشفی سبزواری|ملاحسین واعظ کاشفی]] در قرن نهم یا اوایل قرن دهم با ذکر نام حسن کاشی در فتوّت‌نامه سلطانی، ارتباط او و پیشه [[مداحی]] و [[مناقب|مناقب]]<nowiki/>خوانی او را با آیین فتوت نشان می‌دهد. | ||
| + | |||
| + | خلوص اعتقاد کاشی به [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه‌السلام و فرزندانش سبب گردید تا ذوق شاعری خود را وقف مداحی [[اهل البیت|اهل‌بیت]] علیهم‌السلام بکند و با این‌که امکان انتساب به دربار‌ها و دستگاههای ریاست برایش فراهم بود، عمرش را در کمال [[تقوا]] و [[قناعت]] گذراند. | ||
| + | |||
| + | == آثار علمی و ادبی == | ||
| + | |||
| + | * حسن کاشی [[دیوان (شعر)|دیوانی]] مشتمل بر [[غزل]] و [[قصیده]] داشته است. یک [[نسخه خطی]] دیوان او به شماره ۷۵۹۴ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی محفوظ است. | ||
| + | * قصید<span class="tooltiptext"></span>ه هفت‌بند کاشی یا «العقود السبعة»، شامل هفت قصیده در مدح [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السلام در ۱۲۹۲ در لکهنو در 16 صفحه چاپ شد. | ||
| + | * برگز<span class="tooltiptext">[http://lib.eshia.ir/71602/9/899/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%84]<span class="outlink"></span></span>یده اشعار مولانا حسن کاشی، نیز به کوشش علی اصغر شاطری به چاپ رسیده است. | ||
| + | * وی اثری نیز به نام «الانشاء» در علم و ادب و شعر و [[حکمت]] نگاشته است. | ||
| + | * «تار<span class="tooltiptext"></span>یخ محمدی» یا تاریخ دوازده امام یا تاریخ رشیدی، از دیگر آثار منظوم حسن کاشی است که در آغاز آن اولجایتو و رشیدالدین فضل‌اللّه را ستوده و سپس به معرفی و شرح احوال [[چهارده معصوم]] علیهم‌السلام پرداخته است. | ||
| + | * اثر دیگر او منظومه‌ای کوچک به نام «معرفت‌نامه» درباره برخی از اصول اعتقادی [[شیعه|شیعیان]] است. تاریخ محمدی به ضمیمه معرفت‌نامه به کوشش رسول جعفریان چاپ و منتشر شده است (قم ۱۳۷۷ش). | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * [[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، ج5، ص17. | + | |
| + | *[[دانشنامه جهان اسلام (کتاب)|دانشنامه جهان اسلام]]، برگرفته از مقاله "حسن کاشی»". | ||
| + | *[[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، ج5، ص17. | ||
[[رده:علمای قرن هفتم]] | [[رده:علمای قرن هفتم]] | ||
[[رده:شعرای پارسی گوی قرن هفتم]] | [[رده:شعرای پارسی گوی قرن هفتم]] | ||
[[رده: ادیبان]] | [[رده: ادیبان]] | ||
نسخهٔ ۲ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۲۹
حسن کاشی آملی، عالم، نویسنده و شاعر بزرگ شیعه در قرن هفتم و هشتم هجری است که اشعار زیادی در مدح و منقبت ائمه اطهار علیهم‌السلام به ویژه امام علی علیه‌السلام سروده است. «الانشاء» سید محسن امین در اعیان‌الشیعة از سهم وی در نشر مذهب شیعه و تأثیر او در پایه‌ریزی حکومت صفوی، سخن گفته است.
زندگی‌نامه
ولادت حسن بن محمود کاشانی آملی را حدود سال ۶۴۸ هجری دانسته اند.[۱] پدر و جدش اهل کاشان بودند، اما زادگاه و محل زندگی او به تصریح خودش، آمل بوده است. برای کاشانی القابی چون ملک الحکما، جمال الدین، کمال الدین، افضل المتکلمین و احسن المتکلمین ذکر کرده‌اند.
کاشی بعد از سفر حج و زیارت كعبه و حرم پیامبر صلی الله علیه و آله، به زیارت حرم امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف مشرف شد و قصیده‌ای در ستایش امام علی علیه‌السلام در مرقد آن حضرت خواند. گفته‌اند همان شب امام علی را به خواب دید و امام نشانی مسعود بن افلح، بازرگان بصری را به او داد تا به بصره برود و صله منقبت خود را از او بستاند، که چنین نیز شد. کاشی به شکرانه این صله و رؤیای صادقه‌اش، مهمانی باشکوهی برای نیکوکاران و فقیران بصره ترتیب داد. این شعر به «قصیده هفت‌بند» مشهور شد و عده‌ای از شاعران شیعی بعد از کاشی، از جمله محتشم کاشانی، شاعر مشهور عهد صفوی، از آن تقلید کردند و مدایحی برای امامان یا اشعاری در مذمت دشمنان آنان سرودند.
حسن كاشى در زمان سلطان محمد خدابنده (716-703 ق) به سلطانیه زنجان رفت و در همان جا درگذشت. آرامگاه او در جنوب گنبد سلطانیه، نزدیک شهر سلطانیه است. این آرامگاه در قرن هشتم ساخته شده و در دوران شاه طهماسب اول صفوی در ۹۷۳ ق، تزیینات و کاشی کاری آن به پایان رسیده و در دوران فتحعلی شاه قاجار بازسازی شده است. آرامگاه وی محل زیارت شیعیان حضرت علی علیه‌السلام بوده است. اما آقابزرگ طهرانی به نقل از سید حسن صدر گفته است نزدیک به مقبره شریف مرتضی در کاظمین، قبری وجود داشته که مردم آن را قبر حسن کاشی دانسته‌اند. این قبر در تخریب بازار کاظمین در ۱۳۵۳، جزو خیابان شده است.
ویژگی‌ها
گفته شده حسن کاشی از شعرای مجلس عالی سلطان محمد اولجایتو (حکومت: ۷۰۳ـ۷۱۶) و معاصر علامه حلّی (متوفی ۷۲۶) و محقق كركى است و همچون آنان در نشر مذهب جعفری خدمات شایانى نمود و اینكه او سر منشأ نگرش شیعى سلطان محمد الجایتو است.
احمد بن حسین کاتب یزدی (متوفی پس از ۸۶۲) از ملاقات سلطان محمد خدابنده با حسن کاشی در جوار مرقد امام رضا علیه‌السلام یاد کرده و حسن کاشی را درویشی نمدپوش و مداح اهل‌بیت معرفی نموده است. به گفته دولتشاه سمرقندی، وی مردی فاضل، نیکو صورت و سیرت و خداترس بوده است.
ملاحسین واعظ کاشفی در قرن نهم یا اوایل قرن دهم با ذکر نام حسن کاشی در فتوّت‌نامه سلطانی، ارتباط او و پیشه مداحی و مناقب‌خوانی او را با آیین فتوت نشان می‌دهد.
خلوص اعتقاد کاشی به امام علی علیه‌السلام و فرزندانش سبب گردید تا ذوق شاعری خود را وقف مداحی اهل‌بیت علیهم‌السلام بکند و با این‌که امکان انتساب به دربار‌ها و دستگاههای ریاست برایش فراهم بود، عمرش را در کمال تقوا و قناعت گذراند.
آثار علمی و ادبی
- حسن کاشی دیوانی مشتمل بر غزل و قصیده داشته است. یک نسخه خطی دیوان او به شماره ۷۵۹۴ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی محفوظ است.
- قصیده هفت‌بند کاشی یا «العقود السبعة»، شامل هفت قصیده در مدح امیرالمؤمنین علیه السلام در ۱۲۹۲ در لکهنو در 16 صفحه چاپ شد.
- برگز[۱]یده اشعار مولانا حسن کاشی، نیز به کوشش علی اصغر شاطری به چاپ رسیده است.
- وی اثری نیز به نام «الانشاء» در علم و ادب و شعر و حکمت نگاشته است.
- «تاریخ محمدی» یا تاریخ دوازده امام یا تاریخ رشیدی، از دیگر آثار منظوم حسن کاشی است که در آغاز آن اولجایتو و رشیدالدین فضل‌اللّه را ستوده و سپس به معرفی و شرح احوال چهارده معصوم علیهم‌السلام پرداخته است.
- اثر دیگر او منظومه‌ای کوچک به نام «معرفت‌نامه» درباره برخی از اصول اعتقادی شیعیان است. تاریخ محمدی به ضمیمه معرفت‌نامه به کوشش رسول جعفریان چاپ و منتشر شده است (قم ۱۳۷۷ش).
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، برگرفته از مقاله "حسن کاشی»".
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج5، ص17.
