نثر طوبی (کتاب)

این کتاب دائره المعارفی فارسی برای لعات قرآن کریم است که تا حرف ظاء آن از علامه شعرانی و مابقی از دکتر محمد قریب است.

مولفان

علامه حاجمیرزا ابوالحسن شعرانی (1320-1393 هـ.ق): از عالمان برجسته تهران و استاد علامه حسن زاده آملی است. امتیاز برجسته مرحوم شعرانی این است كه ایشان از معدود افراد جامع بین معقول و منقول در قرن اخیر و حتی صاحب نظر در علومی چون نجوم، ریاضی و طب بوده اند.

ایشان آثار بسیاری در موضوعات مختلف همچون: تفسیر و علوم قرآن، حدیث و درایت، فقه و اصول، فلسفه و کلام، هیئت و نجوم و تاریخ و فنون دیگر دارند. و با تصحیح و تحشیه و ترجمه و شرح بسیاری از کتب ذی‌قیمت شیعه خدمات بزرگی به جهان تشیع نموده‌اند.

محمد قریب (م 1384 هـ.ش): محقق و مؤلف ادبی و متبحر در رشته‌های ادبیات فارسی و ادبیات عرب می‌باشد و تحقیقات گسترده‌ای را در این رشته‌ها به عمل آورد. استاد قریب در طی حیات با بركت خود در سال‌های قبل از انقلاب و بعد از انقلاب به نشر و ترویج معارف اسلامی و فرهنگ اصیل اهل بیت علیهم‌السلام در مدارس و دبیرستان‌های بزرگ تهران پرداخت و در این راستا شاگردان فراوانی را تربیت نمود. او در سن 95 سالگی دارفانی را وداع گفت.

معرفی اثر

کتاب نثر طوبی یا دایره المعارف لغات قرآن مجید کتابی است که به توضیح و تبیین واژگان قرآن و واژگان مربوط به قرآن می‌پردازد. از اول تا حرف ظاء آن به قلم مرحوم آیت الله شعرانی است و از حرف عین تا آخر کتاب که حرف یاء است به قلم آقای محمد قریب است توضیح این که مرحوم آیت الله شعرانی چنانچه خود در قسمت الحاقی جلد آخر تفسیر ابولفتوح رازی طبع دوازده جلدی مرقوم داشته‌اند.

کتاب نثر طوبی یا لغات القران را تا حرف سین نوشته بودند و تا همین مقدار را در آخر تفسیر جلد 12 ملحق نموده و به طبع رسانیده‌اند و سپس در صدد تکمیل آن بوده، تا به صورت کتاب مستقلی طبع کنند و هنوز به اتمام آن موفق نشده رحلت می‌کنند و تا حرف ظاء را تکمیل نموده بودند و در این حال آقای محمد قریب آن را تکمیل و از عین تا حرف یاء را تکمیل و به نوشته‌های مرحوم شعرانی ضمیمه نموده و به صورت کتاب فعلی مستقلا طبع می‌شود.

کلمه الله اولین کلمه ایست که در کتاب معنا شده است که احتمالاً به جهت تشرف لفظ ان را مقدم نموده‌اند. پس از آن الفاظ دیگر به ترتیب حروف الفبا آمده‌اند البته با رعایت حرف اول و دوم در ترتیب روش علامه شعرانی در این کتاب اغلب بدین صورت است که ابتدا به بیان معنای لغوی واژه پرداخته و بعد آیاتی که مشتقات واژه در آن به کار رفته است آورده به تبیین و توضیح معنای واژه در آن آیات می‌پردازد و به جهت اختصار هر جا لازم می‌بیند به محل ذکر آیه و تفسیر آن در تفسیر ابوالفتوح ارجاع می‌دهد.

اما محمد قریب که از حرف عین تا آخر کتاب را نوشته چون با مراجعه به تفاسیر و قاموس‌ها و معاجم قرانی به بیان معنای واژگان می‌پرداخته است، ارجاع به تفسیر ابولفتوح ننموده و به جای آن در پایان توضیح برخی واژه‌ها منابع خود را ذکر نموده است.

منابع

• مقدمه جلد اول نثر طوبی به قلم علامه شعرانی.

• مقدمه جلد دوم به قلم محمد قریب.

• [یادداشتی از علامه محمدحسین طهرنی در مورد کتاب نثر طوبی، سایت معارف اسلام]، تاریخ بازبینی 20 خرداد 1391.

• در آسمان معرفت، علامه حسن‌زاده، نقل از: [زندگی‌نامه علامه شعرانی، سایت تجلی ملکوت]، تاریخ بازبینی 20 خرداد 1391.

• محمد قریب درگذشت، [همشهری آنلاین، 2 مرداد 1384]، تاریخ بازبینی 20 خرداد 1391.