سید محمدشفیع جاپلقی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ سيد محمد شفيع چاپلقی را به سید محمدشفیع جاپلقی منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | فقیه ، محدّث و رجالی امامی قرن سیزدهم . | |
| − | + | == ولادت و نسب == | |
| + | سید محمدشفیع جاپلقی در روستای جاپَلَق (در حوالی بروجرد) به دنیا آمد. تاریخ تولد او معلوم نیست. پدرش عالم جليل سيد علی اکبر جاپلقی معروف به «صاحب روضة البهيه» یکی از علمای بزرگ شيعه در قرن سيزدهم هجری بود. نسب جاپلقی به سید نظام الدین احمد، از نوادگان [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام کاظم]] علیه السلام که بقعه اش در امامزاده قاسم بروجرد است ، می رسد (حبیب آبادی ، ج ۷، ص ۲۳۳۸؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، مقدمه مرعشی نجفی ، ص ۸ ـ۹). | ||
| − | + | == تحصیلات و اساتید == | |
| + | جاپلقی پس از فراگیری علوم ابتدایی در زادگاهش ، راهی اراک شد. ادبیات را نزد ملاعبدالحمید کَرَهرودی فرا گرفت ، سپس به کاشان و [[اصفهان]] رفت و برخی کتب فقهی را نزد فقیهانی چون [[ملا احمد نراقی]] (متوفی ۱۲۴۵)، محمدجعفر آباده ای (متوفی ۱۲۸۰) و محمدعلی مازندرانی (متوفی ۱۲۴۵) خواند (قمی ، ج ۲، ص ۵۴۱؛ کشمیری ، ج ۱، ص ۱۹۶؛ آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۳، ج ۲، ص ۲۱۱؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۹ـ۱۰؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۰۴ـ۴۱۰). | ||
| + | |||
| + | [[سید محمد باقر شفتی|سید محمدباقر شَفْتی]] (متوفی ۱۲۶۰) و ملاعلی اکبر اصفهانی (متوفی ۱۲۳۲) از دیگر استادان او در اصفهان بودند (کشمیری ، ج ۱، ص ۱۹۵؛ موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۲؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۰۵، ۴۱۰). | ||
| + | |||
| + | جاپلقی سپس به بروجرد رفت و پس از توقف کوتاهی در آنجا که بیشتر به مطالعه کتابِ اصولیِ [[قوانین الاصول (کتاب)|القوانین المُحْکَمَه]] نوشته [[میرزای قمی|میرزا ابوالقاسم قمی]] (متوفی ۱۲۳۱) گذشت برای ادامه تحصیل راهی [[عتبات عالیات|عتبات]] شد و پس از فراگیری برخی مباحث [[فقه|فقهی]] و [[اصول فقه|اصولی]] نزد ملا عباس علی کَزازی (متوفی بعد از ۱۲۲۳) در کرمانشاه ، به [[کربلا]] رفت . در آنجا نزد [[سید محمد مجاهد]] (متوفی ۱۲۴۲) و برادرش سید مهدی طباطبایی ، فقه آموخت و نزد سید صفرعلی لاهیجی قزوینی (شاگرد سید محمد مجاهد و مؤلف درایه الحدیث) [[علم رجال]] را فرا گرفت . | ||
| + | |||
| + | استاد دیگر او، [[شریف العلماء|شریف العلماء مازندرانی]] (متوفی ۱۲۴۶) بود که جاپلقی عمدتاً در [[اصول فقه|علم اصول]] از او بهره برد. جاپلقی نخستین شاگردی بود که از شریف العلماء [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایت دریافت کرد و پس از اخذ اجازه نیز حدود سه سال نزد او ماند (کشمیری ، همانجا؛ آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۴، قسم ۲، ص ۶۲۵؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۱۱ـ۱۲). جاپلقی از سید محمدباقر طباطبایی و ملا احمد نراقی نیز اجازه روایت داشت (امین ، ج ۷، ص ۳۴۹). مولانا بروجردی (ج ۲، ص ۲۱۶، ۴۱۰) [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] (متوفی ۱۲۱۲) را نیز از استادان او دانسته که ظاهراً نادرست است . | ||
| + | |||
| + | == شاگردان == | ||
| + | جاپلقی پس از تبحر یافتن در [[حدیث]] و [[علم رجال|رجال]] و [[فقه]]، به خواهش پدرش به بروجرد بازگشت و به تدریس و [[فتوا|افتا]] پرداخت . شاگردان بسیاری در حوزه درس او در بروجرد، پرورش یافتند و گفته اند که بیش از یک صد تن از آنان به درجه [[اجتهاد]] رسیدند. دو فرزند او (سید علی اکبر و سید علی اصغر)، سید حسین بروجردی (صاحب نخبه المقال)، میرزا عبدالمحمد کرمانشاهی و حسین علی تویسرکانی (متوفی ۱۲۸۶) از شاگردان او بودند ( رجوع کنید به جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۱۲ـ۱۳؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۱۵ـ۴۲۲؛ برای دیگر شاگردان جاپلقی رجوع کنید به موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۳ـ۵۰). | ||
| + | |||
| + | برخی از آنان ، از جمله فرزندانش و [[شیخ عبدالحسین تهرانی|شیخ عبدالحسین تهرانی]] ملقب به شیخ العراقین ، از او اجازه روایت گرفتند ( رجوع کنید به قمی ، همانجا؛ امین ، ج ۹، ص ۳۶۵). وی به مرافعات مردم نیز رسیدگی می کرد (جاپلقی بروجردی ، همانجا). | ||
| + | |||
| + | == آثار و تألیفات == | ||
| + | الاصول الکربلائیه ، در اصول فقه ، که تقریرات درس استادش شریف العلماست و پس از جاپلقی ، فرزندش سیدعلی اکبر با افزودن مباحث لغوی ، آن را القواعدالشریفیه فی القواعد الاصولیه نامید که در ۱۲۸۰ در تهران چاپ شد (اعتمادالسلطنه ، ج ۱، ص ۲۰۱؛ امین ، همانجا؛ آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۳، ج ۲، ص ۲۱۱؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۲۴)؛ | ||
| + | |||
| + | شرح بخش تجارتِ الروضه البَهیَّه اثر شهیدثانی ؛ | ||
| + | |||
| + | حاشیه ای فارسی بر مناسک حج اثر سیدمحمدباقر شَفْتی ؛ | ||
| + | |||
| + | حاشیه بر ریاض المسائل ؛ | ||
| + | |||
| + | مرشدالعوام (رساله ای در نماز به فارسی )؛ | ||
| + | |||
| + | مناهج الاحکام فی مسائل الحلال والحرام در عبادات ؛ | ||
| + | |||
| + | الرساله الرضاعیه و الرساله الصومیه (آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۳، ج ۱۱، ص ۱۹۱، ۲۰۶، ج ۲۰، ص ۳۰۷، ج ۲۲، ص ۳۴۱؛ موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۱ـ۴۲)؛ | ||
| + | |||
| + | الروضةالبَهیَّه فی الطُرُقِ الشفیعیه (یا فی الاجازه الشفیعیه ) مشتمل بر شرح حال برخی علما که در واقع اجازه او به دو فرزندش است و به سبک لؤلؤه البحرین محدّثِ بَحرانی (بحرانی، یوسف ) تألیف شده است . | ||
| + | |||
| + | این کتاب در ۱۲۸۰ در تهران چاپ شد (قمی ، ج ۲، ص ۵۴۱؛ کشمیری ، ج ۱، ص ۱۹۶؛ آقابزرگ طهرانی ، ج ۱۰، ص ۱۱۹؛ موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۱) و برخی (برای نمونه رجوع کنید به حبیب آبادی ، ج ۷، ص ۲۳۳۹) آن را همان لؤلؤه البحرین دانسته اند که مطالب اندکی به آن افزوده شده است . | ||
| + | |||
| + | == وفات == | ||
| + | جاپلقی در ۱۲۸۰ در بروجرد از دنیا رفت . مقبره او در امامزاده قاسم در نزدیکی بروجرد است (آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۴، قسم ۲، ص ۶۲۵ـ۶۲۶؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۱۳). | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | سایت شعائر | + | |
| + | * سایت علما و عرفا | ||
| + | * سایت شعائر | ||
| + | |||
[[رده:علمای قرن سیزدهم]] | [[رده:علمای قرن سیزدهم]] | ||
نسخهٔ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۶:۵۵
فقیه ، محدّث و رجالی امامی قرن سیزدهم .
ولادت و نسب
سید محمدشفیع جاپلقی در روستای جاپَلَق (در حوالی بروجرد) به دنیا آمد. تاریخ تولد او معلوم نیست. پدرش عالم جليل سيد علی اکبر جاپلقی معروف به «صاحب روضة البهيه» یکی از علمای بزرگ شيعه در قرن سيزدهم هجری بود. نسب جاپلقی به سید نظام الدین احمد، از نوادگان امام کاظم علیه السلام که بقعه اش در امامزاده قاسم بروجرد است ، می رسد (حبیب آبادی ، ج ۷، ص ۲۳۳۸؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، مقدمه مرعشی نجفی ، ص ۸ ـ۹).
تحصیلات و اساتید
جاپلقی پس از فراگیری علوم ابتدایی در زادگاهش ، راهی اراک شد. ادبیات را نزد ملاعبدالحمید کَرَهرودی فرا گرفت ، سپس به کاشان و اصفهان رفت و برخی کتب فقهی را نزد فقیهانی چون ملا احمد نراقی (متوفی ۱۲۴۵)، محمدجعفر آباده ای (متوفی ۱۲۸۰) و محمدعلی مازندرانی (متوفی ۱۲۴۵) خواند (قمی ، ج ۲، ص ۵۴۱؛ کشمیری ، ج ۱، ص ۱۹۶؛ آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۳، ج ۲، ص ۲۱۱؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۹ـ۱۰؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۰۴ـ۴۱۰).
سید محمدباقر شَفْتی (متوفی ۱۲۶۰) و ملاعلی اکبر اصفهانی (متوفی ۱۲۳۲) از دیگر استادان او در اصفهان بودند (کشمیری ، ج ۱، ص ۱۹۵؛ موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۲؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۰۵، ۴۱۰).
جاپلقی سپس به بروجرد رفت و پس از توقف کوتاهی در آنجا که بیشتر به مطالعه کتابِ اصولیِ القوانین المُحْکَمَه نوشته میرزا ابوالقاسم قمی (متوفی ۱۲۳۱) گذشت برای ادامه تحصیل راهی عتبات شد و پس از فراگیری برخی مباحث فقهی و اصولی نزد ملا عباس علی کَزازی (متوفی بعد از ۱۲۲۳) در کرمانشاه ، به کربلا رفت . در آنجا نزد سید محمد مجاهد (متوفی ۱۲۴۲) و برادرش سید مهدی طباطبایی ، فقه آموخت و نزد سید صفرعلی لاهیجی قزوینی (شاگرد سید محمد مجاهد و مؤلف درایه الحدیث) علم رجال را فرا گرفت .
استاد دیگر او، شریف العلماء مازندرانی (متوفی ۱۲۴۶) بود که جاپلقی عمدتاً در علم اصول از او بهره برد. جاپلقی نخستین شاگردی بود که از شریف العلماء اجازه روایت دریافت کرد و پس از اخذ اجازه نیز حدود سه سال نزد او ماند (کشمیری ، همانجا؛ آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۴، قسم ۲، ص ۶۲۵؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۱۱ـ۱۲). جاپلقی از سید محمدباقر طباطبایی و ملا احمد نراقی نیز اجازه روایت داشت (امین ، ج ۷، ص ۳۴۹). مولانا بروجردی (ج ۲، ص ۲۱۶، ۴۱۰) علامه بحرالعلوم (متوفی ۱۲۱۲) را نیز از استادان او دانسته که ظاهراً نادرست است .
شاگردان
جاپلقی پس از تبحر یافتن در حدیث و رجال و فقه، به خواهش پدرش به بروجرد بازگشت و به تدریس و افتا پرداخت . شاگردان بسیاری در حوزه درس او در بروجرد، پرورش یافتند و گفته اند که بیش از یک صد تن از آنان به درجه اجتهاد رسیدند. دو فرزند او (سید علی اکبر و سید علی اصغر)، سید حسین بروجردی (صاحب نخبه المقال)، میرزا عبدالمحمد کرمانشاهی و حسین علی تویسرکانی (متوفی ۱۲۸۶) از شاگردان او بودند ( رجوع کنید به جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۱۲ـ۱۳؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۱۵ـ۴۲۲؛ برای دیگر شاگردان جاپلقی رجوع کنید به موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۳ـ۵۰).
برخی از آنان ، از جمله فرزندانش و شیخ عبدالحسین تهرانی ملقب به شیخ العراقین ، از او اجازه روایت گرفتند ( رجوع کنید به قمی ، همانجا؛ امین ، ج ۹، ص ۳۶۵). وی به مرافعات مردم نیز رسیدگی می کرد (جاپلقی بروجردی ، همانجا).
آثار و تألیفات
الاصول الکربلائیه ، در اصول فقه ، که تقریرات درس استادش شریف العلماست و پس از جاپلقی ، فرزندش سیدعلی اکبر با افزودن مباحث لغوی ، آن را القواعدالشریفیه فی القواعد الاصولیه نامید که در ۱۲۸۰ در تهران چاپ شد (اعتمادالسلطنه ، ج ۱، ص ۲۰۱؛ امین ، همانجا؛ آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۳، ج ۲، ص ۲۱۱؛ مولانا بروجردی ، ج ۲، ص ۴۲۴)؛
شرح بخش تجارتِ الروضه البَهیَّه اثر شهیدثانی ؛
حاشیه ای فارسی بر مناسک حج اثر سیدمحمدباقر شَفْتی ؛
حاشیه بر ریاض المسائل ؛
مرشدالعوام (رساله ای در نماز به فارسی )؛
مناهج الاحکام فی مسائل الحلال والحرام در عبادات ؛
الرساله الرضاعیه و الرساله الصومیه (آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۳، ج ۱۱، ص ۱۹۱، ۲۰۶، ج ۲۰، ص ۳۰۷، ج ۲۲، ص ۳۴۱؛ موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۱ـ۴۲)؛
الروضةالبَهیَّه فی الطُرُقِ الشفیعیه (یا فی الاجازه الشفیعیه ) مشتمل بر شرح حال برخی علما که در واقع اجازه او به دو فرزندش است و به سبک لؤلؤه البحرین محدّثِ بَحرانی (بحرانی، یوسف ) تألیف شده است .
این کتاب در ۱۲۸۰ در تهران چاپ شد (قمی ، ج ۲، ص ۵۴۱؛ کشمیری ، ج ۱، ص ۱۹۶؛ آقابزرگ طهرانی ، ج ۱۰، ص ۱۱۹؛ موسوی اصفهانی ، ج ۱، ص ۴۱) و برخی (برای نمونه رجوع کنید به حبیب آبادی ، ج ۷، ص ۲۳۳۹) آن را همان لؤلؤه البحرین دانسته اند که مطالب اندکی به آن افزوده شده است .
وفات
جاپلقی در ۱۲۸۰ در بروجرد از دنیا رفت . مقبره او در امامزاده قاسم در نزدیکی بروجرد است (آقابزرگ طهرانی ، ۱۴۰۴، قسم ۲، ص ۶۲۵ـ۶۲۶؛ جاپلقی بروجردی ، ج ۱، همان مقدمه ، ص ۱۳).
منابع
- سایت علما و عرفا
- سایت شعائر
