زینب بنت خزیمه: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۳۰

زینب دختر خزیمة بن حارث،^[۱] پنجمین همسر از همسران پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و از جمله پنج زن قریشی ایشان محسوب می‌شود. از زندگی و احوالات این بانوی گرامی اطلاع چندانی در دست نیست؛ عمده اطلاع ما از ایشان، در انفاق او به بینوایان و همچنین ازدواجش با رسول‌ خدا (صلی الله علیه و آله) خلاصه می‌شود.

نسب زینب

تقریباً همه مورخین و علمای علم نسب بر این نکته اتفاق دارند که نسب پدری ایشان: زینب بنت خزیمة بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبدمناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری می‌باشد.^[۲] اما از جهت نسب مادری بسیاری از مصادر ذکری از نسبش نکرده‌اند. ابن‌ عبدالبر از قول ابی‌الحسن جرجانی نسّابه او را خواهر میمونه بنت حارث همسر مکرمه رسول خدا صلی الله علیه و آله معرفی کرده است.^[۳]

ابن حبیب بغدادی نیز برادران و خواهران مادری ایشان را چنین برمی‌شمارد: ام‌الفضل لبابه کبری بنت حارث همسر عباس عموی پیامبر صلی الله علیه و آله مادر ابن‌ عباس و لبابه صغری همسر ولید بن مغیره، مادر خالد بن ولید و عزة بنت حارث. سپس به ذکر نام خواهران مادری زینب بنت خزیمه پرداخته، چنین برمی‌شمارد: میمونه بنت حارث، اسماء بنت عمیس همسر جعفر بن ابیطالب و سلامه (سلمی) بنت عمیس همسر حمزه بن عبدالمطلب.^[۴]

زینب ام‌المساکین

زینب بنت خزیمه را بخاطر عطوفت و مهربانی با مساکین و فقرا، «ام‌المساکین» (مادر بیچارگان) لقب دادند.^[۵] او به روزگار جاهلی نیز به همین لقب شهره بوده است.^[۶] بین مورخان در این که زینب قبل از ازدواج با رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله، همسر کدامین صحابی حضرت بود اختلاف است؛ اما بنا به قول مشهور او همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبدمناف بود که از طفیل طلاق گرفت و به عقد برادر طفیل، عبیدة بن حارث درآمد.^[۷] عبیده در غزوه بدر زخمی شد و در سن شصت و چهار سالگی در صفراء جان داد.^[۸]

البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که آوردن آنها در اینجا خالی از وجه نیست؛ در برخی از منابع آمده که ام‌المؤمنین زینب در ابتدا به همسری جهم بن عمرو بن حارث پسرعموی عبیده بن حارث درآمد.^[۹] اما گویا کار به جدایی کشیده و آن بانو با عبیده ازدواج کرده است. در برخی از منابع هم زینب همسر عبدالله بن جحش معرفی شده است، که عبدالله در غزوه احد به شهادت رسید.^[۱۰]

ازدواج با رسول‌ خدا

پس از شهادت شوهر زینب، رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله از او خواستگاری کرد او اختیار کار خویش را به خود حضرت سپرد؛^[۱۱] پس پیامبر صلی الله علیه و آله گواهانی را فراخواندند^[۱۲] و او را با مهریه دوازده و نیم اوقیه^[۱۳] و به نقلی چهارصد درهم نقره به همسری خود درآورد.^[۱۴] گفته شده قبیصة بن عمرو هلالی او را به عقد رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله درآورد.^[۱۵]

به نقلی دیگر، حضرت رسول، ابو اسید بن علی بن مالک انصاری را به سوی زنی از بنی‌عامر بن صعصعه فرستاد تا زینب را برایش خواستگاری کند. حضرت قبلاً زینب را ندیده بود پس ابواسید زینب را به عقد حضرت درآورد.^[۱۶]

این ازدواج بیست روز پس از ازدواج رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله با حفصه دختر عمر بن خطاب^[۱۷] در ماه رمضان سال سوم هجری در سی و یکمین ماه هجرت صورت گرفت؛^[۱۸] اما ابن‌عبدالبر اندلسی بر این باور است که ازدواج رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله با زینب بنت خزیمه در تاریخی غیر از این صورت گرفته است. او وقوع این ازدواج را هفت سال بعد از وفات خدیجه سلام الله علیها می‌داند.^[۱۹]

وفات

ام‌المؤمنین زینب بنت خزیمه در جوانی در سن حدود سی سالگی در مدینه وفات کرد.^[۲۰] درباره وفات زینب بنت خزیمه نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مورخین اختلاف است. عده‌ای وفات ایشان را هشت ماه پس از ازدواج ایشان با رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله و در ربیع‌ الثانی سال چهارم هجری دانسته‌اند،^[۲۱] برخی دیگر هم بر این باورند که ایشان دو یا سه ماه بیشتر نزد پیامبر صلی الله علیه و آله نماند.^[۲۲]

پیامبر صلی الله علیه و آله خود بر پیکر همسرش نماز گزارد و او را در بقیع به خاک سپرد.^[۲۳] گذشته از این که او و خدیجه سلام الله علیها تنها زنان پیامبر صلی الله علیه و آله بودند که در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفتند، مورخان او را نخستین کس از همسران رسول‌ خدا می‌دانند که در مدینه درگذشته است. پیامبر صلی الله علیه و آله از او فرزندی نداشت.^[۲۴]

پانویس

↑ ابن سعد؛ طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۸، ص۹۱.
↑ ابن عبدالبر؛ الاستیعاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجبل، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۴، ص۱۸۵۳ و ابن حزم اندلسی؛ جمهرة انساب العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸، ص۲۷۴ و ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج۲، ص۶۴۸.
↑ الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۳.
↑ ابن حبیب بغدادی؛ المحبر، بیروت، دارالافاق الجدیده، بیتا، ص۱۰۶-۱۰۹ و همچنین مسعودی؛ مروج الذهب، قم، دارالهجرة، چاپ سوم، ۱۴۰۹، ص۳۰۰ و بلاذری؛ انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۶، ج۱، ص۴۲۹.
↑ ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج۲، ص۶۴۸.
↑ طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ابن جوزی؛ المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء و مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۳، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.
↑ طبری؛ تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۲، ص۵۴۵ والمنتظم، پیشین، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
↑ انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.
↑ السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸.
↑ بیهقی؛ سنن الکبری، دارالفکر، ج۷، ص۷۲ و عسقلانی، ابن حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۸، ص۱۵۷.
↑ تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و ابن عساکر؛ تاریخ دمشق، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۰۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
↑ طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
↑ تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۵۴۵ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
↑ السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸.
↑ السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۶۴۷.
↑ الاستیعاب، پیشین، ج۴، ص۱۵۹۹ و اسدالغابه، ج۵، ص۱۴.
↑ ابن قتیبه؛ المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ص۱۵۸ و بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.
↑ طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ذهبی تاریخ اسلام، پیشین، ص۲۵۵ و تاریخ دمشق، پیشین، ج۳، ص۲۰۶ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶.
↑ الاستیعاب، پیشین، ج۱، ص۴۶.
↑ المنتظم، پیشین، ص۲۱۰ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۲.
↑ نهایة الإرب، پیشین، ص۱۷۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
↑ ابن حجر؛ فتح الباری، دارالمعرفه، بیروت، چاپ دوم، ج۱، ص۳۲۴ و خلیفه بن خیاط؛ تاریخ خلیفه، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵، ص۲۷.
↑ تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.
↑ بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.

منابع

سید علی اکبر حسینی، زینب بنت خزیمه، دانشنامه پژوهه، تاریخ بازیابی: ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.
تقویم تاریخ اسلام، موسسه تبیان.

[1] ابن سعد؛ طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۸، ص۹۱.

[2] ابن عبدالبر؛ الاستیعاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجبل، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۴، ص۱۸۵۳ و ابن حزم اندلسی؛ جمهرة انساب العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸، ص۲۷۴ و ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج۲، ص۶۴۸.

[3] الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۳.

[4] ابن حبیب بغدادی؛ المحبر، بیروت، دارالافاق الجدیده، بیتا، ص۱۰۶-۱۰۹ و همچنین مسعودی؛ مروج الذهب، قم، دارالهجرة، چاپ سوم، ۱۴۰۹، ص۳۰۰ و بلاذری؛ انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۶، ج۱، ص۴۲۹.

[5] ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج۲، ص۶۴۸.

[6] طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ابن جوزی؛ المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء و مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۳، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.

[7] طبری؛ تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۲، ص۵۴۵ والمنتظم، پیشین، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.

[8] انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.

[9] السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸.

[10] بیهقی؛ سنن الکبری، دارالفکر، ج۷، ص۷۲ و عسقلانی، ابن حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۸، ص۱۵۷.

[11] تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و ابن عساکر؛ تاریخ دمشق، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۰۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.

[12] طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.

[13] تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۵۴۵ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.

[14] السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸.

[15] السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۶۴۷.

[16] الاستیعاب، پیشین، ج۴، ص۱۵۹۹ و اسدالغابه، ج۵، ص۱۴.

[17] ابن قتیبه؛ المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ص۱۵۸ و بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.

[18] طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ذهبی تاریخ اسلام، پیشین، ص۲۵۵ و تاریخ دمشق، پیشین، ج۳، ص۲۰۶ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶.

[19] الاستیعاب، پیشین، ج۱، ص۴۶.

[20] المنتظم، پیشین، ص۲۱۰ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۲.

[21] نهایة الإرب، پیشین، ص۱۷۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.

[22] ابن حجر؛ فتح الباری، دارالمعرفه، بیروت، چاپ دوم، ج۱، ص۳۲۴ و خلیفه بن خیاط؛ تاریخ خلیفه، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵، ص۲۷.

[23] تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.

[24] بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

@@ سطر ۱: / سطر ۱: @@
-زینب دختر خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه،<ref>ابن سعد؛ طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1990، ج8، ص91.</ref> پنجمین همسر از همسران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به لحاظ ترتیب زمانی و از جمله پنج زن قریشی ایشان محسوب می‌شود. از زندگی و احوالات این بانوی گرامی اطلاع چندانی در دست نداریم؛ چرا که گویا کوتاهی عمرش و کمی اقامتش در بیت نبی‌ اکرم صلی الله علیه و آله موجب شد که مورخان و نویسندگان کتب سیره در ترجمان زندگی‌اش سکوت کنند و حتی عده‌ای را بر آن داشت که از ذکر نامش غفلت کنند. تقریباً عمده اطلاعاتمان از ایشان در [[انفاق]] او به یتیمان و بینوایان و همچنین ازدواجش با [[رسول‌ خدا]] صلی الله علیه و آله خلاصه می‌شود.
+زینب دختر خزیمة بن حارث،<ref>ابن سعد؛ طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۰، ج۸، ص۹۱.</ref> پنجمین همسر از همسران [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلی الله علیه و آله) و از جمله پنج زن [[قریش|قریشی]] ایشان محسوب می‌شود. از زندگی و احوالات این بانوی گرامی اطلاع چندانی در دست نیست؛ عمده اطلاع ما از ایشان، در [[انفاق]] او به بینوایان و همچنین ازدواجش با [[رسول‌ خدا]] (صلی الله علیه و آله) خلاصه می‌شود.
-==نسب کامل ایشان==
+==نسب زینب==
-از لحاظ نسب ام‌المؤمنین زینب بنت خزیمه، بین نسب‌شناسان اختلافی در نسب پدری ایشان نیست؛ چرا که تقریباً همه مورخین و علمای علم نسب بر این نکته اتفاق دارند که نسب کامل ایشان زینب بنت خزیمة بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبدمناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری می‌باشد.<ref>ابن عبدالبر؛ الاستیعاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجبل، چاپ اول، 1992، ج4، ص1853 و ابن حزم اندلسی؛ جمهرة انساب العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418، ص274 و ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج2، ص648.</ref>
+تقریباً همه مورخین و علمای علم نسب بر این نکته اتفاق دارند که نسب پدری ایشان: زینب بنت خزیمة بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبدمناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری می‌باشد.<ref>ابن عبدالبر؛ الاستیعاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجبل، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۴، ص۱۸۵۳ و ابن حزم اندلسی؛ جمهرة انساب العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸، ص۲۷۴ و ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج۲، ص۶۴۸.</ref> اما از جهت نسب مادری بسیاری از مصادر ذکری از نسبش نکرده‌اند. [[ابن عبدالبر آندلسی|ابن‌ عبدالبر]] از قول ابی‌الحسن جرجانی نسّابه او را خواهر میمونه بنت حارث همسر مکرمه [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله معرفی کرده است.<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۳.</ref>
-اما از جهت نسب مادری بسیاری از مصادر ذکری از نسبش نکرده‌اند. ابن‌عبدالبر از قول ابی‌الحسن جرجانی نسّابه او را خواهر میمونه بنت حارث همسر مکرمه [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله معرفی کرده، سپس می‌افزاید: «این مطلب را از کسی غیر از ایشان ندیدم».<ref>الاستیعاب، ج4، ص1853.</ref>
+ابن حبیب بغدادی نیز برادران و خواهران مادری ایشان را چنین برمی‌شمارد: ام‌الفضل لبابه کبری بنت حارث همسر [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] عموی پیامبر صلی الله علیه و آله مادر [[ابن عباس|ابن‌ عباس]] و لبابه صغری همسر ولید بن مغیره، مادر خالد بن ولید و عزة بنت حارث. سپس به ذکر نام خواهران مادری زینب بنت خزیمه پرداخته، چنین برمی‌شمارد: میمونه بنت حارث، [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عمیس]] همسر [[جعفر طیار|جعفر بن ابیطالب]] و سلامه (سلمی) بنت عمیس همسر [[حضرت حمزه علیه السلام|حمزه بن عبدالمطلب]].<ref>ابن حبیب بغدادی؛ المحبر، بیروت، دارالافاق الجدیده، بیتا، ص۱۰۶-۱۰۹ و همچنین مسعودی؛ مروج الذهب، قم، دارالهجرة، چاپ سوم، ۱۴۰۹، ص۳۰۰ و بلاذری؛ انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۹۹۶، ج۱، ص۴۲۹.</ref>
-ابن حبیب بغدادی نیز برادران و خواهران مادری ایشان را چنین برمی‌شمارد: ام‌الفضل لبابه کبری بنت حارث همسر عباس عموی پیامبر صلی الله علیه و آله مادر ابن‌عباس و لبابه صغری همسر ولید بن مغیره، مادر خالد بن ولید و عزة بنت حارث. سپس به ذکر نام خواهران مادری زینب بنت خزیمه پرداخته، چنین برمی‌شمارد: میمونه بنت حارث، اسماء بنت عمیس همسر جعفر بن ابیطالب و سلامه (سلمی) بنت عمیس همسر حمزه بن عبدالمطلب.<ref>ابن حبیب بغدادی؛ المحبر، تحقیق ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دارالافاق الجدیده، بیتا، ص106-109 و همچنین مسعودی؛ مروج الذهب، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چاپ سوم، 1409، ص300 و نویری؛ نهایة الإرب فی فنون الأدب، قاهره، دارالکتب والوثائق القومیه، چاپ اول، 1423، ج18، ص178 و بلاذری؛ انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، 1996، ج1، ص429 و ذهبی؛ تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر والأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، 1993 ج2، ص255 و...</ref>
+==زینب ام‌المساکین==
-==زینب بنت خزیمه ام‌المساکین==
+زینب بنت خزیمه را بخاطر عطوفت و مهربانی با مساکین و فقرا، «ام‌المساکین» (مادر بیچارگان) لقب دادند.<ref>ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج۲، ص۶۴۸.</ref> او به روزگار [[جاهلیت|جاهلی]] نیز به همین لقب شهره بوده است.<ref>طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ابن جوزی؛ المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء و مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۲، ج۳، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.</ref> بین مورخان در این که زینب قبل از [[ازدواج]] با رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله، همسر کدامین [[صحابی]] حضرت بود اختلاف است؛ اما بنا به قول مشهور او همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبدمناف بود که از طفیل طلاق گرفت و به عقد برادر طفیل، عبیدة بن حارث درآمد.<ref>طبری؛ تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۲، ص۵۴۵ والمنتظم، پیشین، ص۱۶۱ و انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.</ref> عبیده در [[غزوه بدر]] زخمی شد و در سن شصت و چهار سالگی در صفراء جان داد.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص۴۲۹.</ref>
-زینب بنت خزیمه را بخاطر عطوفت و مهربانی با مساکین و فقرا ام‌المساکین (مادر بیچارگان) لقبش دادند.<ref>ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ج2، ص648.</ref> او به روزگار جاهلی نیز به همین لقب شهره بوده است.<ref>طبقات الکبری، پیشین، ص91 و ابن جوزی؛ المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء و مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1992، ج3، ص161 و انساب الاشراف، پیشین، ص429.</ref> بین مورخان در این که زینب قبل از ازدواج با حضرت همسر کدامین صحابی رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله بود اختلاف است؛ اما بنا به قول مشهور او همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبدمناف بود اما از طفیل طلاق گرفت و به عقد برادر طفیل، عبیدة بن حارث درآمد.<ref>طبری؛ تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، 1967، ج2، ص545 والمنتظم، پیشین، ص161 و انساب الاشراف، پیشین، ص429 و طبقات الکبری، پیشین، ص91.</ref>
+البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که آوردن آنها در اینجا خالی از وجه نیست؛ در برخی از منابع آمده که ام‌المؤمنین زینب در ابتدا به همسری جهم بن عمرو بن حارث پسرعموی عبیده بن حارث درآمد.<ref>السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸.</ref> اما گویا کار به جدایی کشیده و آن بانو با عبیده ازدواج کرده است. در برخی از منابع هم زینب همسر عبدالله بن جحش معرفی شده است، که عبدالله در [[غزوه احد]] به شهادت رسید.<ref>بیهقی؛ سنن الکبری، دارالفکر، ج۷، ص۷۲ و عسقلانی، ابن حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۸، ص۱۵۷.</ref>
+==ازدواج با رسول‌ خدا ==
-عبیده در [[غزوه بدر]] زخمی شد و در سن شصت و چهار سالگی در صفراء جان داد.<ref>انساب الاشراف، پیشین، ص429.</ref> البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که آوردن آنها در اینجا خالی از وجه نیست؛ در برخی از منابع آمده که ام‌المؤمنین زینب در ابتدا به همسری جهم بن عمرو بن حارث پسرعموی عبیده بن حارث درآمد.<ref>السیرة النبویه، پیشین، ج2، ص648.</ref> اما گویا کار به جدایی کشیده و آن بانو با عبیده ازدواج کرده است. در برخی از منابع هم زینب همسر عبدالله بن جحش معرفی شده است، عبدالله در غزوه احد به شهادت رسید.<ref>بیهقی؛ سنن الکبری، دارالفکر، ج7، ص72 و عسقلانی، ابن حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1415، ج8، ص157.</ref>
+پس از شهادت شوهر زینب، [[پیامبر اسلام|رسول‌ خدا]] صلی الله علیه و آله از او خواستگاری کرد او اختیار کار خویش را به خود حضرت سپرد؛<ref>تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و ابن عساکر؛ تاریخ دمشق، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۰۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.</ref> پس پیامبر صلی الله علیه و آله گواهانی را فراخواندند<ref>طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.</ref> و او را با [[مهریه]] دوازده و نیم اوقیه<ref>تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۵۴۵ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.</ref> و به نقلی چهارصد درهم نقره به همسری خود درآورد.<ref>السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸.</ref> گفته شده قبیصة بن عمرو هلالی او را به عقد رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله درآورد.<ref>السیرة النبویه، پیشین، ج۲، ص۶۴۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۲، ص۶۴۷.</ref>
-==ازدواج با رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله==
+به نقلی دیگر، حضرت رسول، ابو اسید بن علی بن مالک انصاری را به سوی زنی از بنی‌عامر بن صعصعه فرستاد تا زینب را برایش خواستگاری کند. حضرت قبلاً زینب را ندیده بود پس ابواسید زینب را به عقد حضرت درآورد.<ref>الاستیعاب، پیشین، ج۴، ص۱۵۹۹ و اسدالغابه، ج۵، ص۱۴.</ref>
-پس از شهادت شوهرش، رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله از او خواستگاری کرد او اختیار کار خویش را به خود حضرت سپرد؛<ref>تاریخ طبری، پیشین، ج11، ص596 و ابن عساکر؛ تاریخ دمشق، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، 1415، ج3، ص206 و طبقات الکبری، پیشین، ص91.</ref> پس پیامبر صلی الله علیه و آله گواهانی را فراخواندند<ref>طبقات الکبری، پیشین، ص91.</ref> و او را با مهریه دوازده و نیم اوقیه<ref>تاریخ طبری، پیشین، ج2، ص545 و طبقات الکبری، پیشین، ص91.</ref> و به نقلی چهارصد درهم نقره به همسری خود درآورد.<ref>السیرة النبویه، پیشین، ج2، ص648.</ref> گفته شده قبیصة بن عمرو هلالی او را به عقد رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله درآورد.<ref>السیرة النبویه، پیشین، ج2، ص648 و تاریخ طبری، پیشین، ج2، ص647.</ref>
+این ازدواج بیست روز پس از ازدواج رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله با حفصه دختر [[عمر بن خطاب]]<ref>ابن قتیبه؛ المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، ۱۹۹۳، ص۱۵۸ و بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.</ref> در ماه [[رمضان]] سال سوم هجری در سی و یکمین ماه هجرت صورت گرفت؛<ref>طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱ و ذهبی تاریخ اسلام، پیشین، ص۲۵۵ و تاریخ دمشق، پیشین، ج۳، ص۲۰۶ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶.</ref> اما ابن‌عبدالبر اندلسی بر این باور است که ازدواج رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله با زینب بنت خزیمه در تاریخی غیر از این صورت گرفته است. او وقوع این ازدواج را هفت سال بعد از وفات [[خدیجه کبری|خدیجه]] سلام الله علیها می‌داند.<ref>الاستیعاب، پیشین، ج۱، ص۴۶.</ref>
-به نقلی دیگر، حضرت ابواسید بن علی بن مالک انصاری را به سوی زنی از بنی‌عامر بن صعصعه فرستاد تا زینب را برایش خواستگاری کند حضرت قبلاً زینب را ندیده بود پس ابواسید زینب را به عقد حضرت درآورد.<ref>الاستیعاب، پیشین، ج4، ص1599 و اسدالغابه، ج5، ص14.</ref>
-این ازدواج بیست روز پس از ازدواج رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله با حفصه بنت عمر بن خطاب<ref>ابن قتیبه؛ المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1993، ص158 و بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1405، ج3، ص159.</ref> در ماه [[رمضان]] سال سوم هجری در سی و یکمین ماه هجرت صورت گرفت؛<ref>طبقات الکبری، پیشین، ص91 و ذهبی تاریخ اسلام، پیشین، ص255 و تاریخ دمشق، پیشین، ج3، ص206 و تاریخ طبری، پیشین، ج11، ص596.</ref> اما ابن‌عبدالبر اندلسی بر این باور است که ازدواج رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله با زینب بنت خزیمه در تاریخی غیر از این صورت گرفته است او وقوع این ازدواج را هفت سال بعد از وفات خدیجه سلام الله علیها می‌داند.<ref>الاستیعاب، پیشین، ج1، ص46.</ref>
 ==وفات==
-درباره وفاتش نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مورخین اختلاف است. عده‌ای وفات ایشان را هشت ماه پس از ازدواج ایشان با رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله و در [[ربیع‌ الثانی]] سال چهارم هجری دانسته‌اند،<ref>نهایة الإرب، پیشین، ص178 و تاریخ طبری، پیشین، ج11، ص596 و طبقات الکبری، پیشین، ص91.</ref> (آخرین روز ربیع الثانی<ref>المنتخب من ذيل المذيل، ص 26.</ref>)برخی دیگر هم بر این باورند؛ که ایشان دو یا سه ماه بیشتر نزد پیامبر صلی الله علیه و آله نماند.<ref>ابن حجر؛ فتح الباری، دارالمعرفه، بیروت، چاپ دوم، ج1، ص324 و خلیفه بن خیاط؛ تاریخ خلیفه، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1995، ص27.</ref>
+ام‌المؤمنین زینب بنت خزیمه در جوانی در سن حدود سی سالگی در [[مدینه]] وفات کرد.<ref>المنتظم، پیشین، ص۲۱۰ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۲.</ref> درباره وفات زینب بنت خزیمه نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مورخین اختلاف است. عده‌ای وفات ایشان را هشت ماه پس از ازدواج ایشان با [[پیامبر اسلام|رسول‌ خدا]] صلی الله علیه و آله و در [[ماه ربیع الثانی|ربیع‌ الثانی]] سال چهارم هجری دانسته‌اند،<ref>نهایة الإرب، پیشین، ص۱۷۸ و تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.</ref> برخی دیگر هم بر این باورند که ایشان دو یا سه ماه بیشتر نزد پیامبر صلی الله علیه و آله نماند.<ref>ابن حجر؛ فتح الباری، دارالمعرفه، بیروت، چاپ دوم، ج۱، ص۳۲۴ و خلیفه بن خیاط؛ تاریخ خلیفه، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۵، ص۲۷.</ref>
-ام‌المؤمنین زینب بنت خزیمه در جوانی در سن سی سالگی در [[مدینه]] وفات کرد.<ref>المنتظم، پیشین، ص210 و طبقات الکبری، پیشین، ص92.</ref> پیامبر صلی الله علیه و آله خود بر پیکر او [[نماز]] گزارد و او در بقیع به خاک سپرد.<ref>تاریخ طبری، پیشین، ج11، ص596 و طبقات الکبری، پیشین، ص91.</ref> گذشته از این که او و خدیجه سلام الله علیها تنها زنان پیامبر صلی الله علیه و آله بودند که در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفتند مورخان او را نخستین کس از همسران رسول‌ خدا می‌دانند که در مدینه درگذشته است. پیامبر صلی الله علیه و آله از او فرزندی نداشت.<ref>بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1405، ج3، ص159.</ref>
-مطلب آخر این‌که زینب بنت خزیمه را می‌توان جزء معدود همسران [[رسول‌ خدا]] صلی الله علیه و آله برشمرد که روایتی از او در کتب راویان و محدثین نقل نشده است.
+پیامبر صلی الله علیه و آله خود بر پیکر همسرش [[نماز میت|نماز]] گزارد و او را در [[بقیع]] به خاک سپرد.<ref>تاریخ طبری، پیشین، ج۱۱، ص۵۹۶ و طبقات الکبری، پیشین، ص۹۱.</ref> گذشته از این که او و [[خدیجه کبری|خدیجه]] سلام الله علیها تنها زنان پیامبر صلی الله علیه و آله بودند که در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفتند، مورخان او را نخستین کس از همسران رسول‌ خدا می‌دانند که در مدینه درگذشته است. پیامبر صلی الله علیه و آله از او فرزندی نداشت.<ref>بیهقی، ابوبکر؛ دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۵، ج۳، ص۱۵۹.</ref>
 ==پانویس==
@@ سطر ۳۵: / سطر ۳۰: @@
 ==منابع==
-*سید علی اكبر حسینی، زينب بنت خزيمه، [http://www.pajoohe.ir  دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: 12 مرداد 1392.
+*سید علی اکبر حسینی، زینب بنت خزیمه، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.
-*تقویم تاریخ اسلام، موسسه تبیان
+*تقویم تاریخ اسلام، موسسه تبیان.
 [[رده:زنان نمونه قرن اول]]
 [[رده:همسران پیامبر]]

زینب بنت خزیمه: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۳۰

محتویات

نسب زینب

زینب ام‌المساکین

ازدواج با رسول‌ خدا

وفات

پانویس

منابع

منوی ناوبری

ابزارهای شخصی

فضاهای نام

گویش‌ها

بازدیدها

بیشتر

جستجو

ناوبری

ابزارها

در دانشنامه‌های همسو

پیمایش‌گر قرآن

سایر سایت‌ها