کاربر:Zamani/یادداشت: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
'''مقاله [[شیخ مفید]]:'''
+
آغاز وحی بر پیامبر
 +
پژوهشی در علوم قرآن موضوع: جامع علوم قرآنی پدیدآور اصلی:  نويسنده: احمدی، حبیب‌الله قرن: 15 ناشر: فاطيما محل نشر: قم - ایران سال نشر: 1381 ه.ش. تعدادجلد: ۱ زبان: فارسی:
  
جایگاه شیخ در علم کلام و تاریخ شیعه
+
همان گونه كه در مورد اولين آيه‌ها نازل شده ديدگاه‌هاى گوناگون وجود دارد، دربارۀ آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) نيز اختلاف است. معروف در اعتقاد شيعه كه برخى شواهد روايى نيز آن را تأييد مى‌كند اين است كه آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) در روز بيست و هفتم ماه رجب چهل سال بعد از عام الفيل بوده است. حتى در روايات براى اين روز به همين اعتبار احكام خاصى بيان شده است:
 +
«عن الصادق (عليه السّلام) فى اليوم السابع و العشرون من رجب نزلت النبوّة على رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) لا تدع صيام يوم السبع و عشرين فإنّه يوم الذى نزلت فيه النبوّة على محمد (صلّى اللّه عليه و آله)» »؛ «از روزه بيست هفتم رجب غافل مباش كه اين روز روزى است كه رسالت بر رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) نازل شده است». «عن الرّضا (عليه السّلام) بعث اللّه عزّ و جلّ، محمّدا رحمة للعالمين فى سبع و عشرين من رجب فمن صام ذلك اليوم كتب اللّه له صيام ستين شهرا» ؛ «از امام رضا (عليه السّلام) نقل شده است كه خداى سبحان محمد (صلّى اللّه عليه و آله) را به عنوان رحمت براى همۀ انسان‌ها در روز بيست هفتم ماه رجب به رسالت مبعوث كرد. هركس اين روز را روزه بدارد خداى سبحان ثواب شصت ماه روزه را بر او عطا مى‌كند». برخى روايات اهل سنت نيز همين ديدگاه را تأييد مى‌كند. از ابو هريره: «من صام يوم سبع و عشرين من رجب كتب اللّه تعالى صيام ستين شهرا و هو اليوم الّذى نزل فيه جبرئيل على النّبى (صلّى اللّه عليه و آله)» ؛ «هركس روز بيست و هفتم ماه رجب را روزه بگيرد ثواب شصت ماه روزه دارد. در اين روز جبرئيل بر پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله) نازل شده است». از سلمان فارسى (رحمه اللّه) نيز نقل مى‌كنند: «فى رجب يوم و ليلة و هو لثلاث بقين من رجب فيه بعث اللّه محمدا (صلّى اللّه عليه و آله)» ؛ «در ماه رجب شب و روزى است كه سه روز به آخر ماه مانده كه در آن روز خداى سبحان محمد را به رسالت مبعوث نموده است». ديدگاه دوم كه يعقوبى آن را انتخاب مى‌كند اين كه آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) دوازدهم ربيع الاول مى‌باشد كه بر اين ديدگاه دليل ذكر نشده است تنها نقل تاريخ يعقوبى است. ديدگاه سوم كه معروف در اعتقاد اهل سنت است و شواهد قرآنى را بر آن تطبيق مى‌كنند اين كه آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) بيست چهارم و يا بيست و هشتم ماه رمضان است. دليل اين ديدگاه را آيه‌ها قرآن كه دلالت مى‌كنند قرآن در ماه رمضان نازل شده است قرار داده‌اند، مانند: شَهْرُ رَمَضٰانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ؛ «ماه رمضان ماهى است كه در آن قرآن نازل شده است». سؤالاتى در پيرامون اين استدلال مطرح است كه اگر آن سؤال‌ها بى‌جواب بماند؛ اين ديدگاه قابل دفاع نخواهد بود. آنگاه بهترين ديدگاه همان ديدگاه اول است كه آغاز بعثت، بيست و هفتم ماه رجب مى‌باشد.
  
'''[[وجوه و نظائر]]:'''
+
آغاز نزول وحى
 
+
متأسفانه روز بعثت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم همانند روز ولادت و رحلت او از نظر تاريخ چندان قطعى نيست لذا به قول مرحوم مجلسى پنج قول در اين رابطه نقل شده است مانند: 1 - هفدهم ماه رمضان. 2 - هجدهم ماه رمضان. 3 - بيست و چهارم ماه رمضان. 4 - دوازدهم ماه رمضان. 5 - بيست و هفتم ماه رجب كه شيعيان به اين روز اتفاق نظر دارند . بلكه مى‌توان گفت بعضيها (ابن برهان حلبى) در سيرۀ خود دو قول ديگر را نيز نقل كرده‌اند و آن هفتم و هشتم ربيع الأول است . در بين اين اقوال، شيعه به تبعيت از اهل بيت اطهار عليهم السّلام معتقد است كه بعثت رسول گرامى اسلام در روز بيست و هفتم رجب است و براى عبادت در شب بيست و هفتم و روزه در روز بيست و هفتم فضيلت بسيارى را نقل كرده‌اند .
]
+
و از طرق اهل سنت نيز رواياتى وارد شده كه در آنها تصريح شده كه روز بيست و هفتم رجب روز بعثت است. مثل اينكه بيهقى در «شعب الإيمان» از سلمان فارسى (ره) نقل كرده كه او گفته است در ماه رجب يك روز و يك شب وجود دارد كه اگر كسى در آن روز روزه بگيرد و در آن شب عبادت كند، همانند كسى است كه يك‌صد سال روزه گرفته و يك‌صد سال به عبادت مشغول باشد، آن شب و روز بيست و هفتم رجب است كه خداوند در آن روز محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را به پيامبرى مبعوث كرد . از ابو هريره نيز نقل شده كه روزه در روز بيست و هفتم رجب معادل شصت ماه روزه در غير اين روز است؛ زيرا اين روز روزى است كه جبرئيل به پيامبر فرودآمد و پيام رسالت را به او ابلاغ كرد و اين اولين روز فرودآمدن جبرئيل است . لكن اهل سنّت به طور عمده معتقدند كه بعثت در ماه رمضان واقع شده است و عمده دليلشان همان آياتى است كه مى‌گويند قرآن در ماه رمضان نازل شده است پس بعثت نيز بايد در ماه رمضان باشد؛ زيرا بعثت همراه با نزول وحى انجام مى‌گيرد، البته اقوال ديگر چون بر اساس بعضى از روايات ضعيف است مورد اعتنا نيستند. با توجه به اين اختلاف در روز بعثت و اينكه بايد بعثت همراه با نزول وحى باشد نسبت به آغاز نزول وحى سؤالى مطرح است كه اگر بعثت در بيست و هفتم رجب يا يكى از روزهاى هفتم و هشتم ربيع الأول باشد، با نزول قرآن در ماه رمضان چگونه قابل جمع است‌؟ بنا بر اين، چاره‌اى نيست مگر اينكه بگوييم بعثت آن حضرت نيز در ماه رمضان واقع شده است و گر نه چه شيعه و چه آن دسته از اهل سنت كه مى‌گويند بعثت در ماه ربيع الأول واقع شده است بايد از اين سؤال پاسخ دهند.
آيه 87)- منطق بى‏اساس لجوجان: اكنون ببينيم اين قوم لجوج در برابر اين نداى مصلح آسمانى چه عكس العملى نشان داد.
 
آنها كه بتها را آثار نياكان و نشانه اصالت فرهنگ خويش مى‏پنداشتند و از كم فروشى و تقلب در معامله سود كلانى مى‏بردند، در برابر شعيب چنين «گفتند: اى شعيب! آيا اين نمازت به تو دستور مى‏دهد كه ما آنچه را پدرانمان مى‏پرستيدند ترك گوييم»؟! (قالُوا يا شُعَيْبُ أَ صَلاتُكَ تَأْمُرُكَ أَنْ نَتْرُكَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا).
 
 
 
«و يا (آزادى خود را در اموال خويش از دست دهيم و) نتوانيم به دلخواه‏مان در اموالمان تصرف كنيم»؟ (أَوْ أَنْ نَفْعَلَ فِي أَمْوالِنا ما نَشؤُا).
 
قوم شعيب گرفتار اين اشتباه بودند كه هيچ كس نمى‏تواند كمترين محدوديتى براى تصرف در اموال نسبت به مالكين قائل شود در حالى كه هميشه امور مالى بايد تحت ضوابط صحيح و حساب شده‏اى كه پيامبران الهى بر مردم عرضه كرده‏اند قرار گيرد و گر نه جامعه به تباهى خواهد كشيد.
 
«تو كه آدم بردبار، پرحوصله و فهميده‏اى»، از تو چنين سخنانى بعيد است! (إِنَّكَ لَأَنْتَ الْحَلِيمُ الرَّشِيدُ).
 
شايد آنها فكر مى‏كردند نماز، اين حركات و اذكار چه اثرى مى‏تواند داشته باشد در حالى كه اگر آنها درست انديشه مى‏كردند، اين واقعيت را درمى‏يافتند كه نماز حس مسؤوليت و تقوا و پرهيزكارى و خداترسى و حق شناسى را در انسان زنده مى‏كند، او را به ياد خدا و به ياد دادگاه عدل او مى‏اندازد.
 
و به همين دليل او را از شرك و بت پرستى و تقليد كوركورانه نياكان و از كم فروشى و انواع تقلب باز مى‏دارد.
 
 
 
تکان داد و به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله گفت: مشاهده وضع شما براى ما بسیار ناگوار است. این سخن را گفت و از آنجا گذشت و در سرزمین «روحاء» به لشکر ابو سفیان رسید، ابو سفیان از او در باره پیامبر اسلام سؤال کرد، او در جواب گفت: محمد را دیدم با لشکرى انبوه در تعقیب شما هستند! ابو سفیان و یاران او تصمیم به عقب نشینى گرفتند، و از جمعى از قبیله عبد القیس که از آنجا مى‏گذشتند خواهش کردند که به پیامبر اسلام خبر برسانند که ابو سفیان و بت‏پرستان قریش با لشکر انبوهى به سوى مدینه مى‏آیند تا بقیه یاران پیامبر را از پاى در آورند
 
 
 
(آیه 87)- منطق بی‌اساس لجوجان: اکنون ببینیم این قوم لجوج در برابر این ندای مصلح آسمانی چه عکس العملی نشان داد.
 
 
 
آنها که بتها را آثار نیاکان و نشانه اصالت فرهنگ خویش می‌پنداشتند و از کم فروشی و تقلب در معامله سود کلانی می‌بردند، در برابر شعیب چنین «گفتند: ای شعیب! آیا این نمازت به تو دستور می‌دهد که ما آنچه را پدرانمان می‌پرستیدند ترک گوییم»؟! (قالُوا یا شُعَیْبُ أَ صَلاتُکَ تَأْمُرُکَ أَنْ نَتْرُکَ ما یَعْبُدُ آباؤُنا).
 
 
 
«و یا (آزادی خود را در اموال خویش از دست دهیم و) نتوانیم به دلخواه‌مان در اموالمان تصرف کنیم»؟ (أَوْ أَنْ نَفْعَلَ فِی أَمْوالِنا ما نَشؤُا).
 
 
 
قوم شعیب گرفتار این اشتباه بودند که هیچ کس نمی‌تواند کمترین محدودیتی برای تصرف در اموال نسبت به مالکین قائل شود در حالی که همیشه امور مالی باید تحت ضوابط صحیح و حساب شده‌ای که پیامبران الهی بر مردم عرضه کرده‌اند قرار گیرد و گر نه جامعه به تباهی خواهد کشید.
 
 
 
«تو که آدم بردبار، پرحوصله و فهمیده‌ای»، از تو چنین سخنانی بعید است! (إِنَّکَ لَأَنْتَ الْحَلِیمُ الرَّشِیدُ).
 
 
 
شاید آنها فکر می‌کردند نماز، این حرکات و اذکار چه اثری می‌تواند داشته باشد در حالی که اگر آنها درست اندیشه می‌کردند، این واقعیت را درمی‌یافتند که نماز حس مسؤولیت و تقوا و پرهیزکاری و خداترسی و حق شناسی را در انسان زنده می‌کند، او را به یاد خدا و به یاد دادگاه عدل او می‌اندازد.
 

نسخهٔ ‏۷ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۱۴

آغاز وحی بر پیامبر پژوهشی در علوم قرآن موضوع: جامع علوم قرآنی پدیدآور اصلی: نويسنده: احمدی، حبیب‌الله قرن: 15 ناشر: فاطيما محل نشر: قم - ایران سال نشر: 1381 ه.ش. تعدادجلد: ۱ زبان: فارسی:

همان گونه كه در مورد اولين آيه‌ها نازل شده ديدگاه‌هاى گوناگون وجود دارد، دربارۀ آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) نيز اختلاف است. معروف در اعتقاد شيعه كه برخى شواهد روايى نيز آن را تأييد مى‌كند اين است كه آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) در روز بيست و هفتم ماه رجب چهل سال بعد از عام الفيل بوده است. حتى در روايات براى اين روز به همين اعتبار احكام خاصى بيان شده است: «عن الصادق (عليه السّلام) فى اليوم السابع و العشرون من رجب نزلت النبوّة على رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) لا تدع صيام يوم السبع و عشرين فإنّه يوم الذى نزلت فيه النبوّة على محمد (صلّى اللّه عليه و آله)» »؛ «از روزه بيست هفتم رجب غافل مباش كه اين روز روزى است كه رسالت بر رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) نازل شده است». «عن الرّضا (عليه السّلام) بعث اللّه عزّ و جلّ، محمّدا رحمة للعالمين فى سبع و عشرين من رجب فمن صام ذلك اليوم كتب اللّه له صيام ستين شهرا» ؛ «از امام رضا (عليه السّلام) نقل شده است كه خداى سبحان محمد (صلّى اللّه عليه و آله) را به عنوان رحمت براى همۀ انسان‌ها در روز بيست هفتم ماه رجب به رسالت مبعوث كرد. هركس اين روز را روزه بدارد خداى سبحان ثواب شصت ماه روزه را بر او عطا مى‌كند». برخى روايات اهل سنت نيز همين ديدگاه را تأييد مى‌كند. از ابو هريره: «من صام يوم سبع و عشرين من رجب كتب اللّه تعالى صيام ستين شهرا و هو اليوم الّذى نزل فيه جبرئيل على النّبى (صلّى اللّه عليه و آله)» ؛ «هركس روز بيست و هفتم ماه رجب را روزه بگيرد ثواب شصت ماه روزه دارد. در اين روز جبرئيل بر پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله) نازل شده است». از سلمان فارسى (رحمه اللّه) نيز نقل مى‌كنند: «فى رجب يوم و ليلة و هو لثلاث بقين من رجب فيه بعث اللّه محمدا (صلّى اللّه عليه و آله)» ؛ «در ماه رجب شب و روزى است كه سه روز به آخر ماه مانده كه در آن روز خداى سبحان محمد را به رسالت مبعوث نموده است». ديدگاه دوم كه يعقوبى آن را انتخاب مى‌كند اين كه آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) دوازدهم ربيع الاول مى‌باشد كه بر اين ديدگاه دليل ذكر نشده است تنها نقل تاريخ يعقوبى است. ديدگاه سوم كه معروف در اعتقاد اهل سنت است و شواهد قرآنى را بر آن تطبيق مى‌كنند اين كه آغاز بعثت رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و آله) بيست چهارم و يا بيست و هشتم ماه رمضان است. دليل اين ديدگاه را آيه‌ها قرآن كه دلالت مى‌كنند قرآن در ماه رمضان نازل شده است قرار داده‌اند، مانند: شَهْرُ رَمَضٰانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ؛ «ماه رمضان ماهى است كه در آن قرآن نازل شده است». سؤالاتى در پيرامون اين استدلال مطرح است كه اگر آن سؤال‌ها بى‌جواب بماند؛ اين ديدگاه قابل دفاع نخواهد بود. آنگاه بهترين ديدگاه همان ديدگاه اول است كه آغاز بعثت، بيست و هفتم ماه رجب مى‌باشد.

آغاز نزول وحى متأسفانه روز بعثت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم همانند روز ولادت و رحلت او از نظر تاريخ چندان قطعى نيست لذا به قول مرحوم مجلسى پنج قول در اين رابطه نقل شده است مانند: 1 - هفدهم ماه رمضان. 2 - هجدهم ماه رمضان. 3 - بيست و چهارم ماه رمضان. 4 - دوازدهم ماه رمضان. 5 - بيست و هفتم ماه رجب كه شيعيان به اين روز اتفاق نظر دارند . بلكه مى‌توان گفت بعضيها (ابن برهان حلبى) در سيرۀ خود دو قول ديگر را نيز نقل كرده‌اند و آن هفتم و هشتم ربيع الأول است . در بين اين اقوال، شيعه به تبعيت از اهل بيت اطهار عليهم السّلام معتقد است كه بعثت رسول گرامى اسلام در روز بيست و هفتم رجب است و براى عبادت در شب بيست و هفتم و روزه در روز بيست و هفتم فضيلت بسيارى را نقل كرده‌اند . و از طرق اهل سنت نيز رواياتى وارد شده كه در آنها تصريح شده كه روز بيست و هفتم رجب روز بعثت است. مثل اينكه بيهقى در «شعب الإيمان» از سلمان فارسى (ره) نقل كرده كه او گفته است در ماه رجب يك روز و يك شب وجود دارد كه اگر كسى در آن روز روزه بگيرد و در آن شب عبادت كند، همانند كسى است كه يك‌صد سال روزه گرفته و يك‌صد سال به عبادت مشغول باشد، آن شب و روز بيست و هفتم رجب است كه خداوند در آن روز محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را به پيامبرى مبعوث كرد . از ابو هريره نيز نقل شده كه روزه در روز بيست و هفتم رجب معادل شصت ماه روزه در غير اين روز است؛ زيرا اين روز روزى است كه جبرئيل به پيامبر فرودآمد و پيام رسالت را به او ابلاغ كرد و اين اولين روز فرودآمدن جبرئيل است . لكن اهل سنّت به طور عمده معتقدند كه بعثت در ماه رمضان واقع شده است و عمده دليلشان همان آياتى است كه مى‌گويند قرآن در ماه رمضان نازل شده است پس بعثت نيز بايد در ماه رمضان باشد؛ زيرا بعثت همراه با نزول وحى انجام مى‌گيرد، البته اقوال ديگر چون بر اساس بعضى از روايات ضعيف است مورد اعتنا نيستند. با توجه به اين اختلاف در روز بعثت و اينكه بايد بعثت همراه با نزول وحى باشد نسبت به آغاز نزول وحى سؤالى مطرح است كه اگر بعثت در بيست و هفتم رجب يا يكى از روزهاى هفتم و هشتم ربيع الأول باشد، با نزول قرآن در ماه رمضان چگونه قابل جمع است‌؟ بنا بر اين، چاره‌اى نيست مگر اينكه بگوييم بعثت آن حضرت نيز در ماه رمضان واقع شده است و گر نه چه شيعه و چه آن دسته از اهل سنت كه مى‌گويند بعثت در ماه ربيع الأول واقع شده است بايد از اين سؤال پاسخ دهند.