فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab349.jpg|بندانگشتی|فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور]]
+
کتاب '''«فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التَکرور»'''، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، موسوعه‌ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور (بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب [[مراکش|مغرب]])، که در قرن سیزدهم قمری نوشته شده است. این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد.
 +
{{مشخصات کتاب
  
کتاب '''«فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور»'''، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، با تحقیق محمدابراهیم کتانی و محمد حجی، موسوعه ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور - بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب<ref>ر.ک: دهخدا، علی‌اکبر، ج۴، مدخل تکرور</ref>- که به زبان عربی و در قرن سیزدهم قمری، نوشته شده است. این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص۵</ref>
+
|عنوان=فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور
==ساختار کتاب==
 
کتاب، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.
 
  
کتاب دربردارنده مجموعا ۲۱۵ شرح حال از اعیان و بزرگانی است که در محدوده زمانی حدودا ۱۶۰ ساله، در بلاد تکرور زندگی می‌کرده‌اند.
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab349.jpg|240px|وسط]]
  
==گزارش محتوا==
+
|نویسنده= محمد بن عبدالله برتلی
در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون کارل بروکلمان در «تاریخ الأدب العربی» و ذیل آن، اسماعیل پاشا بغدادی در «إیضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون» و «هدیة العارفین إلی أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»، صاحب «فهرس الفهارس»، قاضی عباس بن ابراهیم مراکشی در «الإعلام بمن حل مراکش و أغمات من الأعلام»، رضا کحاله در «معجم المؤلفین»، حسن احمد محمود در «الحافل الثقافة العربیة فی إفریقیا» و حتی خیرالدین زرکلی (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «الأعلام»، از آن غفلت کرده‌اند.<ref>ر.ک: همان، ص۶</ref>
 
  
در خطبه کتاب، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است.<ref>ر.ک: خطبه کتاب، ص۲۵-۲۶</ref>
+
|موضوع= شرح‌حال بزرگان تکرور
  
اولین فرد معرفی شده در کتاب، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال ۷۴۳ق<ref>متن کتاب، ص۲۷-۲۸</ref> است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است.<ref>ر.ک: همان، ص۲۲۰</ref> از دیگر افرادی که شرح حال آنها در کتاب ذکر شده، عبارتند از: احمد بن احمد معروف به شریف<ref>همان، ص۵۱</ref>؛ امین بن حبیب جکانی<ref>همان، ص۶۹</ref>؛ بشیر بن ‌هادی<ref>همان، ص۷۸</ref>؛ جد بن مختار بن مصطفی غلاوی احمدی<ref>همان، ص۸۵</ref>؛ خضر بن محمد بن عثمان جمانی<ref>همان، ص۹۵</ref>؛ زیدان بن محمد بن احمد حسنی<ref>همان، ص۹۷</ref> و محمد بن یوسف فاسی.<ref>همان، ص۱۵۱</ref>
+
|زبان= عربی
  
از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت، قضاوت و افتا، صفات فاضله وی مانند زهد، تقوی، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص۵</ref>
+
|تعداد جلد= ۱
  
همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت.<ref>ر.ک: همان، ص۵-۶</ref>
+
|عنوان افزوده1= تحقيق‌
  
==پانویس==
+
|افزوده1= محمدابراهیم کتانی
<references />
+
 
==منبع==
+
|عنوان افزوده2=
ویکی نور
+
 
 +
|افزوده2=
 +
 
 +
|لینک=
 +
}}
 +
==محتوای کتاب==
 +
کتاب «فتح الشکور»، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.
 +
 
 +
در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون عمر رضا کحاله در «معجم المؤلفین» و حتی خیرالدین زرکلی (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «[[الاعلام (کتاب)|الأعلام]]»، از آن غفلت کرده‌اند. در خطبه کتاب نیز، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است.
 +
 
 +
این کتاب دربردارنده مجموعا ۲۱۵ شرح حال از اعیان و بزرگانی است که در محدوده زمانی حدودا ۱۶۰ ساله، در بلاد تکرور زندگی می‌کرده‌اند. اولین فرد معرفی شده در کتاب حاضر، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال ۷۴۳ ق. است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است.
 +
 
 +
از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمّذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت جمعه و جماعت، قضاوت و [[فتوا|افتا]]، صفات فاضلۀ وی مانند [[زهد]]، [[تقوا]]، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است.
 +
 
 +
همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت.
 +
 
 +
==منابع==
 +
*[[نرم افزار تراجم و کتابشناسی ۲|نرم افزار تراجم و کتابشناسی]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 +
[[رده:منابع رجالی]][[رده:منابع کتاب شناسی]][[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۴

کتاب «فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التَکرور»، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، موسوعه‌ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور (بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب)، که در قرن سیزدهم قمری نوشته شده است. این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد.

Ketab349.jpg
نویسنده محمد بن عبدالله برتلی
موضوع شرح‌حال بزرگان تکرور
زبان عربی
تعداد جلد ۱
تحقيق‌ محمدابراهیم کتانی

محتوای کتاب

کتاب «فتح الشکور»، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.

در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون عمر رضا کحاله در «معجم المؤلفین» و حتی خیرالدین زرکلی (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «الأعلام»، از آن غفلت کرده‌اند. در خطبه کتاب نیز، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است.

این کتاب دربردارنده مجموعا ۲۱۵ شرح حال از اعیان و بزرگانی است که در محدوده زمانی حدودا ۱۶۰ ساله، در بلاد تکرور زندگی می‌کرده‌اند. اولین فرد معرفی شده در کتاب حاضر، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال ۷۴۳ ق. است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است.

از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمّذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت جمعه و جماعت، قضاوت و افتا، صفات فاضلۀ وی مانند زهد، تقوا، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است.

همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت.

منابع

مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه