المجازات النبویه (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر= [[پرونده:المجازات النبوية.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:المجازات النبوية.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= | + | |نویسنده= سید رضى |
| − | |موضوع= احاديث | + | |موضوع= احاديث پیامبر اکرم |
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد= ۱ |
|عنوان افزوده1= | |عنوان افزوده1= | ||
| سطر ۲۳: | سطر ۲۳: | ||
|لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38939/ المجازات النبوية] | |لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38939/ المجازات النبوية] | ||
}} | }} | ||
| − | + | '''«المَجازات النبویة»''' یا «مَجازات الآثار النبویة»، تألیف [[سید رضى]] (م، ۴۰۶ ق)، کتابی است که به جنبه‌های ادبى و بیانی روایات [[پیامبر اکرم]] (صلى الله علیه وآله) پرداخته است. مؤلف در این کتاب، [[احادیث]] نبوى که داراى نکاتى بدیع و فصاحت و [[بلاغت|بلاغتى]] فراوان بوده را گردآورى کرده و توضیح داده است. | |
| − | == | + | ==مؤلف== |
| + | محمد بن الحسین بن موسی مشهور به «[[سید رضی]]» (۴۰۶-۳۵۹ ق)، [[فقیه]]، مفسر و ادیب بزرگ [[شیعه]] در قرن چهارم هجری و از شاگردان [[شیخ مفید]] بود. او برادر [[سید مرتضی|سید مرتضى]] است و نسبش از طریق پدر به [[امام کاظم]] علیه السلام و از طریق مادر به [[امام سجاد]] علیه السلام مى‌رسد. | ||
| − | + | سید رضى از نظر علمى محبوب دانشمندان عصر خود بوده و از نظر سیاسى و اجتماعى جایگاه رفیعى نزد دولتمردان و سیاستمداران زمان خود داشته است. | |
| − | + | کتاب شریف «[[نهج البلاغه]]» گردآوری سید رضی است. از او آثار دیگرى مانند «[[مجازات الآثار النبویة]]» نام برده شده و در بحث هاى [[قرآن|قرآنى]] نیز «[[تلخیص البیان فی مجازات القرآن (کتاب)|تلخیص البیان عن مجازات القرآن]]»، «[[حقایق التأویل فی متشابه التنزیل (کتاب)|حقایق التأویل فی متشابه التنزیل]]» و «معانى القرآن» را نگاشته است. | |
| − | + | ==معرفی کتاب== | |
| − | + | [[سید رضى]] از نخستین دانشمندان تاریخ [[اسلام]] است که درباره مجازات [[قرآن]] و مجازات اقوال [[رسول خدا]] (صلى الله علیه وآله) به تألیف کتاب پرداخته است. او در مقدمه کتاب «المجازات النبویه» مى نویسد: «پس از تألیف کتاب "[[تلخیص البیان فی مجازات القرآن (کتاب)|تلخیص البیان]]" مشاهده کردم که راهى را پیموده ام و درى را گشوده ام که تاکنون پیموده نشده بود. از این رو خواستم همان شیوه را ادامه داده و کتابى را تدوین نمایم تا به مجازات آثار وارد شده از رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) بپردازم که استعارات بدیع، بیان غریب، و اسرار لطیف لغت را شامل مى شود. بنابراین، این دو کتاب به اذن الهى دو پاره نور است که مسلمانان از آنها نورانیت مى گیرند». | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | نکته حائز اهمیت اینکه سید رضى این دو کتاب را همزمان تألیف کرده، ولى «تلخیص البیان» را پیش از «مجازات النبویه» منتشر کرده است؛ زیرا در «تلخیص البیان» به مطالب «مجازات النبویه» ارجاع داده است. | |
| − | + | البته سید رضى کتاب «مجازات النبویه» را در مقابل کتاب یکى از علماى [[اهل سنت]] به نام ابوعلى محمد بن عبدالوهاب (صاحب شرح الحدیث) نوشته است تا توهّم تشبیه، تجسیم و جواز ظلم درباره [[خداوند]] را که در آن کتاب بر بیانات پیامبر اسلام تحمیل کرده است ردّ و ابطال کند و وجوه مجاز گویى و استعارات نبوى را تبیین نماید. | |
| − | + | این کتاب مورد توجه بسیارى از علماى اسلام قرار گرفته است، به طورى که به عنوان یکى از منابع حدیثى و شرح عبارات احادیث نبوى تلقى شده و علماى [[شیعه]] به [[احادیث]] آن استناد مى کنند. بعلاوه تحلیل ها و نظرات سید رضى در ذیل احادیث نبوى، مورد اعتماد و استناد دانشمندان قرار گرفته است. یکى از کتاب‌هایی که پیرامون این کتاب تألیف شده است، کتاب «اختصار المجازات النبویه» نوشته [[ابراهیم کفعمی|شیخ ابراهیم کفعمى]] است. | |
| − | + | کتاب سید رضى در میان علماى شیعه به عنوان یک منبع حدیثى تلقى شده است، ولى با احادیث آن به مثل [[حدیث مرسل]] و بدون [[سند حدیث|سند]] معامله کرده اند؛ درحالى که بسیارى از احادیث آن داراى سند معتبر است و با یک استدراک و تفحص در میان منابع مهم حدیثى شیعه و مراجع حدیثى معتبر اهل سنت (مثل آثار بیهقى و [[صحاح سته]]) مى توان سند روایات آن را یافت. از این رو برخى از علماى بزرگ شیعه مثل [[شیخ حر عاملى|شیخ حرّ عاملى]] در کتاب «[[وسائل الشیعة|وسائل الشیعه]]» و همچنین برخى از دانشمندان اهل سنت مثل فخرالدین زیلعى (م ۷۴۳ق) علاءالدین بخارى (م ۷۳۰ق)، به احادیث این کتاب استناد و اعتماد کرده اند. | |
| + | |||
| + | ==محتوای کتاب== | ||
| + | |||
| + | کتاب «المجازات النبویة» به برخی مجازات روایی منقول از [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه وآله اختصاص یافته است. [[سید رضی]] در این کتاب، به اختصار و بدون تبویب و دسته‌بندی خاصّی، بر اساس شواهد لغوی، ادبی، [[قرآن|قرآنی]]، روایی، تاریخی، [[کلام|کلامی]] و با توجه به اسباب صدور دسته‌ای از روایات نبوی و صدر و ذیل آنها و گاه با تکیه بر ذوق و دانش پیشین خود، به تبیین معانی مجازی مندرج در آنها پرداخته است. | ||
| + | |||
| + | مؤلف ابتدا به ذکر روایات و در صورت لزوم تبیین واژگان، ذکر نقل‌های متفاوت و بررسی سندی و متنی پرداخته، و به دنبال آن، موضع مجاز را روشن کرده و در مواردی، به توضیح مجازهای قرآنی مشترک با مجاز روایت مورد بحث، اهتمام کرده است؛ چنان‌که گاه پاره‌ای از شبهات کلامی را به مناسبت مطرح می‌کند و به آنها پاسخ می‌گوید. او در مواردی، همچنین به مباحثی غیرمرتبط با بیان مجاز و وجه آن، اشاره می‌کند و گاه نیز به یادکرد استادان و منابع مورد استفادۀ خود در تدوین المجازات النبویه می‌پردازد. | ||
| + | |||
| + | مؤلف در کتاب «المجازات النبویة»، حدود ۳۷۰ روایت نبوی را مورد دقت و بررسى قرار داده است. کتاب با روایت مشهور «هذه مکه قد رمتکم بأفلاذ کبدها» (این [[مکه]] است که پاره‌هاى جگر خویش را به سوى شما افکنده است) -که در [[جنگ بدر]] گفته شده-، شروع مى‌شود و با روایت مشهور نبوى در رابطه با عظمت [[حجرالاسود]] «الحجر یمین الله فمن شاء صاحفه بها»، (حجرالاسود دست راست خداست، پس آن کس که بخواهد به وسیله آن با خدا مصافحه کرده و دست مى‌دهد)، به پایان آمده است. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *[https://www.makarem.ir/maaref/fa/article/index/408865/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%A9 "معرفی کتاب المجازات النبویه"، آیین رحمت - دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی]. |
| − | * مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم | + | *[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
| − | + | *"روش سيد رضی در مواجهه با مجازات روايی در المجازات النبوية"، عبدالهادی فقهی‌زاده و نرجس توکلی، حدیث پژوهی. | |
| − | |||
| − | |||
| − | [[رده:منابع حدیثی]] | + | [[رده:کتابهای با موضوع پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله]][[رده:منابع حدیثی]][[رده:کتابهای ادبی]] |
نسخهٔ ۲۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۱
 | |
| نویسنده | سید رضى |
| موضوع | احاديث پیامبر اکرم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«المَجازات النبویة» یا «مَجازات الآثار النبویة»، تألیف سید رضى (م، ۴۰۶ ق)، کتابی است که به جنبه‌های ادبى و بیانی روایات پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) پرداخته است. مؤلف در این کتاب، احادیث نبوى که داراى نکاتى بدیع و فصاحت و بلاغتى فراوان بوده را گردآورى کرده و توضیح داده است.
محتویات
مؤلف
محمد بن الحسین بن موسی مشهور به «سید رضی» (۴۰۶-۳۵۹ ق)، فقیه، مفسر و ادیب بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری و از شاگردان شیخ مفید بود. او برادر سید مرتضى است و نسبش از طریق پدر به امام کاظم علیه السلام و از طریق مادر به امام سجاد علیه السلام مى‌رسد.
سید رضى از نظر علمى محبوب دانشمندان عصر خود بوده و از نظر سیاسى و اجتماعى جایگاه رفیعى نزد دولتمردان و سیاستمداران زمان خود داشته است.
کتاب شریف «نهج البلاغه» گردآوری سید رضی است. از او آثار دیگرى مانند «مجازات الآثار النبویة» نام برده شده و در بحث هاى قرآنى نیز «تلخیص البیان عن مجازات القرآن»، «حقایق التأویل فی متشابه التنزیل» و «معانى القرآن» را نگاشته است.
معرفی کتاب
سید رضى از نخستین دانشمندان تاریخ اسلام است که درباره مجازات قرآن و مجازات اقوال رسول خدا (صلى الله علیه وآله) به تألیف کتاب پرداخته است. او در مقدمه کتاب «المجازات النبویه» مى نویسد: «پس از تألیف کتاب "تلخیص البیان" مشاهده کردم که راهى را پیموده ام و درى را گشوده ام که تاکنون پیموده نشده بود. از این رو خواستم همان شیوه را ادامه داده و کتابى را تدوین نمایم تا به مجازات آثار وارد شده از رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) بپردازم که استعارات بدیع، بیان غریب، و اسرار لطیف لغت را شامل مى شود. بنابراین، این دو کتاب به اذن الهى دو پاره نور است که مسلمانان از آنها نورانیت مى گیرند».
نکته حائز اهمیت اینکه سید رضى این دو کتاب را همزمان تألیف کرده، ولى «تلخیص البیان» را پیش از «مجازات النبویه» منتشر کرده است؛ زیرا در «تلخیص البیان» به مطالب «مجازات النبویه» ارجاع داده است.
البته سید رضى کتاب «مجازات النبویه» را در مقابل کتاب یکى از علماى اهل سنت به نام ابوعلى محمد بن عبدالوهاب (صاحب شرح الحدیث) نوشته است تا توهّم تشبیه، تجسیم و جواز ظلم درباره خداوند را که در آن کتاب بر بیانات پیامبر اسلام تحمیل کرده است ردّ و ابطال کند و وجوه مجاز گویى و استعارات نبوى را تبیین نماید.
این کتاب مورد توجه بسیارى از علماى اسلام قرار گرفته است، به طورى که به عنوان یکى از منابع حدیثى و شرح عبارات احادیث نبوى تلقى شده و علماى شیعه به احادیث آن استناد مى کنند. بعلاوه تحلیل ها و نظرات سید رضى در ذیل احادیث نبوى، مورد اعتماد و استناد دانشمندان قرار گرفته است. یکى از کتاب‌هایی که پیرامون این کتاب تألیف شده است، کتاب «اختصار المجازات النبویه» نوشته شیخ ابراهیم کفعمى است.
کتاب سید رضى در میان علماى شیعه به عنوان یک منبع حدیثى تلقى شده است، ولى با احادیث آن به مثل حدیث مرسل و بدون سند معامله کرده اند؛ درحالى که بسیارى از احادیث آن داراى سند معتبر است و با یک استدراک و تفحص در میان منابع مهم حدیثى شیعه و مراجع حدیثى معتبر اهل سنت (مثل آثار بیهقى و صحاح سته) مى توان سند روایات آن را یافت. از این رو برخى از علماى بزرگ شیعه مثل شیخ حرّ عاملى در کتاب «وسائل الشیعه» و همچنین برخى از دانشمندان اهل سنت مثل فخرالدین زیلعى (م ۷۴۳ق) علاءالدین بخارى (م ۷۳۰ق)، به احادیث این کتاب استناد و اعتماد کرده اند.
محتوای کتاب
کتاب «المجازات النبویة» به برخی مجازات روایی منقول از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله اختصاص یافته است. سید رضی در این کتاب، به اختصار و بدون تبویب و دسته‌بندی خاصّی، بر اساس شواهد لغوی، ادبی، قرآنی، روایی، تاریخی، کلامی و با توجه به اسباب صدور دسته‌ای از روایات نبوی و صدر و ذیل آنها و گاه با تکیه بر ذوق و دانش پیشین خود، به تبیین معانی مجازی مندرج در آنها پرداخته است.
مؤلف ابتدا به ذکر روایات و در صورت لزوم تبیین واژگان، ذکر نقل‌های متفاوت و بررسی سندی و متنی پرداخته، و به دنبال آن، موضع مجاز را روشن کرده و در مواردی، به توضیح مجازهای قرآنی مشترک با مجاز روایت مورد بحث، اهتمام کرده است؛ چنان‌که گاه پاره‌ای از شبهات کلامی را به مناسبت مطرح می‌کند و به آنها پاسخ می‌گوید. او در مواردی، همچنین به مباحثی غیرمرتبط با بیان مجاز و وجه آن، اشاره می‌کند و گاه نیز به یادکرد استادان و منابع مورد استفادۀ خود در تدوین المجازات النبویه می‌پردازد.
مؤلف در کتاب «المجازات النبویة»، حدود ۳۷۰ روایت نبوی را مورد دقت و بررسى قرار داده است. کتاب با روایت مشهور «هذه مکه قد رمتکم بأفلاذ کبدها» (این مکه است که پاره‌هاى جگر خویش را به سوى شما افکنده است) -که در جنگ بدر گفته شده-، شروع مى‌شود و با روایت مشهور نبوى در رابطه با عظمت حجرالاسود «الحجر یمین الله فمن شاء صاحفه بها»، (حجرالاسود دست راست خداست، پس آن کس که بخواهد به وسیله آن با خدا مصافحه کرده و دست مى‌دهد)، به پایان آمده است.
منابع
- "معرفی کتاب المجازات النبویه"، آیین رحمت - دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- "روش سيد رضی در مواجهه با مجازات روايی در المجازات النبوية"، عبدالهادی فقهی‌زاده و نرجس توکلی، حدیث پژوهی.
