السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (کتاب)

السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي' تأليف محمد بن ادريس حلّى (م 598 ق) يك دوره كامل فقه استدلالى با روش ابتكارى وى و سرشار از انديشه هاى نو و مطالب تازه است؛ به خصوص او در پايان كتاب فصلى به نام «مستطرفات» دارد كه معروف به «مستطرفات سرائر» مى باشد و در آن نظريات و آراى ابتكارى جديد و مطالب منحصر به فردى را آورده است.

نویسنده	محمد بن ادريس حلّى
موضوع	فقه شيعه
زبان	عربی
تعداد جلد	3
السرائر

مؤلف

ابوعبدالله محمد بن احمد بن ادريس حلى عجلى (م 598 ق) يكى از بزرگ ترين فقهاى شيعه در اواخر قرن ششم است. او عالمى محقق، دانشمندى مدقق و در مسائل فقهى خود اهل نظر بود. پس از شيخ طوسى فقهاى شيعه تا عصر ابن ادريس، فتاوى شيخ را با توجه به مقام علمى او دستورالعمل زندگى خويش قرار مى دادند. تا اینکه ابن ادريس فقه را از ركود چندين ساله نجات داد و در سايه تحقيق و رياضت و كوشش‌هاى شخصى، به اظهارنظر در مسائل فقهى پرداخت و گاهى با شهامت، نظريات فقهى شيخ الطائفه را مورد اشكال قرار داد.

محتوای كتاب

السرائر يك دوره كامل فقه استدلالى با روش ابتكارى وى و سرشار از انديشه هاى نو و مطالب تازه است. اگر چه مصنف این کتاب بر خلاف قول مشهور قائل به عدم حجيت خبر واحد بوده است اما به علت تحقيقات گرانقدر و اجتهاد زنده و سبک نو در استنباط مسائل فقهى از ادله شرعى كه در آن نكات و دقتهاى لغوى و رجالى در كنار فقه الحديث و نظريات فقهى مطرح شده است، فقهاى بزرگ را به آن متوجه داشته و اين كتاب همواره مورد نقد و بررسى و استناد بزرگان بوده است.

نقش کتاب السرائر در تاریخ فقه شیعه

اين كتاب در آثار فقهى بزرگانى همچون محقق حلى (م 676 ق)، علامه حلّى(م 726 ق)، شهيد اوّل (م 786 ق) بيش از ديگران تأثير داشته و مادامى كه بر خلاف مطالب آن ثابت نشده است مورد اعتماد آنان بوده است.

در اين كتاب غالبا نظريات شيخ صدوق(م 329 ق)، سيد مرتضى(م 436 ق)، و شيخ طوسى(م 460 ق) مطرح و مورد بررسى و تحليل واقع شده‌اند البته در مواردى نيز نظريات سلاّر (م 463 ق) در كتاب المراسم بيان شده است.

مؤلف در مقدمه كتاب از نبودن اجتهاد زنده در عصرش و كوتاهى بعضى از علماء و در تلاش مورد نياز در اين زمينه انتقاد نموده و آنان را تشويق و ترغيب به تأليف كتابهاى محققانه نموده است.

اين كتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و تقريبا در تمام موسوعه‌هاى فقهى همچون آثار محقق حلّى (م 676 ق)، كتابهاى قواعد الاحكام، مختلف الشيعه، منتهى المطلب و ساير كتابهاى علامه حلّى(م 726 ق)، آثار شهيد اوّل (م 786 ق)، جامع المقاصد محقق كركى (م 940 ق)، حدائق الناظره شيخ يوسف بحرانى (م 1186 ق)، مفتاح الكرامة سيد جواد عاملى (م 1226 ق)، رياض المسائلسيد على طباطبائى (م 1231 ق)، مستند الشيعه محقق نراقى (م 1245 ق)، جواهر الكلام شيخ حسن نجفى (م 1266 ق)، كتابهاى شيخ انصارى و فقهاى متأخر بعد از وى استناد شده است.

اگر چه از مقابله و فقه وى از نظريات شيخ طوسى در اين كتاب گاهى تعبير به تجاوز از حد و سنت شكنى شده است و در مواردى نيز اين تعبير صحيح است امّا نفس فقه و اعتقاد وى به تفكر آزاد و آسيب‌پذير دانستن اجتهاد و انديشه بزرگان خدمت بزرگى به فقه اماميه به شمار مى‌آيد.

وضعيت نشر

اين كتاب، به همت مؤسسه نشر اسلامى به سال 1411 ق، در قم چاپ و منتشر شده است.

منابع

• کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، محمدرضا ضميري
• السرائر، ویکی نور

متن کتاب السرائر

السرائر

فقه
کلیات:	تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی
منابع:	عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ...
↓ رده ها ↓
فقه:	فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه
اصول فقه:	اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه
احکام:	احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام