فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « بندانگشتی|فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور == معرفی...» ایجاد کرد)
 
 
(یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab349.jpg|بندانگشتی|فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور]]
+
کتاب '''«فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التَکرور»'''، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، موسوعه‌ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور (بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب [[مراکش|مغرب]])، که در قرن سیزدهم قمری نوشته شده است. این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد.
 +
{{مشخصات کتاب
  
== معرفی اجمالی ==
+
|عنوان=فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور
'''فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور'''، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، با تحقیق محمدابراهیم کتانی و محمد حجی، موسوعه ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور - بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب<ref>ر.ک: دهخدا، علی‌اکبر، ج4، مدخل تکرور</ref>- که به زبان عربی و در قرن سیزدهم قمری، نوشته شده است.
 
  
این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab349.jpg|240px|وسط]]
== ساختار ==
 
کتاب، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.
 
  
کتاب دربردارنده مجموعا 215 شرح حال از اعیان و بزرگانی است که در محدوده زمانی حدودا 160 ساله، در بلاد تکرور زندگی می‌کرده‌اند.
+
|نویسنده= محمد بن عبدالله برتلی
  
== گزارش محتوا ==
+
|موضوع= شرح‌حال بزرگان تکرور
در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون کارل بروکلمان در «تاریخ الأدب العربی» و ذیل آن، اسماعیل پاشا بغدادی در «إیضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون» و «هدیة العارفین إلی أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»، صاحب «فهرس الفهارس»، قاضی عباس بن ابراهیم مراکشی در «الإعلام بمن حل مراکش و أغمات من الأعلام»، رضا کحاله در «معجم المؤلفین»، حسن احمد محمود در «الحافل الثقافة العربیة فی إفریقیا» و حتی [[زرکلی، خیرالدین|خیرالدین زرکلی]] (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «الأعلام»، از آن غفلت کرده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>
 
  
در خطبه کتاب، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است<ref>ر.ک: خطبه کتاب، ص25-26</ref>
+
|زبان= عربی
  
اولین فرد معرفی شده در کتاب، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال 743ق<ref>متن کتاب، ص27-28</ref>است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است<ref>ر.ک: همان، ص220</ref>
+
|تعداد جلد= ۱
  
از دیگر افرادی که شرح حال آنها در کتاب ذکر شده، عبارتند از: احمد بن احمد معروف به شریف<ref>همان، ص51</ref>؛ امین بن حبیب جکانی<ref>همان، ص69</ref>؛ بشیر بن ‌هادی<ref>همان، ص78</ref>؛ جد بن مختار بن مصطفی غلاوی احمدی<ref>همان، ص85</ref>؛ خضر بن محمد بن عثمان جمانی<ref>همان، ص95</ref>؛ زیدان بن محمد بن احمد حسنی<ref>همان، ص97</ref>و محمد بن یوسف فاسی<ref>همان، ص151</ref>
+
|عنوان افزوده1= تحقيق‌
  
از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت، قضاوت و افتا، صفات فاضله وی مانند زهد، تقوی، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>
+
|افزوده1= محمدابراهیم کتانی
  
همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>
+
|عنوان افزوده2=
  
== وضعیت کتاب ==
+
|افزوده2=
فهرست موضوعات، اعلام، اماکن و قبایل و کتب مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است.
 
  
در پاورقی‌ها به اختلاف نسخ اشاره شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص54</ref>
+
|لینک=  
==پانویس ==
+
}}
<references />
+
==محتوای کتاب==
== منابع مقاله ==
+
کتاب «فتح الشکور»، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.
#مقدمه و متن کتاب.
 
#دهخدا، علی‌اکبر، «لغتنامه دهخدا»، مؤسسه انتشارات و چاپ تهران، پاییز 1372.
 
  
 +
در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون عمر رضا کحاله در «معجم المؤلفین» و حتی خیرالدین زرکلی (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «[[الاعلام (کتاب)|الأعلام]]»، از آن غفلت کرده‌اند. در خطبه کتاب نیز، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است.
  
==منبع==
+
این کتاب دربردارنده مجموعا ۲۱۵ شرح حال از اعیان و بزرگانی است که در محدوده زمانی حدودا ۱۶۰ ساله، در بلاد تکرور زندگی می‌کرده‌اند. اولین فرد معرفی شده در کتاب حاضر، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال ۷۴۳ ق. است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است.
ویکی نور
+
 
 +
از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمّذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت جمعه و جماعت، قضاوت و [[فتوا|افتا]]، صفات فاضلۀ وی مانند [[زهد]]، [[تقوا]]، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است.
 +
 
 +
همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت.
 +
 
 +
==منابع==
 +
*[[نرم افزار تراجم و کتابشناسی ۲|نرم افزار تراجم و کتابشناسی]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 +
[[رده:منابع رجالی]][[رده:منابع کتاب شناسی]][[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۴

کتاب «فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التَکرور»، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، موسوعه‌ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور (بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب)، که در قرن سیزدهم قمری نوشته شده است. این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد.

Ketab349.jpg
نویسنده محمد بن عبدالله برتلی
موضوع شرح‌حال بزرگان تکرور
زبان عربی
تعداد جلد ۱
تحقيق‌ محمدابراهیم کتانی

محتوای کتاب

کتاب «فتح الشکور»، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.

در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون عمر رضا کحاله در «معجم المؤلفین» و حتی خیرالدین زرکلی (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «الأعلام»، از آن غفلت کرده‌اند. در خطبه کتاب نیز، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است.

این کتاب دربردارنده مجموعا ۲۱۵ شرح حال از اعیان و بزرگانی است که در محدوده زمانی حدودا ۱۶۰ ساله، در بلاد تکرور زندگی می‌کرده‌اند. اولین فرد معرفی شده در کتاب حاضر، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال ۷۴۳ ق. است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است.

از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیاناً در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمّذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت جمعه و جماعت، قضاوت و افتا، صفات فاضلۀ وی مانند زهد، تقوا، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است.

همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت.

منابع

مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه