تراجم أعلام النساء (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « بندانگشتی|تراجم أعلام النساء == معرفى اجمالى == '''تراجم أعل...» ایجاد کرد)
 
 
(۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab199.jpg|بندانگشتی|تراجم أعلام النساء]]
+
[[پرونده:Ketab199.jpg|بندانگشتی]]
  
 +
'''«تراجم أعلام النساء»'''، تألیف [[محمدحسین اعلمی حائری|شیخ محمدحسین اعلمى حائرى]]، موسوعه‌اى است پیرامون شرح حال زنان نامدار تاریخ که به زبان عربى نوشته شده است. اهمیت موضوع کتاب و پرداخته نشدن به آن به میزان کافى، انگیزه نگارش اثر حاضر، عنوان گردیده است.
  
 +
== مؤلف ==
 +
آیت الله [[محمدحسین اعلمی حائری|محمدحسین اعلمى حائری]] (۱۳۹۳-۱۳۲۰ ق) از محققان و فقهای بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری است. او از شاگردان عالمان بزرگی چون [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، [[آقا ضیاءالدین عراقی|ضیاءالدین عراقى]]، [[شیخ علی قمی|شیخ على قمی]]، [[آیت الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (صاحب عروه)|سید محمدکاظم یزدى]] و [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینى]] بوده است.
  
== معرفى اجمالى ==
+
اعلمی حائری بر اثر تحقیق و تلاش پیگیرانه خود توانست از کشورهاى مختلف، کتاب ها و مجلات علمى فراوانى بدست آورد که نتیجه این زحمات، تشکیل کتابخانه ارزشمندى در [[کربلا]] شد. «تراجم أعلام النساء»، «مقتبس الاثر فیما دُثر من الخبر» معروف به «دائرةالمعارف اعلمی» و «منار الهدى فی الانساب»، از جمله آثار علمی اوست.
'''تراجم أعلام النساء'''، تأليف[[اعلمی حائری، محمد حسین | شيخ محمدحسين اعلمى حائرى]]، موسوعه‌اى است پيرامون شرح حال بانوان كه به زبان عربى نوشته شده است.
 
  
اهميت موضوع كتاب و پرداخته نشدن به آن به ميزان كافى، انگيزه نگارش اثر حاضر، عنوان گرديده است.<ref>ر.ك: مقدمه مؤلف، ص15</ref>
+
مرحوم علامه اعلمى حائرى، در سال ۱۳۹۳ قمری (۱۳۵۱ ش) در [[قم]] چشم از جهان فروبست و پیکر مطهرش در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
  
== ساختار ==
+
==محتوای کتاب==
  
 +
کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز شده و در مقدمه ناشر، زندگى‌نامه تقریبا مفصلى از نویسنده، ارائه گردیده است. در مقدمه نویسنده، ابتدا به [[آیه|آیاتى]] که در مورد خلق ازواج و زنان مى‌باشند، اشاره شده و سپس، محاسن و مساوى زنان بیان گردیده و در ادامه، به مطالب زیر پرداخته شده است: وجوب [[حجاب]] بر زنان مخصوصا زنان مؤمن؛ تشویق و ترغیب بر [[ازدواج]]؛ هم‌شأنى مردان و زنان در نکاح؛ خطبه‌هاى ازدواج نقل‌شده از [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]](ع) و [[امام جواد]](ع)؛ تلذذ بانوان از نکاح و تزویج؛ طلب اولاد پسر یا دختر؛ اقل و اکثر حمل براى بانوان؛ فضیلت اولاد و فضل دختران بر پسران و حقوق همسران بر یکدیگر.
  
كتاب با دو مقدمه از ناشر و نويسنده آغاز و ترتيب اسامى، بر اساس حروف الفبا، تنظيم شده است.
+
ترتیب اسامى افراد، بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است. حجم شرح حال‌هاى مذکور در کتاب، به تناسب میزان اطلاعاتى که نویسنده از افراد داشته، متفاوت است؛ به‌گونه‌اى که برخى بسیار مختصر و در حد چند سطر بوده، از جمله شرح حال ام‌الحسن بنت احمد انصارى، ام‌الحصین بنت اسحاق احمسیه، ام‌حکیم بنت اسید و ام‌سلمه بنت حسین حرانى و برخى نیز تقریبا مفصل مى‌باشد مانند شرح حال ام‌سلیم بنت ملحان، [[ام کلثوم دختر علی بن ابی طالب|ام‌کلثوم]] دختر [[امام على(ع)|حضرت على]] (ع)، [[ام هانى|ام‌هانى]] بنت ابى‌طالب خواهر حضرت على(ع)، [[بلقیس|بلقیس]] ملکه سبا همسر [[حضرت سلیمان]](ع).
  
حجم شرح حال‌هاى مذكور در كتاب، به تناسب ميزان اطلاعاتى كه نويسنده از افراد داشته، متفاوت است؛ به‌گونه‌اى كه برخى بسيار مختصر و در حد چند سطر بوده، از جمله شرح حال ام‌الحسن بنت احمد انصارى.<ref>متن كتاب، ج1، ص253</ref>، ام‌الحصين بنت اسحاق احمسيه.<ref>همان، ص257</ref>، ام‌حكيم بنت اسيد.<ref>همان، ص258</ref>و ام‌سلمه بنت حسين حرانى عمرى همسر ابوابراهيم محمد بن احمد بن محمد.<ref>همان، ص273</ref>و برخى نيز تقريبا مفصل مى‌باشد مانند شرح حال ام‌سليم بنت ملحان.<ref>همان، ص274-275</ref>، ام‌كلثوم دختر [[امام على(ع)|حضرت على(ع)]].<ref>همان، ص300-304</ref>، ام‌هانى بنت ابى‌طالب بن عبدالمطلب بن هاشم خواهر [[امام على(ع)|حضرت على(ع)]].<ref>همان، ص314-316</ref>، بلقيس ملكه سبا همسر حضرت سليمان(ع).<ref>همان، ص340-344</ref>
+
آرام‌جان‌بیگم، اولین بانویى است که شرح حال وى بیان شده است. وى زوج محمد میرزا بن جلال‌الدین میران شاه ابن امیر تیمور بوده و شرح حال او، از «ریاحین الشریعة»، به فارسى، چنین نقل شده است: «زنى بود صبیح‌المنظر طلیق‌اللسان، متناسب‌الاعضا و از فرط حسن و ذکا و فطانت، در زمانى قلیل سلطان محمد میرزا را چنان مفتون خود نمود که مقالید امور حکومت را به‌کلى در کف کفایت او گذاشت واکثر اوقات تاج دولت را این زن بر سر داشت و حکمرانى این زن و شوهر از سال (۸۰۳) الى (۸۵۵) امتداد داشت».
  
== گزارش محتوا ==
+
از جمله بانوان مذکور در کتاب، بانویى [[بنی اسرائیل|بنى اسرائیلى]] است به نام «اِستر» که چندین هزار نفر از بنى اسرائیل را از قتل نجات داد. از دیگر بانوان مذکور در کتاب، مى‌توان از: آغادوس دختر درویش حسام سبزوارى، آمنه بنت خلف اسلمیه که محضر [[پیامبر اسلام|پیامبر]](ص) را درک نمود؛ آمنه بنت عفان، خواهر [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]]؛ و آخرین شخص معرفى‌شده کتاب نیز بانویى مى‌باشد به نام «یمامه».
  
 +
==منابع==
  
در مقدمه ناشر، زندگى‌نامه تقريبا مفصلى از نويسنده، ارائه گرديده است.<ref>مقدمه نخست، ج1، ص7-14</ref>
+
* ویکی نور
  
در مقدمه نويسنده، ابتدا به آياتى كه در مورد خلق ازواج و زنان مى‌باشند اشاره شده و سپس، محاسن و مساوى زنان بيان گرديده و در ادامه، به مطالب زير پرداخته شده است: وجوب حجاب بر زنان مخصوصا زنان مؤمن؛ تشويق و ترغيب بر ازدواج؛ هم‌شأنى مردان و زنان در نكاح؛ خطبه‌هاى ازدواج نقل‌شده از [[امام رضا(ع)]] و امام جواد(ع)؛ تلذذ بانوان از نكاح و تزويج؛ طلب اولاد پسر يا دختر؛ اقل و اكثر حمل براى بانوان؛ فضيلت اولاد و فضل دختران بر پسران و حقوق همسران بر يكديگر.<ref>مقدمه مؤلف، همان، ص15-181</ref>
+
[[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]
 
 
آرام‌جان‌بيگم، اولين بانويى است كه شرح حال وى بيان شده است. وى زوج محمد ميرزا بن جلال‌الدين ميران شاه ابن امير تيمور بوده و شرح حال او، از «[[رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شیعه|رياحين الشريعة]]»، به فارسى، چنين نقل شده است: «زنى بود صبيح‌المنظر طليق‌اللسان، متناسب‌الاعضا و از فرط حسن و ذكا و فطانت، در زمانى قليل سلطان محمد ميرزا را چنان مفتون خود نمود كه مقاليد امور حكومت را به‌كلى در كف كفايت او گذاشت واكثر اوقات تاج دولت را اين زن بر سر داشت و حكمرانى اين زن و شوهر از سال (803) الى (855) امتداد داشت».<ref>ر.ك: متن كتاب، ج1، ص190</ref>
 
 
 
از جمله بانوان مذكور در كتاب، بانويى است به نام «استر بنى اسرائيلى» كه چندين هزار نفر از بنى اسرائيل را از قتل نجات داد. در شرح حال او، به اين مطلب اشاره شده است كه در زمان يكى از پيامبران بنى اسرائيل كه معاصر با دانيال نبى بوده و نسبت او به بنيامين بن يعقوب مى‌رسيد و در زمين بابل سكونت داشت، والى بابل كه از جانب لهراسب فرمان‌گذار بود، تصميم به وليمه دادن به سران سپاه و بزرگان دربار گرفت و به اين خاطر در شوشتر لشگرگاهى برپا نموده و مدت يك‌صد و هشتاد روز تمام بزرگان مملكت را به ضيافت دعوت كرد و در روز پايانى، از زن خويش درخواست نمود تا با زينت فراوان به آن مجلس وارد شود و آن زن اين امر را نپذيرفته و تن به چنين كارى نداد و.<ref>ر.ك: همان، ص218</ref>
 
 
 
گفتنى است كه داستان استر را نويسنده ذكر نكرده، بلكه تنها مقدمه داستان را آورده و درست از آنجايى كه قرار است، داستان استر شروع شود، وى كلام را به پايان رسانده است.
 
 
 
آخرين شخص معرفى‌شده كتاب نيز بانويى مى‌باشد به نام «يمامه».<ref>همان، ج2، ص430</ref>از ديگر بانوان مذكور در كتاب، مى‌توان از: آغادوس دختر درويش حسام سبزوارى.<ref>همان، ج1، ص195</ref>؛ آمنه بنت خلف اسلميه كه محضر پيامبر(ص) را درك نمود.<ref>همان، ص197</ref>؛ آمنه بنت عفان، خواهر خليفه سوم.<ref>همان، ص199</ref>؛ بلهما مادر عدنان بن ادد، همسر معد بن عدنان.<ref>همان، ص344</ref>و...
 
 
 
== وضعيت كتاب ==
 
 
 
 
 
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع.<ref>ر.ك: پاورقى، ج1، ص201</ref>به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.<ref>ر.ك: همان، ص301</ref>برخى از اين پاورقى‌ها به زبان فارسى مى‌باشد.<ref>ر.ك: همان، ص191</ref>
 
 
 
==پانويس ==
 
<references />
 
== منابع مقاله ==
 
 
 
مقدمه و متن كتاب.
 
 
 
 
 
== منبع ==
 
ویکی نور
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۳

Ketab199.jpg

«تراجم أعلام النساء»، تألیف شیخ محمدحسین اعلمى حائرى، موسوعه‌اى است پیرامون شرح حال زنان نامدار تاریخ که به زبان عربى نوشته شده است. اهمیت موضوع کتاب و پرداخته نشدن به آن به میزان کافى، انگیزه نگارش اثر حاضر، عنوان گردیده است.

مؤلف

آیت الله محمدحسین اعلمى حائری (۱۳۹۳-۱۳۲۰ ق) از محققان و فقهای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری است. او از شاگردان عالمان بزرگی چون سید ابوالحسن اصفهانى، ضیاءالدین عراقى، شیخ على قمی، سید محمدکاظم یزدى و میرزای نائینى بوده است.

اعلمی حائری بر اثر تحقیق و تلاش پیگیرانه خود توانست از کشورهاى مختلف، کتاب ها و مجلات علمى فراوانى بدست آورد که نتیجه این زحمات، تشکیل کتابخانه ارزشمندى در کربلا شد. «تراجم أعلام النساء»، «مقتبس الاثر فیما دُثر من الخبر» معروف به «دائرةالمعارف اعلمی» و «منار الهدى فی الانساب»، از جمله آثار علمی اوست.

مرحوم علامه اعلمى حائرى، در سال ۱۳۹۳ قمری (۱۳۵۱ ش) در قم چشم از جهان فروبست و پیکر مطهرش در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.

محتوای کتاب

کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز شده و در مقدمه ناشر، زندگى‌نامه تقریبا مفصلى از نویسنده، ارائه گردیده است. در مقدمه نویسنده، ابتدا به آیاتى که در مورد خلق ازواج و زنان مى‌باشند، اشاره شده و سپس، محاسن و مساوى زنان بیان گردیده و در ادامه، به مطالب زیر پرداخته شده است: وجوب حجاب بر زنان مخصوصا زنان مؤمن؛ تشویق و ترغیب بر ازدواج؛ هم‌شأنى مردان و زنان در نکاح؛ خطبه‌هاى ازدواج نقل‌شده از امام رضا(ع) و امام جواد(ع)؛ تلذذ بانوان از نکاح و تزویج؛ طلب اولاد پسر یا دختر؛ اقل و اکثر حمل براى بانوان؛ فضیلت اولاد و فضل دختران بر پسران و حقوق همسران بر یکدیگر.

ترتیب اسامى افراد، بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است. حجم شرح حال‌هاى مذکور در کتاب، به تناسب میزان اطلاعاتى که نویسنده از افراد داشته، متفاوت است؛ به‌گونه‌اى که برخى بسیار مختصر و در حد چند سطر بوده، از جمله شرح حال ام‌الحسن بنت احمد انصارى، ام‌الحصین بنت اسحاق احمسیه، ام‌حکیم بنت اسید و ام‌سلمه بنت حسین حرانى و برخى نیز تقریبا مفصل مى‌باشد مانند شرح حال ام‌سلیم بنت ملحان، ام‌کلثوم دختر حضرت على (ع)، ام‌هانى بنت ابى‌طالب خواهر حضرت على(ع)، بلقیس ملکه سبا همسر حضرت سلیمان(ع).

آرام‌جان‌بیگم، اولین بانویى است که شرح حال وى بیان شده است. وى زوج محمد میرزا بن جلال‌الدین میران شاه ابن امیر تیمور بوده و شرح حال او، از «ریاحین الشریعة»، به فارسى، چنین نقل شده است: «زنى بود صبیح‌المنظر طلیق‌اللسان، متناسب‌الاعضا و از فرط حسن و ذکا و فطانت، در زمانى قلیل سلطان محمد میرزا را چنان مفتون خود نمود که مقالید امور حکومت را به‌کلى در کف کفایت او گذاشت واکثر اوقات تاج دولت را این زن بر سر داشت و حکمرانى این زن و شوهر از سال (۸۰۳) الى (۸۵۵) امتداد داشت».

از جمله بانوان مذکور در کتاب، بانویى بنى اسرائیلى است به نام «اِستر» که چندین هزار نفر از بنى اسرائیل را از قتل نجات داد. از دیگر بانوان مذکور در کتاب، مى‌توان از: آغادوس دختر درویش حسام سبزوارى، آمنه بنت خلف اسلمیه که محضر پیامبر(ص) را درک نمود؛ آمنه بنت عفان، خواهر خلیفه سوم؛ و آخرین شخص معرفى‌شده کتاب نیز بانویى مى‌باشد به نام «یمامه».

منابع

  • ویکی نور