مهریه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}}
+
{{متوسط}}
 
{{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
 
{{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
 +
پس از تحقق عقد [[ازدواج|نکاح]]، رابطه زوجیت بین طرفین ایجاد و حقوق و تکالیفی برای طرفین مقرر می‌شود، از جمله آن تکالیف پرداخت [[نفقه]]، [[مهریه|مهریه]]، اجرة المثل، نحله، تنصیف اموال می‌باشد که بعضی از این‌ها با عقد [[ازدواج]] به عهده شوهر است مثل نفقه و مهریه و بعضی از آن‌ها منوط به تحقق [[طلاق]] و جدایی میان آن‌هاست مثل اجرة المثل که هر کدام در واژه‌های جداگانه توضیخ داده می‌شود. مهریه در لغت به معنای کابین و جنسی که در وقت نکاح بر عهده شوهر است می‌باشد و در اصطلاح حقوقی نیز مهر یا صداق مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن می‌گردد و مرد ملزم به پرداخت آن به زن می‌باشد.
  
پس از تحقق عقد نكاح، رابطه زوجيت بين طرفين ايجاد و حقوق و تكاليفي براي طرفين مقرر مي‌شود از جملۀ آن تكاليف پرداخت نفقه، مهريه، اجرة المثل، نحله، تنصيف اموال مي‌باشد كه بعضي از اين‌ها با عقد ازدواج به عهدۀ شوهر است مثل نفقه و مهريه و بعضي از آن‌ها منوط به تحقق طلاق و جدايي ميان آن‌هاست مثل اجرة المثل،‌كه هر كدام در واژه‌هاي جداگانه توضيخ داده مي‌شود.
+
==انواع مهر==
مهریه در لغت به معناي كابين و جنسي كه در وقت نكاح بر عهدۀ شوهر است مي‌باشد و در اصطلاح حقوقي نيز مهر يا صداق مالي است كه زن بر اثر ازدواج مالك آن مي‌گردد و مرد ملزم به پرداخت آن به زن مي‌باشد.
 
 
انواع مهر:
 
مهريه بر حسب اينكه در زمان عقد تعيين شود يا تعيين آن به بعد موكول شود انواعي دارد.
 
1-  مهر المسمّي:
 
اگر مهر، ضمن عقد نكاح يا بعداً به تراضي معين شود مهر المسمي گفته مي‌شود. حال اختيار تعيين مهر ممكن است حسب مورد به زوج يا زوجه يا شخصي سومي سپرده شود.
 
ميزان مهريه‌اي كه در مهر المسمي تعيين مي‌شود منوط به تراضي طرفين يا شخص ثالث است:
 
 
«تعيين مقدار مهر منوط به تراضي طرفين است»(مفاد ماده 1080 قانون مدني )
 
 
ولي اگر اختيار تعيين مهر به زن داده شده باشد
 
«در صورتي كه اين حق به زن داده شده باشد، زن نمي‌تواند مهر را بيش از مهرالمثل تعيين كند» (مفاد ماده 1090 قانون مدني)
 
 
از نظر قانون مدني محدوديتي براي تعيين مهر نيست ولي طبق روايات ما مستحب است كه مهرالسّنه ملاک قرار بگيرد.
 
2- مهر المثل:
 
مهري كه بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، زيبايي، تحصيلات، موقعيت خانوادگي و اجتماعي و مقتضيات زمان و مكان در موارد زير تعيين مي‌گردد:
 
أ) مهر المسمي تعيين نشده و نزديكي واقع شده باشد؛
 
ب)در عقد نكاح شرط عدم مهر شده باشد پس از وقوع نزديكي مهرالمثل ثابت مي‌شود؛
 
ج) در مواردي كه مهر المسمي به جهتي از جهات باطل باشد، پس از نزديكي طبق ماده 1100 قانون مدني، زن مستحق مهرالمثل مي‌باشد.
 
د) موردي كه مهر تعيين نشده و مرد پس از نزديكي، زن خود را طلاق دهد.
 
 
3- مهر المتعه:
 
هرگاه در عقد نكاح مهر ذكر نشده باشد و شوهر قبل از نزديكي و تعيين مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است (ماده 1093 قانون مدني). در مهر المتعه، وضعيت اقتصادي و استطاعت مالي شوهر جهت تعيين مقدار آن مورد لحاظ قرار مي‌گيرد ولی در تعیین مقدار مهرالمتعه وضعیت و شئونات زن ملاک عمل خواهد بود.
 
 
موارد تعلق نصف مهر:
 
أ‌) موردي كه در عقد، مهر معين شده يا بعد از عقد تعيين شده است و قبل از نزديكي طلاق صورت گيرد زن مستحق نصف مهر المسمي خواهد بود. (1092 قانون مدني)
 
ب‌) در صورتي كه مهر تعيين نشده و عقد بعلت عيب عنن (عدم توانايي جنسي مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است.
 
نحوه وصول مهريه:
 
1-  طرح دعوي در دادگاه: با تقديم دادخواستِ مطالبه مهريه به استناد دلائل و مدارك از جمله سند ازدواج به دادگاه، حكم پرداخت مهريه و اجرائيه صادر و به محكوم عليه ابلاغ و اجرا مي‌شود، همزمان مي‌تواند تقاضاي تأمين مهريه را هم بكند تا اينكه وصول آن سهل‌تر باشد.
 
2-  از طريق اجراي ثبت: در مورد اموال منقول مثل پول و سكه، مرجع صدور اجرائيه، دفتر خانه‌ ازدواج كه سند ازدواج را تنظيم كرده‌ مي‌باشد،در مورد اموال غیر منقول اگر ملک در دفتر املاک ثبت شده توسط دفترخانه ای که سند را تنظیم کرده اجرائيه صادر مي‌شود ولي اگر مال ثبت نشده باشد بايد از طريق دادگاه اقدام نمود.
 
 
ضمانت اجراي وصول مهريه:
 
علاوه بر حق حبس زن و حق امتناع از ايفاي وظايف زناشوئي و توقيف اموال و صدور اجرائيه، طبق ماده 2 قانون نحوۀ اجراي محكوميت‌هاي مالي مصوب 1377، مي‌توان تقاضاي حبس شوهر را در صورت عدم تأديۀ مهر و عدم دسترسي به اموال او كرد.
 
 
نحوۀ تعديل و محاسبۀ مهريه به نرخ روز:
 
مهریه اگر سکه یا عین معین باشد به همان اندازه پرداخت می شود ولی
 
در مواردي كه مهريه وجه رايج باشد به لحاظ تغییرات اوضاع اقتصادی کشور و نرخ تورم، طبق جدول زير محاسبه و پرداخت مي‌شود.
 
 
مبلغ مهريه به نرخ روز=شاخص قيمت درسال قبل از تأديه *  مبلغ مندرج در عقدنامه
 
شاخص قيمت در سال وقوع عقد
 
شاخص قيمت سالانه، توسط بانك مركزي همه ساله اعلام مي‌شود براي مثال عقد ازدواجي در سال 1315 با مهريه 5000 ريال منعقد شده حال اگر در سال 1379 پرداخت شود با در نظر گرفتن شاخص بهاي كالاها و خدمات، مبلغ مهريه بصورت زير خواهد بود.
 
  
== منابع ==
+
مهریه بر حسب این که در زمان عقد تعیین شود یا تعیین آن به بعد موکول شود، انواعی دارد.
 +
 
 +
*۱- مهر المسمّی: اگر مهر، ضمن عقد [[ازدواج|نکاح]] یا بعداً به تراضی معین شود مهر المسمی گفته می‌شود. حال اختیار تعیین مهر ممکن است حسب مورد به زوج یا زوجه یا شخصی سومی سپرده شود. میزان مهریه‌ای که در مهر المسمی تعیین می‌شود منوط به تراضی طرفین یا شخص ثالث است: «تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است». (مفاد ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی) ولی اگر اختیار تعیین مهر به زن داده شده باشد «در صورتی که این حق به زن داده شده باشد، زن نمی‌تواند مهر را بیش از مهرالمثل تعیین کند». (مفاد ماده ۱۰۹۰ قانون مدنی) از نظر قانون مدنی محدودیتی برای تعیین مهر نیست ولی طبق روایات ما [[مستحب]] است که مهرالسنّه ملاک قرار بگیرد.
 +
 
 +
*۲- مهر المثل: مهری که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، زیبایی، تحصیلات، موقعیت خانوادگی و اجتماعی و مقتضیات زمان و مکان در موارد زیر تعیین می‌گردد:
 +
 
 +
#أ) مهر المسمی تعیین نشده و نزدیکی واقع شده باشد.
 +
#ب) در عقد نکاح شرط عدم مهر شده باشد پس از وقوع نزدیکی مهرالمثل ثابت می‌شود.
 +
#ج) در مواردی که مهر المسمی به جهتی از جهات باطل باشد، پس از نزدیکی طبق ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی، زن مستحق مهرالمثل می‌باشد.
 +
#د) موردی که مهر تعیین نشده و مرد پس از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد.
 +
 
 +
*۳- مهر المتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است. (ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی) در مهر المتعه، وضعیت اقتصادی و استطاعت مالی شوهر جهت تعیین مقدار آن مورد لحاظ قرار می‌گیرد ولی در تعیین مقدار مهرالمتعه وضعیت و شئونات زن ملاک عمل خواهد بود.
 +
 
 +
==موارد تعلق نصف مهر==
 +
 
 +
*أ‌) موردی که در عقد، مهر معین شده یا بعد از عقد تعیین شده است و قبل از نزدیکی طلاق صورت گیرد زن مستحق نصف مهر المسمی خواهد بود. (۱۰۹۲ قانون مدنی)
 +
 
 +
*ب‌) در صورتی که مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عنن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است.
 +
 
 +
==نحوه وصول مهریه==
 +
 
 +
*أ‌) طرح دعوی در دادگاه: با تقدیم دادخواستِ مطالبه مهریه به استناد دلائل و مدارک از جمله سند ازدواج به دادگاه، حکم پرداخت مهریه و اجرائیه صادر و به محکوم علیه ابلاغ و اجرا می‌شود، همزمان می‌تواند تقاضای تأمین مهریه را هم بکند تا این که وصول آن سهل‌تر باشد.
 +
 
 +
*ب‌) از طریق اجرای ثبت: در مورد اموال منقول مثل پول و سکه، مرجع صدور اجرائیه، دفترخانه‌ ازدواج که سند ازدواج را تنظیم کرده‌ می‌باشد. در مورد اموال غیرمنقول اگر ملک در دفتر املاک ثبت شده توسط دفترخانه ای که سند را تنظیم کرده اجرائیه صادر می‌شود ولی اگر مال ثبت نشده باشد باید از طریق دادگاه اقدام نمود.
 +
 
 +
==ضمانت اجرای وصول مهریه==
 +
 
 +
علاوه بر حق حبس زن و حق امتناع از ایفای وظایف زناشوئی و توقیف اموال و صدور اجرائیه، طبق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۷۷، می‌توان تقاضای حبس شوهر را در صورت عدم تأدیه مهر و عدم دسترسی به اموال او کرد.
 +
 
 +
==محاسبه مهریه به نرخ روز==
 +
 
 +
مهریه اگر سکه یا عین معین باشد به همان اندازه پرداخت می شود ولی در مواردی که مهریه وجه رایج باشد به لحاظ تغییرات اوضاع اقتصادی کشور و نرخ تورم، طبق جدول زیر محاسبه و پرداخت می‌شود.
 +
 
 +
مبلغ مهریه به نرخ روز = شاخص قیمت در سال قبل از تأدیه مبلغ مندرج در عقدنامه (شاخص قیمت سالانه، توسط بانک مرکزی همه ساله اعلام می‌شود.)
 +
 
 +
==منابع==
 +
 
 +
*شعبانعلی جباری، مهریه، [http://www.pajoohe.ir/fa/index.php?Page=definition&UID=27356 دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: 9 آذر 1392.
  
[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=27356 نفقه، شعبانعلی جباری، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)] تاریخ بازیابی: 9 آذر 1392.
 
 
[[رده:اصطلاحات فقهی]]
 
[[رده:اصطلاحات فقهی]]
 
[[رده:حقوق]]
 
[[رده:حقوق]]
 
[[رده:حقوق خانواده]]
 
[[رده:حقوق خانواده]]
 
[[رده:احکام ازدواج]]
 
[[رده:احکام ازدواج]]
 +
[[رده:مقاله های مهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۰۰


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

پس از تحقق عقد نکاح، رابطه زوجیت بین طرفین ایجاد و حقوق و تکالیفی برای طرفین مقرر می‌شود، از جمله آن تکالیف پرداخت نفقه، مهریه، اجرة المثل، نحله، تنصیف اموال می‌باشد که بعضی از این‌ها با عقد ازدواج به عهده شوهر است مثل نفقه و مهریه و بعضی از آن‌ها منوط به تحقق طلاق و جدایی میان آن‌هاست مثل اجرة المثل که هر کدام در واژه‌های جداگانه توضیخ داده می‌شود. مهریه در لغت به معنای کابین و جنسی که در وقت نکاح بر عهده شوهر است می‌باشد و در اصطلاح حقوقی نیز مهر یا صداق مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن می‌گردد و مرد ملزم به پرداخت آن به زن می‌باشد.

انواع مهر

مهریه بر حسب این که در زمان عقد تعیین شود یا تعیین آن به بعد موکول شود، انواعی دارد.

  • ۱- مهر المسمّی: اگر مهر، ضمن عقد نکاح یا بعداً به تراضی معین شود مهر المسمی گفته می‌شود. حال اختیار تعیین مهر ممکن است حسب مورد به زوج یا زوجه یا شخصی سومی سپرده شود. میزان مهریه‌ای که در مهر المسمی تعیین می‌شود منوط به تراضی طرفین یا شخص ثالث است: «تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است». (مفاد ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی) ولی اگر اختیار تعیین مهر به زن داده شده باشد «در صورتی که این حق به زن داده شده باشد، زن نمی‌تواند مهر را بیش از مهرالمثل تعیین کند». (مفاد ماده ۱۰۹۰ قانون مدنی) از نظر قانون مدنی محدودیتی برای تعیین مهر نیست ولی طبق روایات ما مستحب است که مهرالسنّه ملاک قرار بگیرد.
  • ۲- مهر المثل: مهری که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، زیبایی، تحصیلات، موقعیت خانوادگی و اجتماعی و مقتضیات زمان و مکان در موارد زیر تعیین می‌گردد:
  1. أ) مهر المسمی تعیین نشده و نزدیکی واقع شده باشد.
  2. ب) در عقد نکاح شرط عدم مهر شده باشد پس از وقوع نزدیکی مهرالمثل ثابت می‌شود.
  3. ج) در مواردی که مهر المسمی به جهتی از جهات باطل باشد، پس از نزدیکی طبق ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی، زن مستحق مهرالمثل می‌باشد.
  4. د) موردی که مهر تعیین نشده و مرد پس از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد.
  • ۳- مهر المتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است. (ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی) در مهر المتعه، وضعیت اقتصادی و استطاعت مالی شوهر جهت تعیین مقدار آن مورد لحاظ قرار می‌گیرد ولی در تعیین مقدار مهرالمتعه وضعیت و شئونات زن ملاک عمل خواهد بود.

موارد تعلق نصف مهر

  • أ‌) موردی که در عقد، مهر معین شده یا بعد از عقد تعیین شده است و قبل از نزدیکی طلاق صورت گیرد زن مستحق نصف مهر المسمی خواهد بود. (۱۰۹۲ قانون مدنی)
  • ب‌) در صورتی که مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عنن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است.

نحوه وصول مهریه

  • أ‌) طرح دعوی در دادگاه: با تقدیم دادخواستِ مطالبه مهریه به استناد دلائل و مدارک از جمله سند ازدواج به دادگاه، حکم پرداخت مهریه و اجرائیه صادر و به محکوم علیه ابلاغ و اجرا می‌شود، همزمان می‌تواند تقاضای تأمین مهریه را هم بکند تا این که وصول آن سهل‌تر باشد.
  • ب‌) از طریق اجرای ثبت: در مورد اموال منقول مثل پول و سکه، مرجع صدور اجرائیه، دفترخانه‌ ازدواج که سند ازدواج را تنظیم کرده‌ می‌باشد. در مورد اموال غیرمنقول اگر ملک در دفتر املاک ثبت شده توسط دفترخانه ای که سند را تنظیم کرده اجرائیه صادر می‌شود ولی اگر مال ثبت نشده باشد باید از طریق دادگاه اقدام نمود.

ضمانت اجرای وصول مهریه

علاوه بر حق حبس زن و حق امتناع از ایفای وظایف زناشوئی و توقیف اموال و صدور اجرائیه، طبق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۷۷، می‌توان تقاضای حبس شوهر را در صورت عدم تأدیه مهر و عدم دسترسی به اموال او کرد.

محاسبه مهریه به نرخ روز

مهریه اگر سکه یا عین معین باشد به همان اندازه پرداخت می شود ولی در مواردی که مهریه وجه رایج باشد به لحاظ تغییرات اوضاع اقتصادی کشور و نرخ تورم، طبق جدول زیر محاسبه و پرداخت می‌شود.

مبلغ مهریه به نرخ روز = شاخص قیمت در سال قبل از تأدیه مبلغ مندرج در عقدنامه (شاخص قیمت سالانه، توسط بانک مرکزی همه ساله اعلام می‌شود.)

منابع