شام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی 'شام یا شامات یکی از مناطق و کشورهایی است که به دست مسلمانان فتح شد و الان یکی از ...' ایجاد کرد)
 
(ویرایش)
 
(۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
شام یا شامات یکی از مناطق و کشورهایی است که به دست مسلمانان فتح شد و الان یکی از کشورهای اسلامی است.  
+
'''شام''' در گذشته به سرزمین وسیعی گفته می شد که شامل [[فلسطین]]، [[اردن]]، [[لبنان]] و [[سوریه|سوریه]] امروزی بود و به آن شامات هم گفته می شد و امروزه این نام فقط بر شهر [[دمشق]] اطلاق می شود و اگر در سوریه کسی اهل دمشق باشد به وی «شامی» می گویند.<ref> راهنماى اماکن زیارتى و سیاحتى در سوریه، ص ۱۸.</ref> مرزبندی جدید سرزمین شامات در تحولات پس از جنگ جهانی اول روی داده است.
  
 +
== تاریخچه سرزمین شام ==
 +
منطقه شامات پیش از آن که تحت سلطه مسلمانان درآید، در تصرف امپراتوری روم شرقی بود. قبل از [[اسلام]] قبایل بزرگ عربی از [[شبه جزیره عربستان|جزیرة العرب]] به این دیار کوچیده بودند که مهمترین آن قبایل عبارت بودند از قضاعه، جذام، لخم، کلب، تَنوخ، سلیح، و بهراء. آنان به دلیل زندگی طولانی در جوار رومیان، غالباً به کیش [[نصاری|نصرانی]] درآمده و آداب و رسوم آنها را پذیرفته بودند.
  
==محدوده شام==
+
پس از بعثت [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله، دو جنگ به نامهای [[جنگ موته|سریه موته]] و [[غزوه تبوک]] بر ضد رومیان در منطقه شامات درگرفت. پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شام در سال چهاردهم هجرت در عصر خلافت [[ابوبکر]] فتح شد و باقی مناطق نیز به مرور زمان در عصر خلافت [[عمر بن خطاب|عمر]] تصرف شد.
  
شام نام سرزمينى كه در گذشته، شامل اردن، سوریه، لبنان و فلسطین مى ‌شد
+
پس از فتح [[شام]]، حکومت آنجا به [[معاویه|معاویه بن ابی سفیان]] واگذار شد. وی از آن تاریخ تا سال ۳۵ قمری از سوی خلفای سه گانه حاکم بود تا این که در آن سال، با آغاز خلافت [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام از حکمرانی شام عزل شد، ولی او زیربار نرفت و این نزاع به [[جنگ صفین]] منتهی شد.
  
==محل بحث از شام در فقه==
+
پس از [[شهادت امام علی علیه السلام|شهادت امام علی]] علیه السلام، معاویه با نیرنگ به حکومت رسید و شام را مرکز حکومت [[بنی امیه|امویان]] قرار داد و تا سال ۱۲۷ قمری پایتخت باقی ماند.  
 
 
از شام به معناى نخست در باب صلات و جهاد سخن گفته ‌اند.
 
 
 
==قبله مردم شام==
 
 
 
قبله كسانى كه از مکه دورند، جهت کعبه است. بنابر اين، مردم هر منطقه‌اى به سمت يكى از ارکان کعبه كه در جهت آنان واقع شده، توجه مى ‌كنند. جهت قبله مردم شام، رکن شامی (ركن غربى) كعبه است. <ref>شرائع الإسلام ج۱، ص۵۲. </ref> فقها جهت دستيابى مردم شام به قبله نشانه ‌هايى بيان كرده‌ اند، از جمله: قرار دادن «بنات النعش»، هنگام غايب شدن (نهايت پايين آمدن آنها به سمت مغرب) در پشت گوش راست و قرار دادن ستاره جُدَی هنگام طلوع (اوج ارتفاع آن) و هنگام غروب (پايين‌ترين وضعيت آن در افق) پشت شانه چپ. <ref> روض الجنان ج۲، ص۵۳۵. </ref> <ref>جامع المقاصد ج۲، ص۵۷. </ref>
 
 
 
==چگونگی فتح سرزمين شام==
 
 
 
در چگونگى فتح سرزمین شام توسط سپاهیان اسلام، برخى گفته ‌اند: حَلَب، حِمى‌، حِمْص و طرابلس با صلح فتح شده‌ اند؛ ليكن دمشق از يك سمت با قهر و غلبه و از سمتى ديگر با صلح فتح گرديده است؛ بدين گونه كه مردم ناحيه‌ اى از دمشق از فرمانده سپاه اسلام در آن ناحيه تقاضاى صلح كردند
 
و او پذيرفت و بدون جنگ وارد شهر شد؛ ليكن فرمانده ناحيه ديگر با غفلت از اين امر، بدون صلح و با قهر وارد شهر گرديد.
 
 
 
==حکم زمینهای شام==
 
 
 
آيا چنين سرزمينى حکم زمین مفتوح عنوه را دارد يا حكم زمین صلح بر آن مترتب است؟ برخى كه اين مسئله را طرح كرده‌ اند، دو احتمال داده‌ اند: يكى عدم جريان احكام زمين مفتوح عنوه بر اين گونه زمين و دوم، مبنا و ملاك بودن تصميم اتخاذى از سوى فرمانده سپاه اسلام، از صلح يا فتح با قهر و غلبه. <ref>بلغة الفقیه ج۱، ص۲۵۷- ۲۵۸. </ref>  <ref> كفاية الأحكام ج۱، ص۳۷۸. </ref>
 
  
 +
از آن پس [[عباسیان]]، همدانیان، فاطمیان [[مصر]]، سلاجقه و عثمانیان بر آن دیار حکومت کردند تا این که در قرون اخیر با سلطه غربیان به ویژه پس از جنگ جهانی اول، این سرزمین از هم متلاشی و به چند کشور عربی تقسیم شد.<ref> [http://www.tahoorkotob.com/page.php?pid=7831 سوریه، کتابخانه طهور]، بازیابی ۲ بهمن ۱۳۹۱.</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
==منبع==
 
  
موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي ،فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج‌۴، ص۵۹۰.
+
[[رده:جغرافیای تاریخی جهان اسلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۵۷

شام در گذشته به سرزمین وسیعی گفته می شد که شامل فلسطین، اردن، لبنان و سوریه امروزی بود و به آن شامات هم گفته می شد و امروزه این نام فقط بر شهر دمشق اطلاق می شود و اگر در سوریه کسی اهل دمشق باشد به وی «شامی» می گویند.[۱] مرزبندی جدید سرزمین شامات در تحولات پس از جنگ جهانی اول روی داده است.

تاریخچه سرزمین شام

منطقه شامات پیش از آن که تحت سلطه مسلمانان درآید، در تصرف امپراتوری روم شرقی بود. قبل از اسلام قبایل بزرگ عربی از جزیرة العرب به این دیار کوچیده بودند که مهمترین آن قبایل عبارت بودند از قضاعه، جذام، لخم، کلب، تَنوخ، سلیح، و بهراء. آنان به دلیل زندگی طولانی در جوار رومیان، غالباً به کیش نصرانی درآمده و آداب و رسوم آنها را پذیرفته بودند.

پس از بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، دو جنگ به نامهای سریه موته و غزوه تبوک بر ضد رومیان در منطقه شامات درگرفت. پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شام در سال چهاردهم هجرت در عصر خلافت ابوبکر فتح شد و باقی مناطق نیز به مرور زمان در عصر خلافت عمر تصرف شد.

پس از فتح شام، حکومت آنجا به معاویه بن ابی سفیان واگذار شد. وی از آن تاریخ تا سال ۳۵ قمری از سوی خلفای سه گانه حاکم بود تا این که در آن سال، با آغاز خلافت امام علی علیه السلام از حکمرانی شام عزل شد، ولی او زیربار نرفت و این نزاع به جنگ صفین منتهی شد.

پس از شهادت امام علی علیه السلام، معاویه با نیرنگ به حکومت رسید و شام را مرکز حکومت امویان قرار داد و تا سال ۱۲۷ قمری پایتخت باقی ماند.

از آن پس عباسیان، همدانیان، فاطمیان مصر، سلاجقه و عثمانیان بر آن دیار حکومت کردند تا این که در قرون اخیر با سلطه غربیان به ویژه پس از جنگ جهانی اول، این سرزمین از هم متلاشی و به چند کشور عربی تقسیم شد.[۲]

پانویس

  1. راهنماى اماکن زیارتى و سیاحتى در سوریه، ص ۱۸.
  2. سوریه، کتابخانه طهور، بازیابی ۲ بهمن ۱۳۹۱.