فاطمه دختر امام حسین علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
 
(۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:بخشی از یک کتاب}}
+
'''فاطمه بنت حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)''' بزرگ‌ترین دختر [[امام حسین(ع)]] است و مادرش [[ام اسحق دختر طلحه بن عبیدالله تیمی|امّ‌اسحاق]] دختر [[طلحة بن عبیدالله]] بود. فاطمه در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و همراه زنان دیگر حاضر در آن واقعه اسیر شد. او در [[کوفه]] سخنرانى ‌افشاگرانه و فصیحی بر ضد جنایت هاى ابن زیاد ایراد نمود که موجب تاثر و گریه همگانی شد.
فاطمه دختر ارجمند [[امام حسين]] علیه السلام از ام‌اسحاق دختر طلحة بن عبيدالله تميمی ‌‌زاده شد و در دامان مبارك حسين علیه السلام پرورش يافت و از علم و دانش و [[عبادت]] و معنويت در افق بلند و درخشانى قرار داشت، او به [[ازدواج]] پسرعموى خود حسن مثنى درآمد، و در نهضت عاشوراى سال 61 هجرى، در [[كربلا]] هم حضور فعال داشت.
 
__ToC__
 
وقتى امام حسين علیه السلام می‌‌خواست دختر والاگهر خود را به حسن مثنى كه خواستگار جدى دخترعموى خود بود، درآورد در توصيف دختر عابد و بزرگوار خود فرمود: من دخترى را به [[ازدواج]] تو درمی‌‌آورم كه، شبيه‌ترين افراد به مادرم فاطمه سلام الله علیها دختر [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله می‌‌باشد، پيوسته شب زنده‌دار و روزه‌دار است و چون فرشته‌اى است.
 
  
درباره شيوه مناجات و ارتباط فراوان فاطمه با خداوند نوشته‌اند: اين بانو در ريسمانى گره‌هايى زده بود و بجاى [[تسبيح]] با آن ذكر و تسبيح پروردگار عالم را انجام می‌‌داد. جهت ديگرى كه عظمت مقام و ارزش معنوى اين بانوى بزرگ را بيان می‌‌دارد، موضوع وصيت حسين علیه السلام و سپردن مكتوب [[احكام]] و مسائل دينى از سوى آن حضرت به فاطمه است.
+
== شخصیت فاطمه بنت الحسین‌ ==
  
ابوجارود می‌‌گويد: [[امام باقر]] علیه السلام فرموده است: چون هنگام شهادت جدم حسين بن على علیه السلام رسيد، دختر بزرگ خود فاطمه را نزد خويش فراخواند و مكتوب درهم پيچيده‌اى را كه حاوى وصيت او بود به فاطمه سپرد، چون پدرم على بن الحسين علیه السلام بيمارى شديد معده داشت و بيم از دست رفتن او وجود داشت، بعد فاطمه آن كتاب را به على بن الحسين علیه السلام تحويل داد و سپس اين كتاب بدست ما رسيده است.
+
فاطمه دختر ارجمند [[امام حسین]] علیه السلام از ام‌اسحاق دختر [[طلحة بن عبیدالله|طلحة بن عبیدالله]] تمیمی ‌‌زاده شد و در دامان مبارک حسین علیه السلام پرورش یافت و از علم و دانش و [[عبادت]] و معنویت در افق بلند و درخشانى قرار داشت. او به [[ازدواج]] پسرعموى خود [[حسن بن حسن بن على علیه السلام|حسن مثنى]] درآمد، و در نهضت [[روز عاشورا|عاشوراى]] سال ۶۱ هجرى، در [[کربلا]] هم حضور فعال داشت.
 +
وقتى امام حسین علیه السلام می‌‌خواست دختر والاگهر خود را به حسن مثنى که خواستگار دخترعموى خود بود، درآورد در توصیف دختر عابد و بزرگوار خود فرمود: من دخترى را به [[ازدواج]] تو درمی‌‌آورم که، شبیه‌ترین افراد به مادرم [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]] سلام الله علیها دختر [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله می‌‌باشد، پیوسته شب زنده‌دار و روزه‌دار است و چون فرشته‌اى است.
  
ابوجارود، كه نام او زياد بوده می‌‌گويد: به امام باقر علیه السلام عرض كردم: اى مولاى من! خدا جان مرا فداى تو گرداند، در آن كتاب چه مطالبى نوشته شده بود؟ آن حضرت فرمود: در آن كتاب آنچه مورد احتياج بندگان از آغاز خلقت تا پايان دنيا بود، وجود داشت در آن كتاب [[احكام الهى]] و مسائل حدود و حتى [[احكام]] جزئى‌ترين مسائل و خلاف‌ها و حتى حكم خراشى كه به كسى وارد می‌‌شود، ضبط گرديده بود.
+
درباره شیوه مناجات و ارتباط فراوان فاطمه با خداوند نوشته‌اند: این بانو در ریسمانى گره‌هایى زده بود و بجاى تسبیح با آن ذکر و [[تسبیح|تسبیح]] پروردگار عالم را انجام می‌‌داد. جهت دیگرى که عظمت مقام و ارزش معنوى این بانوى بزرگ را بیان می‌‌دارد، موضوع وصیت حسین علیه السلام و سپردن مکتوب [[احکام]] و مسائل دینى از سوى آن حضرت به فاطمه است.
  
 +
ابوجارود می‌‌گوید: [[امام باقر]] علیه السلام فرموده است: چون هنگام شهادت جدم حسین بن على علیه السلام رسید، دختر بزرگ خود فاطمه را نزد خویش فراخواند و مکتوب درهم پیچیده‌اى را که حاوى وصیت او بود به فاطمه سپرد، چون پدرم [[امام سجاد علیه السلام|على بن الحسین]] علیه السلام بیمارى شدید معده داشت و بیم از دست رفتن او وجود داشت. بعد فاطمه آن کتاب را به على بن الحسین علیه السلام تحویل داد و سپس این کتاب بدست ما رسیده است. ابوجارود، که نام او زیاد بوده می‌‌گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: اى مولاى من! خدا جان مرا فداى تو گرداند، در آن کتاب چه مطالبى نوشته شده بود؟ آن حضرت فرمود: در آن کتاب آنچه مورد احتیاج بندگان از آغاز خلقت تا پایان دنیا بود، وجود داشت، در آن کتاب احکام الهى و مسائل حدود و حتى [[احکام]] جزئى‌ترین مسائل و خلاف‌ها و حتى حکم خراشى که به کسى وارد می‌‌شود، ضبط گردیده بود.
  
== خطبه فاطمه در كوفه ==
+
==فاطمه بنت الحسین‌ در نهضت عاشورا==
  
 +
همان طور که اشاره کردیم، فاطمه کبرى دختر [[امام حسین]] علیه السلام در [[کربلا]] حضور داشته، شاهد مصایب دردناک حسین علیه السلام و یاران بوده و حتى به هنگام غارت خیمه‌ها و اموال و دارایى حسین علیه السلام از سوى سپاهیان [[بنی امیه|اموى]]، دشمن این بانوى داغدیده و مصیبت زده را مورد هجوم و غارت قرار داده و گوشوار از گوش او کشیده است!
  
همان طور كه اشاره كرديم، فاطمه كبرى دختر [[امام حسين]] علیه السلام در [[كربلا]] حضور داشته، شاهد مصايب دردناك حسين علیه السلام و ياران بوده و حتى به هنگام غارت خيمه‌ها و اموال و دارايى حسين علیه السلام از سوى سپاهيان اموى، دشمن اين بانوى داغديده و مصيبت زده را مورد هجوم و غارت قرار داده و گوشوار از گوش او كشيده است!
+
فاطمه در سفر اسارت [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم‌السلام در مرکز قدرت [[عبیدالله بن زیاد|عبیدالله زیاد]] حاکم خودکامه [[کوفه]] خطابه غرا و آتشینى را در افشاى ستم [[بنی امیه|بنى‌امیه]] و محکومیت کشتار فرزندان [[امام علی علیه السلام|على]] علیه السلام از سوى [[بنی امیه|امویان]] ایراد کرده است. در کاخ [[یزید بن معاویه|یزید]]، چشم یکى از وابستگان حکومت که به او افتاد، از یزید خواست که او را به ‌وى ببخشد. [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] به شدت اعتراض و مخالفت کرد و کار آنان را خروج از دین به حساب ‌آورد.<ref>ارشاد، مفید، ج ۲، ص ۱۲۱، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۳۶.</ref>
  
فاطمه در سفر اسارت اهل بيت علیهم‌السلام در مركز قدرت عبيدالله زياد حاكم خودكامه [[كوفه]] خطابه غرا و آتشينى را در افشاى ستم بنى‌اميه و محكوميت كشتار فرزندان على علیه السلام از سوى امويان ايراد كرده است. همچنين در شام كه اسيران اهل بيت علیهم‌السلام را به [[دروغ]] اسيران رومی ‌‌معرفى كرده بودند، در مجلس يزيد يك مرد شامی‌‌، فاطمه كبرى دختر حسين علیه السلام را به كنيزى خواست و آن گاه كه متوجه شد، او دختر حسين بن على علیه السلام است شرمنده شد و يزيد را به خاطر اسارت ذريه پيغمبر صلی الله علیه و آله مورد سرزنش قرار داد، كه در نتيجه يزيد دستور داد، آن مرد را به قتل برسانند!
+
==احادیث فاطمه بنت الحسین==
  
 +
[[شيخ عبدالله مامقانی|مامقانى]] رجالى معروف درباره فاطمه دختر حسین علیه السلام می‌‌نویسد: حدیثى را که فاطمه از پدر خود [[امام حسین علیه السلام|حسین]] علیه السلام درباره وصایت و احکام آن روایت کرده، گویاى این معنا است که مقام فاطمه از حد وثاقت و عدالت بالاتر است.
  
== احاديث فاطمه بنت الحسین سلام الله علیها ==
+
[[ابن حجرعسقلانی|ابن حجر عسقلانى]] می‌‌نویسد: فاطمه دختر حسین بن على بن ابیطالب هاشمی ‌‌مدنى، از پدر خود حسین علیه السلام، از برادر خود على بن الحسین علیه السلام، از زینب عمه خود از فاطمه سلام الله علیها جده خود، از [[بلال]] موذن [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله، از [[ابن عباس]] و از [[اسماء دختر عمیس|اسما دختر عمیس]]، حدیث روایت کرده و فرزندان فاطمه، عبدالله و ابراهیم و حسن و دیگران، از این بانوى دانشمند، احادیثى را روایت نموده‌اند.
  
 +
اکنون تعدادى از احادیثى را که فاطمه دختر [[امام حسین]] علیه السلام از پدر خود و دیگران روایت کرده است، مورد مطالعه قرار می‌‌دهیم:
  
مامقانى رجالى معروف درباره فاطمه دختر حسين علیه السلام می‌‌نويسد: حديثى را كه فاطمه از پدر خود حسين علیه السلام درباره وصايت و [[احكام]] آن روايت كرده، گوياى اين معنا است كه مقام فاطمه از حد وثاقت و [[عدالت]] بالاتر است.
+
*۱- [[امام صادق]] علیه السلام می‌‌گوید: پدرم [[امام باقر]] ‌علیه السلام براى من بازگو کرد که فاطمه دختر حسین علیه السلام از پدر خود شنیده است: افرادى از ما در کنار نهر [[فرات]] کشته می‌‌شوند یا مصیبت می‌‌بینند که در مقام و مرتبت، کسى از پیشینیان به مقام آن‌ها نرسیده و از آیندگان هم کسى به مقام و عظمت آنان هرگز دست نمی‌‌تواند یافت.
  
ابن حجر عسقلانى می‌‌نويسد: فاطمه دختر حسين بن على بن ابيطالب هاشمی ‌‌مدنى، از پدر خود حسين علیه السلام، از برادر خود على بن الحسين علیه السلام، از زينب عمه خود از فاطمه سلام الله علیها جده خود، از بلال موذن [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله، از ابن عباس و از اسما دختر عميس، حديث روايت كرده و فرزندان فاطمه، عبدالله و ابراهيم و حسن و ديگران، از اين بانوى دانشمند، احاديثى را روايت نموده‌اند.
+
*۲- عبدالله بن حسن، از مادر خود فاطمه دختر حسین علیه السلام و او از [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]] دختر [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله روایت نموده که پیامبر فرموده است: اگر کسى با دست آلوده و کثیف به بستر خواب رود و به بیمارى مبتلا شود، کسى جز خویشتن را ملامت و سرزنش ننماید!
  
اكنون تعدادى از احاديثى را كه فاطمه دختر [[امام حسين]] علیه السلام از پدر خود و ديگران روايت كرده است، مورد مطالعه قرار می‌‌دهيم:
+
*۳- عبدالله بن حسن، از مادر خود فاطمه و او از پدر خود حسین علیه السلام و آن حضرت از مادر خود [[حضرت فاطمه]] زهرا سلام الله علیها روایت کرده که رسول خدا فرمود: اگر دو لشکر ستمگر روبروى هم قرار گیرند، خداوند آن‌ها را به حال خود وامی‌‌گذارد، و هر یک از آن‌ها پیروز شود، باکى نخواهد داشت.
  
* 1- [[امام صادق]] علیه السلام می‌‌گويد: پدرم [[امام باقر]] ‌علیه السلام براى من بازگو كرد كه فاطمه دختر حسين علیه السلام از پدر خود شنيده است: افرادى از (خاندان غيرمعصوم) ما در كنار نهر فرات كشته می‌‌شوند يا مصيبت می‌‌بينند كه در مقام و مرتبت، كسى از پيشينيان به مقام آن‌ها نرسيده و از آيندگان هم كسى به مقام و عظمت آنان هرگز دست نمی‌‌تواند يافت.
+
*۴- فاطمه از پدر خود حسین بن على علیه السلام روایت کرده که آن حضرت فرمود: وقتى قاسم فرزند رسول خدا وفات کرد، [[خدیجه کبری|خدیجه]] به رسول خدا گفت: من نتوانستم او را شیر کامل بدهم، اگر خداوند او را براى من باقى گذاشته بود، دوره شیردادن او را تکمیل می‌‌کردم. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: مدت شیرخوردن او در [[بهشت]] کامل می‌‌شود. خدیجه گفت: اگر این مطلب را می‌‌دانستم، مصیبت او بر من آسان گردیده بود. رسول خدا فرمود: اگر می‌‌خواهى از خداوند درخواست می‌‌کنم تا صداى او را به گوش تو برساند! خدیجه گفت: من گفتار خدا و رسول او را، تصدیق می‌‌کنم و قبول کردم.
  
* 2- عبدالله بن حسن، از مادر خود فاطمه دختر حسين علیه السلام و او از فاطمه دختر [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله روايت نموده كه پيامبر فرموده است: اگر كسى با دست آلوده و كثيف به بستر خواب رود و به بيمارى مبتلا شود، كسى جز خويشتن را ملامت و سرزنش ننمايد!
+
==وفات فاطمه بنت الحسین ==
  
* 3- عبدالله بن حسن، از مادر خود فاطمه و او از پدر خود حسين علیه السلام و آن حضرت از مادر خود [[حضرت فاطمه]] زهرا سلام الله علیها روايت كرده كه رسول خدا فرمود: اگر دو لشكر ستمگر روبروى هم قرار گيرند، خداوند آن‌ها را به حال خود وامی‌‌گذارد، و هر يك از آن‌ها پيروز شود، باكى نخواهد داشت.
+
فاطمه از شوهر اول خود [[حسن بن حسن بن على علیه السلام|حسن مثنى]] فرزند [[امام حسن]] مجتبى علیه السلام داراى سه پسر به نام‌هاى: [[عبدالله محض]]، ابراهیم غمر و حسن مثلث گردید. حسن مثنى در [[کربلا]] مجروح شد، اما اسما بن خارجه فزارى نزد مامورین [[عبیدالله بن زیاد|عبیدالله زیاد]]، وساطت کرد و او را از کشته شدن نجات داد و حسن مثنى را به [[کوفه]] منتقل کرد و به معالجه او همت گماشت، سپس او را به [[مدینه|مدینه]] آورد و در آن شهر به زندگى خود ادامه می‌‌داد، اما در حالى که ۳۵ سال داشت، در اثر زهر [[ولید بن عبدالملک|ولید بن عبدالملک مروان]] مسموم و شهید شد، و او را در [[بقیع|قبرستان بقیع]] به خاک سپردند.
  
* 4- فاطمه از پدر خود حسين بن على علیه السلام روايت كرده كه آن حضرت فرمود: وقتى قاسم فرزند رسول خدا وفات كرد، خديجه به رسول خدا گفت: من نتوانستم او را شير كامل بدهم، اگر خداوند او را براى من باقى گذاشته بود، دوره شيردادن او را تكميل می‌‌كردم. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: مدت شيرخوردن او در [[بهشت]] كامل می‌‌شود. خديجه گفت: اگر اين مطلب را می‌‌دانستم، مصيبت او بر من آسان گرديده بود. رسول خدا فرمود: اگر می‌‌خواهى از خداوند درخواست می‌‌كنم تا صداى او را به گوش تو برساند! خديجه گفت: من گفتار خدا و رسول او را، تصديق می‌‌كنم و قبول كردم.
+
فاطمه هم آن قدر به شوهر خود وفادار و علاقمند بود که روى قبر شوهر خود خیمه‌اى نصب کرد و مدت یک سال به سوگوارى پرداخت، در آن جا [[نماز]] و [[روزه]] می‌‌گرفت، شب زنده‌دارى می‌‌کرد و بعد از آن مزار شوهر را ترک گفت و به شهر [[مدینه]] بازگشت کرد.
  
 +
آن طور که تاریخ بازگو می‌‌کند پس از مدت زمان زیادى، فاطمه به خواستگارى عبدالله بن عمرو بن [[عثمان بن عفان]] پاسخ مثبت داد و با او [[ازدواج]] کرد و براى این شوهر هم فرزندانى به نام‌هاى: محمد و قاسم و رقیه به دنیا آورد. سرانجام این بانوى بزرگ و دانشمند و راوى [[حدیث]]، در حالى که یک عمر پربرکت را پشت سر گذاشته، فرزندان مجاهد و دانشمندى تربیت کرده بود، در سال ۱۱۰ هجرى در [[مصر]] وفات کرد و در باب احمر به خاک سپرده شد.
  
== وفات فاطمه بنت الحسین سلام الله علیها ==
+
اما در نقل دیگری آمده است او در سال ۱۱۷ ه. در حالى که هفتاد سال داشت در [[مدینه]] درگذشت و در بقیع به خاک سپرده شد.<ref>درباره زندگینامه او از جمله ر.ک: «فاطمة بنت الحسین‌»، محمدهادى الامینى، مکتبة الهلال.</ref>
 +
==پانویس==
 +
<references/>
 +
==منابع==
 +
*احمد صادقى اردستانى، زنان دانشمند و راوى حديث.
 +
*جواد محدثی، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، نشر معروف.
  
 
+
[[رده:اسیران کربلا]]
فاطمه از شوهر اول خود حسن مثنى فرزند [[امام حسن]] مجتبى علیه السلام داراى سه پسر به نام‌هاى: عبدالله محض، ابراهيم غمر و حسن مثلث گرديد، شوهر او حسن مثنى در [[كربلا]] مجروح شد، اما اسما بن خارجه فزارى نزد مامورين عبيدالله زياد، وساطت كرد و او را از كشته شدن نجات داد و حسن مثنى را به [[كوفه]] منتقل كرد و به معالجه او همت گماشت، سپس او را به مدينه آورد و در آن شهر به زندگى خود ادامه می‌‌داد، اما در حالى كه 35 سال داشت، در اثر زهر وليد بن عبدالملك مروان مسموم و شهيد شد، و او را در قبرستان بقيع به خاك سپردند.
 
 
 
فاطمه هم آن قدر به شوهر خود وفادار و علاقمند بود كه روى قبر شوهر خود خيمه‌اى نصب كرد و مدت يك سال به سوگوارى پرداخت، در آن جا [[نماز]] و [[روزه]] می‌‌گرفت، شب زنده‌دارى می‌‌كرد و بعد از آن مزار شوهر را ترك گفت و به شهر [[مدينه]] بازگشت كرد.
 
 
 
آن طور كه تاريخ بازگو می‌‌كند پس از مدت زمان زيادى، فاطمه به خواستگارى عبدالله بن عمرو بن عثمان بن عفان پاسخ مثبت داد و با او [[ازدواج]] كرد و براى اين شوهر هم فرزندانى به نام‌هاى: محمد و قاسم و رقيه به دنيا آورد. سرانجام اين بانوى بزرگ و دانشمند و راوى [[حديث]]، در حالى كه يك عمر پربركت را پشت سر گذاشته، فرزندان مجاهد و دانشمندى تربيت كرده بود، در سال 110 هجرى در [[مصر]] وفات كرد و در باب احمر به خاك سپرده شد.
 
 
 
 
 
== منبع ==
 
 
 
احمد صادقى اردستانى, زنان دانشمند و راوى حديث
 
 
[[Category:زنان نمونه قرن اول]]
 
[[Category:زنان نمونه قرن اول]]
 
[[Category:زنان راوی حدیث]]
 
[[Category:زنان راوی حدیث]]
 
[[Category:وابستگان امام حسین علیه السلام]]
 
[[Category:وابستگان امام حسین علیه السلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۱۹

فاطمه بنت حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع) بزرگ‌ترین دختر امام حسین(ع) است و مادرش امّ‌اسحاق دختر طلحة بن عبیدالله بود. فاطمه در واقعه کربلا حضور داشت و همراه زنان دیگر حاضر در آن واقعه اسیر شد. او در کوفه سخنرانى ‌افشاگرانه و فصیحی بر ضد جنایت هاى ابن زیاد ایراد نمود که موجب تاثر و گریه همگانی شد.

شخصیت فاطمه بنت الحسین‌

فاطمه دختر ارجمند امام حسین علیه السلام از ام‌اسحاق دختر طلحة بن عبیدالله تمیمی ‌‌زاده شد و در دامان مبارک حسین علیه السلام پرورش یافت و از علم و دانش و عبادت و معنویت در افق بلند و درخشانى قرار داشت. او به ازدواج پسرعموى خود حسن مثنى درآمد، و در نهضت عاشوراى سال ۶۱ هجرى، در کربلا هم حضور فعال داشت. وقتى امام حسین علیه السلام می‌‌خواست دختر والاگهر خود را به حسن مثنى که خواستگار دخترعموى خود بود، درآورد در توصیف دختر عابد و بزرگوار خود فرمود: من دخترى را به ازدواج تو درمی‌‌آورم که، شبیه‌ترین افراد به مادرم فاطمه سلام الله علیها دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌‌باشد، پیوسته شب زنده‌دار و روزه‌دار است و چون فرشته‌اى است.

درباره شیوه مناجات و ارتباط فراوان فاطمه با خداوند نوشته‌اند: این بانو در ریسمانى گره‌هایى زده بود و بجاى تسبیح با آن ذکر و تسبیح پروردگار عالم را انجام می‌‌داد. جهت دیگرى که عظمت مقام و ارزش معنوى این بانوى بزرگ را بیان می‌‌دارد، موضوع وصیت حسین علیه السلام و سپردن مکتوب احکام و مسائل دینى از سوى آن حضرت به فاطمه است.

ابوجارود می‌‌گوید: امام باقر علیه السلام فرموده است: چون هنگام شهادت جدم حسین بن على علیه السلام رسید، دختر بزرگ خود فاطمه را نزد خویش فراخواند و مکتوب درهم پیچیده‌اى را که حاوى وصیت او بود به فاطمه سپرد، چون پدرم على بن الحسین علیه السلام بیمارى شدید معده داشت و بیم از دست رفتن او وجود داشت. بعد فاطمه آن کتاب را به على بن الحسین علیه السلام تحویل داد و سپس این کتاب بدست ما رسیده است. ابوجارود، که نام او زیاد بوده می‌‌گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: اى مولاى من! خدا جان مرا فداى تو گرداند، در آن کتاب چه مطالبى نوشته شده بود؟ آن حضرت فرمود: در آن کتاب آنچه مورد احتیاج بندگان از آغاز خلقت تا پایان دنیا بود، وجود داشت، در آن کتاب احکام الهى و مسائل حدود و حتى احکام جزئى‌ترین مسائل و خلاف‌ها و حتى حکم خراشى که به کسى وارد می‌‌شود، ضبط گردیده بود.

فاطمه بنت الحسین‌ در نهضت عاشورا

همان طور که اشاره کردیم، فاطمه کبرى دختر امام حسین علیه السلام در کربلا حضور داشته، شاهد مصایب دردناک حسین علیه السلام و یاران بوده و حتى به هنگام غارت خیمه‌ها و اموال و دارایى حسین علیه السلام از سوى سپاهیان اموى، دشمن این بانوى داغدیده و مصیبت زده را مورد هجوم و غارت قرار داده و گوشوار از گوش او کشیده است!

فاطمه در سفر اسارت اهل بیت علیهم‌السلام در مرکز قدرت عبیدالله زیاد حاکم خودکامه کوفه خطابه غرا و آتشینى را در افشاى ستم بنى‌امیه و محکومیت کشتار فرزندان على علیه السلام از سوى امویان ایراد کرده است. در کاخ یزید، چشم یکى از وابستگان حکومت که به او افتاد، از یزید خواست که او را به ‌وى ببخشد. حضرت زینب به شدت اعتراض و مخالفت کرد و کار آنان را خروج از دین به حساب ‌آورد.[۱]

احادیث فاطمه بنت الحسین

مامقانى رجالى معروف درباره فاطمه دختر حسین علیه السلام می‌‌نویسد: حدیثى را که فاطمه از پدر خود حسین علیه السلام درباره وصایت و احکام آن روایت کرده، گویاى این معنا است که مقام فاطمه از حد وثاقت و عدالت بالاتر است.

ابن حجر عسقلانى می‌‌نویسد: فاطمه دختر حسین بن على بن ابیطالب هاشمی ‌‌مدنى، از پدر خود حسین علیه السلام، از برادر خود على بن الحسین علیه السلام، از زینب عمه خود از فاطمه سلام الله علیها جده خود، از بلال موذن رسول خدا صلی الله علیه و آله، از ابن عباس و از اسما دختر عمیس، حدیث روایت کرده و فرزندان فاطمه، عبدالله و ابراهیم و حسن و دیگران، از این بانوى دانشمند، احادیثى را روایت نموده‌اند.

اکنون تعدادى از احادیثى را که فاطمه دختر امام حسین علیه السلام از پدر خود و دیگران روایت کرده است، مورد مطالعه قرار می‌‌دهیم:

  • ۱- امام صادق علیه السلام می‌‌گوید: پدرم امام باقر ‌علیه السلام براى من بازگو کرد که فاطمه دختر حسین علیه السلام از پدر خود شنیده است: افرادى از ما در کنار نهر فرات کشته می‌‌شوند یا مصیبت می‌‌بینند که در مقام و مرتبت، کسى از پیشینیان به مقام آن‌ها نرسیده و از آیندگان هم کسى به مقام و عظمت آنان هرگز دست نمی‌‌تواند یافت.
  • ۲- عبدالله بن حسن، از مادر خود فاطمه دختر حسین علیه السلام و او از فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت نموده که پیامبر فرموده است: اگر کسى با دست آلوده و کثیف به بستر خواب رود و به بیمارى مبتلا شود، کسى جز خویشتن را ملامت و سرزنش ننماید!
  • ۳- عبدالله بن حسن، از مادر خود فاطمه و او از پدر خود حسین علیه السلام و آن حضرت از مادر خود حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها روایت کرده که رسول خدا فرمود: اگر دو لشکر ستمگر روبروى هم قرار گیرند، خداوند آن‌ها را به حال خود وامی‌‌گذارد، و هر یک از آن‌ها پیروز شود، باکى نخواهد داشت.
  • ۴- فاطمه از پدر خود حسین بن على علیه السلام روایت کرده که آن حضرت فرمود: وقتى قاسم فرزند رسول خدا وفات کرد، خدیجه به رسول خدا گفت: من نتوانستم او را شیر کامل بدهم، اگر خداوند او را براى من باقى گذاشته بود، دوره شیردادن او را تکمیل می‌‌کردم. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: مدت شیرخوردن او در بهشت کامل می‌‌شود. خدیجه گفت: اگر این مطلب را می‌‌دانستم، مصیبت او بر من آسان گردیده بود. رسول خدا فرمود: اگر می‌‌خواهى از خداوند درخواست می‌‌کنم تا صداى او را به گوش تو برساند! خدیجه گفت: من گفتار خدا و رسول او را، تصدیق می‌‌کنم و قبول کردم.

وفات فاطمه بنت الحسین

فاطمه از شوهر اول خود حسن مثنى فرزند امام حسن مجتبى علیه السلام داراى سه پسر به نام‌هاى: عبدالله محض، ابراهیم غمر و حسن مثلث گردید. حسن مثنى در کربلا مجروح شد، اما اسما بن خارجه فزارى نزد مامورین عبیدالله زیاد، وساطت کرد و او را از کشته شدن نجات داد و حسن مثنى را به کوفه منتقل کرد و به معالجه او همت گماشت، سپس او را به مدینه آورد و در آن شهر به زندگى خود ادامه می‌‌داد، اما در حالى که ۳۵ سال داشت، در اثر زهر ولید بن عبدالملک مروان مسموم و شهید شد، و او را در قبرستان بقیع به خاک سپردند.

فاطمه هم آن قدر به شوهر خود وفادار و علاقمند بود که روى قبر شوهر خود خیمه‌اى نصب کرد و مدت یک سال به سوگوارى پرداخت، در آن جا نماز و روزه می‌‌گرفت، شب زنده‌دارى می‌‌کرد و بعد از آن مزار شوهر را ترک گفت و به شهر مدینه بازگشت کرد.

آن طور که تاریخ بازگو می‌‌کند پس از مدت زمان زیادى، فاطمه به خواستگارى عبدالله بن عمرو بن عثمان بن عفان پاسخ مثبت داد و با او ازدواج کرد و براى این شوهر هم فرزندانى به نام‌هاى: محمد و قاسم و رقیه به دنیا آورد. سرانجام این بانوى بزرگ و دانشمند و راوى حدیث، در حالى که یک عمر پربرکت را پشت سر گذاشته، فرزندان مجاهد و دانشمندى تربیت کرده بود، در سال ۱۱۰ هجرى در مصر وفات کرد و در باب احمر به خاک سپرده شد.

اما در نقل دیگری آمده است او در سال ۱۱۷ ه. در حالى که هفتاد سال داشت در مدینه درگذشت و در بقیع به خاک سپرده شد.[۲]

پانویس

  1. ارشاد، مفید، ج ۲، ص ۱۲۱، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۳۶.
  2. درباره زندگینامه او از جمله ر.ک: «فاطمة بنت الحسین‌»، محمدهادى الامینى، مکتبة الهلال.

منابع

  • احمد صادقى اردستانى، زنان دانشمند و راوى حديث.
  • جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.