ابن متوج بحرانی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{خوب}} | + | {{خوب}}'''«احمد بن عبدالله بحرانی»''' معروف به «'''ابن مُتَوَّج'''» (م، ۸۲۰ ق)، محدث و فقیه نامدار [[شیعه]] در قرن نهم هجری و از شاگردان [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]] است. ابن متوّج در [[بحرین]] به تصدی [[قضاوت|قضا]] و امور حسبی و حل و فصل مشکلات مردم مشغول شد. [[فتوا|فتاوا]] و آراء علمی او در میان عالمان، بسیار مورد توجه بود. [[ابن فهد حلی|احمد بن فهد حلی]] از شاگردان اوست. |
| − | + | {{شناسنامه عالم | |
| + | |نام کامل = احمد بن عبدالله بحرانی | ||
| + | |تصویر= | ||
| + | |زادروز = قرن هشتم قمری | ||
| + | |زادگاه = | ||
| + | |وفات = ۸۲۰ قمری | ||
| + | |مدفن = [[بحرین]] | ||
| + | |اساتید = [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]]،... | ||
| + | |شاگردان = [[ابن فهد حلی|احمد بن فهد حلی]]، فخرالدین سبیعی، احمد بن محذم اوائلی،... | ||
| + | |آثار = تفسیر القرآن، الآیات النّاسخة و المنسوخة، غرائب المسائل، کفایة الطالبین، منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة، وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد،... | ||
| + | }} | ||
| + | == زندگی‌نامه == | ||
| + | «جمال‌الدین احمد بن عبدالله بحرانی»، از علمای امامی [[بحرین|بحرین]] در سده‌های ۸ و ۹ قمری است. در برخی منابع لقب او فخرالدین و شهاب‌الدین نیز آمده است. از جزئیات زندگی ابن متوج اطلاعی در دست نیست؛ تنها می‌دانیم که او اهل اُوال ـ از جزایر بحرین ـ بود و برای تحصیل به [[عراق]] آمد. | ||
| + | |||
| + | ابن متوج در [[حله]] از محضر [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]] (م، ۷۷۱ق) فرزند [[علامه حلی]]، و دیگران بهره گرفت و پس از دریافت [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] از آنان به بحرین بازگشت.<ref>ماحوزی، جواهر، ۸۶-۸۷.</ref> وی در حله با [[شهید اول|شهید اول]] (م، ۷۸۶ق) گفت‌وگوهایی داشته و چندی پس از بازگشت ابن متوج از حله، آن دو در [[مکه]] و موسم [[حج]] مجدداً با یکدیگر دیدار کرده‌اند و بین ایشان [[مباحثه|مباحثه‌ای]] روی داده و اغلب موفقیت با ابن متوج بود.<ref>همان.</ref> | ||
| + | |||
| + | [[ابن فهد حلی|احمد بن فهد حلی]]، فخرالدین سبیعی و احمد بن محذم اوائلی از ابن متوج بهره برده و روایت کرده‌اند.<ref>ابن ابی جمهور، غوالی اللئالی، ۱ / ۶-۷؛ افندی، ریاض العلما، ۱ / ۴۴.</ref> | ||
| + | |||
| + | ابن متوج فقیهی بود که [[فتوا|فتاوایش]] در نقاط دورتر نیز تا حدودی شهرت داشته است و مؤلفان برخی اقوال فقهی وی را مورد توجه قرار داده‌اند.<ref>افندی، ۱ / ۴۳.</ref> همچنین گفته شده که مقصود [[فاضل مقداد]]<ref>کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱ / ۱۴۳.</ref> از معاصری که اقوال وی را نقل کرده، ابن متوج بوده است.<ref>نک : افندی، ۱ / ۴۴- ۴۵.</ref> وی حافظه‌ای قوی داشت و مقام علمی‌اش بدان مرتبه بود که بعضی به او لقب «خاتم المجتهدین» و «شیخ الاسلام» داده اند. | ||
| + | |||
| + | ابن متوج تا پایان عمر در [[بحرین|بحرین]] به [[قضاوت|قضا]] و امور حسبیه اشتغال داشت. وی در همانجا درگذشت و در جزیره اُکل یا جزیره «نبی صالح» به خاک سپرده شد.<ref>همان، ۸۹.</ref> تاریخ وفات او به طور دقیق دانسته نیست، لیکن برخی به استناد دست نوشتهای به خط فرزندش ناصر، آن را در سال ۸۲۰ قمری دانسته‌اند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۳ / ۱۳.</ref> | ||
| + | |||
| + | == آثار و تألیفات == | ||
| + | از جمله آثار به جای ماندۀ ابن متوج عبارت است از: | ||
| − | + | # تفسیر القرآن؛ | |
| + | # الآیات النّاسخة و المنسوخة؛ ابن متوج خود می‌گوید این رساله را از [[تفسیر]] خویش برگرفته است. شرح آن از عبدالجلیل حسینی قاری با تصحیح و ترجمۀ محمدجعفر اسلامی به چاپ رسیده است. | ||
| − | از | + | برخی از آثار وی نیز به صورت [[نسخه خطی|خطی]] بازمانده است: |
| − | |||
| − | |||
| + | # غرائب المسائل؛ | ||
| + | # کفایة الطالبین؛ این رساله با عنوان «هدایة المستبصرین» یا «مایجب علی المکلف و مایعم به البلوى» نیز شناخته شده است؛ | ||
| + | # منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة | ||
| + | # وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد، در شرح [[قواعد الاحکام]] علامۀ حلی؛ | ||
| + | # الثارات یا قصص الثار، منظومه‌ای بلند در [[مرثیه|مراثی]] و حماسه‌های [[شیعه]] با مطلع «علیّ حرام أن الذّ بمطعم»؛ | ||
| + | # حرز منظوم. | ||
| + | ==پانویس== | ||
| + | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | علی محمدی، | + | * [https://www.cgie.org.ir/fa/article/224105/%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%AA%D9%88%D8%AC "ابن متوج"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]. |
| − | + | * "بحرین جزیره ایمان"، مجله پژوهه، علی محمدی، شماره ۲۳، فروردین ۱۳۸۶. | |
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۵۴: | ||
|رده=دارد | |رده=دارد | ||
}} | }} | ||
| − | |||
[[رده: علمای قرن نهم]] | [[رده: علمای قرن نهم]] | ||
| + | [[رده: علماء شیعه]] | ||
| + | [[رده: فقیهان]] | ||
| + | [[رده: محدثان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۴
«احمد بن عبدالله بحرانی» معروف به «ابن مُتَوَّج» (م، ۸۲۰ ق)، محدث و فقیه نامدار شیعه در قرن نهم هجری و از شاگردان فخرالمحققین حلی است. ابن متوّج در بحرین به تصدی قضا و امور حسبی و حل و فصل مشکلات مردم مشغول شد. فتاوا و آراء علمی او در میان عالمان، بسیار مورد توجه بود. احمد بن فهد حلی از شاگردان اوست.
| نام کامل | احمد بن عبدالله بحرانی |
| زادروز | قرن هشتم قمری |
| وفات | ۸۲۰ قمری |
| مدفن | بحرین |
|
| |
| اساتید |
فخرالمحققین حلی،... |
| شاگردان |
احمد بن فهد حلی، فخرالدین سبیعی، احمد بن محذم اوائلی،... |
| آثار |
تفسیر القرآن، الآیات النّاسخة و المنسوخة، غرائب المسائل، کفایة الطالبین، منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة، وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد،... |
محتویات
زندگی‌نامه
«جمال‌الدین احمد بن عبدالله بحرانی»، از علمای امامی بحرین در سده‌های ۸ و ۹ قمری است. در برخی منابع لقب او فخرالدین و شهاب‌الدین نیز آمده است. از جزئیات زندگی ابن متوج اطلاعی در دست نیست؛ تنها می‌دانیم که او اهل اُوال ـ از جزایر بحرین ـ بود و برای تحصیل به عراق آمد.
ابن متوج در حله از محضر فخرالمحققین حلی (م، ۷۷۱ق) فرزند علامه حلی، و دیگران بهره گرفت و پس از دریافت اجازه از آنان به بحرین بازگشت.[۱] وی در حله با شهید اول (م، ۷۸۶ق) گفت‌وگوهایی داشته و چندی پس از بازگشت ابن متوج از حله، آن دو در مکه و موسم حج مجدداً با یکدیگر دیدار کرده‌اند و بین ایشان مباحثه‌ای روی داده و اغلب موفقیت با ابن متوج بود.[۲]
احمد بن فهد حلی، فخرالدین سبیعی و احمد بن محذم اوائلی از ابن متوج بهره برده و روایت کرده‌اند.[۳]
ابن متوج فقیهی بود که فتاوایش در نقاط دورتر نیز تا حدودی شهرت داشته است و مؤلفان برخی اقوال فقهی وی را مورد توجه قرار داده‌اند.[۴] همچنین گفته شده که مقصود فاضل مقداد[۵] از معاصری که اقوال وی را نقل کرده، ابن متوج بوده است.[۶] وی حافظه‌ای قوی داشت و مقام علمی‌اش بدان مرتبه بود که بعضی به او لقب «خاتم المجتهدین» و «شیخ الاسلام» داده اند.
ابن متوج تا پایان عمر در بحرین به قضا و امور حسبیه اشتغال داشت. وی در همانجا درگذشت و در جزیره اُکل یا جزیره «نبی صالح» به خاک سپرده شد.[۷] تاریخ وفات او به طور دقیق دانسته نیست، لیکن برخی به استناد دست نوشتهای به خط فرزندش ناصر، آن را در سال ۸۲۰ قمری دانسته‌اند.[۸]
آثار و تألیفات
از جمله آثار به جای ماندۀ ابن متوج عبارت است از:
- تفسیر القرآن؛
- الآیات النّاسخة و المنسوخة؛ ابن متوج خود می‌گوید این رساله را از تفسیر خویش برگرفته است. شرح آن از عبدالجلیل حسینی قاری با تصحیح و ترجمۀ محمدجعفر اسلامی به چاپ رسیده است.
برخی از آثار وی نیز به صورت خطی بازمانده است:
- غرائب المسائل؛
- کفایة الطالبین؛ این رساله با عنوان «هدایة المستبصرین» یا «مایجب علی المکلف و مایعم به البلوى» نیز شناخته شده است؛
- منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة
- وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد، در شرح قواعد الاحکام علامۀ حلی؛
- الثارات یا قصص الثار، منظومه‌ای بلند در مراثی و حماسه‌های شیعه با مطلع «علیّ حرام أن الذّ بمطعم»؛
- حرز منظوم.
پانویس
منابع
- "ابن متوج"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- "بحرین جزیره ایمان"، مجله پژوهه، علی محمدی، شماره ۲۳، فروردین ۱۳۸۶.
