الأمالی ابن شجری (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۷: سطر ۷:
 
|نویسنده= ابن شجری
 
|نویسنده= ابن شجری
  
|موضوع= صرف و نحو
+
|موضوع= صرف و نحو/ أمالی
  
 
|زبان= عربی
 
|زبان= عربی
  
|تعداد جلد= 3
+
|تعداد جلد= ۳
  
|عنوان افزوده1= محقق
+
|عنوان افزوده1= تحقیق
  
|افزوده1= محمد محمود طناحی
+
|افزوده1= محمود محمد طناحی
  
 
|عنوان افزوده2=
 
|عنوان افزوده2=
سطر ۲۵: سطر ۲۵:
 
}}
 
}}
  
 +
کتاب '''«الأمالى»''' از آثار ارزشمند [[ابن شجری|ابن شَجَری]] (م، ۵۴۲ ق) ادیب و نحوی بزرگ [[شیعه]] است. ابن شجری در این کتاب، بسیاری از آراء [[نحو|نحوی]] را با شواهد [[شعر|شعری]] مختلف در ۸۴ مجلس برای شاگردانش املا کرده است.
 +
==مؤلف==
  
==مولف==
+
«ابوالسعادات هبةالله بن على علوی حسنى» معروف به «[[ابن شجری|ابن شَجَری]]» (۴۵۰-۵۴۲ ق)، نحوی، لغوی، ادیب و شاعر بزرگ [[شیعه]] در قرن ششم قمری است. نسب او به [[امام حسن]] علیه السلام مى رسد و به همین سبب علوی حسنى نامیده شده است.
  
اِبْن شَجَري، ابوالسعادات هبةالله بن على علوي حسنى (450- 20 رمضان 542ق /1058-12 فورية 1148)، نحوي، لغوي، اديب و شاعرِ شيعى. نسب او به [[امام حسن]] مجتبى علیه السلام مى رسد و به همين سبب علوي حسنى ناميده شده است. دربارة شهرت يافتن او به ابن شجري اختلاف است  ياقوت (19/282) او را از طرف مادر به خاندان «شجري» منسوب مى داند، اما ابن خلكان (6/50) انتساب او را هم به اين خاندان محتمل مى داند و هم به قرية شجره واقع در نزديكى مدينه (براي نظرات ديگر، نك: سيوطى، 1/324)
+
علمای تراجم از جمله [[شیخ منتجب الدین رازی|شیخ منتجب الدین]]، مقام ارجمند ابن شجری را در علم و [[نحو]] و [[ادبیات عرب|ادب]] و [[شعر]] ستوده‌اند. گویند: وی مدت ۷۰ سال به تدریس نحو و ادبیات و [[حدیث]] اشتغال داشت. ابوالبرکات ابن انباری، [[ابن خشاب]] و [[قطب راوندی]] از شاگردان او هستند.
  
مقام ارجمند او را همگان ستوده اند: منتجب الدين (ص 197) او را فاضل و صالح دانسته است ؛ ابن انباري (ص 285-286) سلسلة مشايخ او را در نحو به على (ع ) رسانده است ؛ ياقوت (همانجا) نيز وي را بسيار ستوده و گفته است در علم نحو يگانة روزگار بود، اشعار و احوال و ايام عرب را نيك مى دانست و در ادب تسلط كامل و كافى داشت . ابن هشام (1/45، 60، 64، 65، جم) به آراء و نظرات او در چندين مورد استناد كرده و ابن خلكان (6/46-47) به تبحر او در استشهاد به شعر عرب اشاره نموده است.
+
علاوه بر «الأمالی»، برخی دیگر از آثار او عبارتند از: الحماسة، مختارات شعراء العرب، منظومه ابن الشجری، الانتصار، شرح التصریف الملوکى.  
  
==معرفی اجمالی کتاب==
+
==معرفی کتاب==
  
الامالى، اين كتاب يكى از آثار كم نظير و ارزشمند است كه صاحب آن بسياري از آراء نحوي را با شواهد شعري مختلف در 84 مجلس براي شاگردانش املا كرده است. تاريخ بسياري از مجالس دقيقاً ثبت شده، اما از شروع نخستين مجلس اطللاع دقيقى در دست نيست و با توجه به انيكه مجلس هشتم در اوايل جمادي الاوّل 524 املا گرديده و پس از آن به طور مرتب ادامه داشته است، شروع آن احتمالاً در اوايل ربيع الاول همان سال بوده است.
+
کتاب الأمالى یکى از آثار کم نظیر و ارزشمند است که صاحب آن بسیاری از آراء [[نحو|نحوی]] را با شواهد شعری مختلف در ۸۴ مجلس برای شاگردانش املا کرده است. تاریخ بسیاری از مجالس دقیقاً ثبت شده، اما از شروع نخستین مجلس اطلاع دقیقى در دست نیست و با توجه به انیکه مجلس هشتم در اوایل [[ماه جمادی الاول|جمادی الاوّل]] ۵۲۴ ق. املا گردیده و پس از آن به طور مرتب ادامه داشته است، شروع آن احتمالاً در اوایل [[ربیع الاول|ربیع الاول]] همان سال بوده است.
  
ابن شجري در اين كتاب آراء بسياري را بدون ذكر نام آورده است. به عنوان مثال چند فصل كامل از كتاب الازهية هروي را بدون ذكر مأخذ نقل كرده است. (الامالى، 2/343-351؛ قس: هروي، 148-157؛ ابن شجري، مالم ينشر، 30-31؛ قس: هروي، 54-55، جم)
+
ابن شجری در این کتاب آراء بسیاری را بدون ذکر نام آورده است. به عنوان مثال چند فصل کامل از کتاب «الازهیة» هروی را بدون ذکر مأخذ نقل کرده است.
  
وي بخش وسيعى از الامالى را (نك: ابن شجري، مالم ينشر، 41- 65) به ذكر لغزشهاي مكى بن ابى طالب مغربى در كتاب مشكل اِعراب القرآن اختصاص داده است. برخى از متأخران (ضامن، 6-7) انگيزة اين كار او را اختلافات مذهبى دانسته اند و گفته اند كه چون مكى بن ابى طالب، مالكى مذهب بوده و در چند جا از نوشته هايش معتزله را مورد انتقاد قرار داده و آنان را ملحد دانسته، ابن شجري در مقام دفاع از معتزله به طرح اين انتقادات پرداخته است، اما دربارة اين سخن بايد اندكى ترديد كرد، چه همة موارد نيز چندان نابجا نيست. (ابن شجري، همان، 43) كتاب الامالى در 1349ق در دو مجلد در حيدرآباد به طور ناقص به چاپ رسيده و يك بار نيز در بيروت بدون ذكر تاريخ، تجديد چاپ شده است. بخش پايانى آن با عنوان مالم ينشر من الامالى الشجرية به كوشش حاتم صالح ضامن در 1405ق/1984م در بيروت چاپ شده كه بقية مجلس 78 تا مجلس 84 را شامل مى شود.
+
وی بخش وسیعى از الامالى را به ذکر لغزشهای مکى بن ابى طالب مغربى در کتاب «مشکل اِعراب القرآن» اختصاص داده است. برخى از متأخران انگیزه این کار او را اختلافات مذهبى دانسته اند و گفته اند که چون مکى بن ابى طالب، [[مالکی|مالکى]] مذهب بوده و در چند جا از نوشته هایش [[معتزله]] را مورد انتقاد قرار داده و آنان را ملحد دانسته، ابن شجری در مقام دفاع از معتزله به طرح این انتقادات پرداخته است؛ اما درباره این سخن باید اندکى تردید کرد، زیرا همه موارد نیز چندان نابجا نیست.  
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج1، مدخل "ابن شجری" از عنایت الله فاتحی نژاد
 
  
[[رده:منابع صرف و نحو]]
+
*[[دائرة المعارف بزرگ اسلامی (کتاب)|دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، ج۱، مدخل "ابن شجری" از عنایت‌الله فاتحی‌نژاد.
 +
 
 +
[[رده:کتابهای صرف و نحو]]
 +
[[رده:کتاب‌های ادبی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۹

أمالي ابن الشجري.jpg
نویسنده ابن شجری
موضوع صرف و نحو/ أمالی
زبان عربی
تعداد جلد ۳
تحقیق محمود محمد طناحی

کتاب «الأمالى» از آثار ارزشمند ابن شَجَری (م، ۵۴۲ ق) ادیب و نحوی بزرگ شیعه است. ابن شجری در این کتاب، بسیاری از آراء نحوی را با شواهد شعری مختلف در ۸۴ مجلس برای شاگردانش املا کرده است.

مؤلف

«ابوالسعادات هبةالله بن على علوی حسنى» معروف به «ابن شَجَری» (۴۵۰-۵۴۲ ق)، نحوی، لغوی، ادیب و شاعر بزرگ شیعه در قرن ششم قمری است. نسب او به امام حسن علیه السلام مى رسد و به همین سبب علوی حسنى نامیده شده است.

علمای تراجم از جمله شیخ منتجب الدین، مقام ارجمند ابن شجری را در علم و نحو و ادب و شعر ستوده‌اند. گویند: وی مدت ۷۰ سال به تدریس نحو و ادبیات و حدیث اشتغال داشت. ابوالبرکات ابن انباری، ابن خشاب و قطب راوندی از شاگردان او هستند.

علاوه بر «الأمالی»، برخی دیگر از آثار او عبارتند از: الحماسة، مختارات شعراء العرب، منظومه ابن الشجری، الانتصار، شرح التصریف الملوکى.

معرفی کتاب

کتاب الأمالى یکى از آثار کم نظیر و ارزشمند است که صاحب آن بسیاری از آراء نحوی را با شواهد شعری مختلف در ۸۴ مجلس برای شاگردانش املا کرده است. تاریخ بسیاری از مجالس دقیقاً ثبت شده، اما از شروع نخستین مجلس اطلاع دقیقى در دست نیست و با توجه به انیکه مجلس هشتم در اوایل جمادی الاوّل ۵۲۴ ق. املا گردیده و پس از آن به طور مرتب ادامه داشته است، شروع آن احتمالاً در اوایل ربیع الاول همان سال بوده است.

ابن شجری در این کتاب آراء بسیاری را بدون ذکر نام آورده است. به عنوان مثال چند فصل کامل از کتاب «الازهیة» هروی را بدون ذکر مأخذ نقل کرده است.

وی بخش وسیعى از الامالى را به ذکر لغزشهای مکى بن ابى طالب مغربى در کتاب «مشکل اِعراب القرآن» اختصاص داده است. برخى از متأخران انگیزه این کار او را اختلافات مذهبى دانسته اند و گفته اند که چون مکى بن ابى طالب، مالکى مذهب بوده و در چند جا از نوشته هایش معتزله را مورد انتقاد قرار داده و آنان را ملحد دانسته، ابن شجری در مقام دفاع از معتزله به طرح این انتقادات پرداخته است؛ اما درباره این سخن باید اندکى تردید کرد، زیرا همه موارد نیز چندان نابجا نیست.

منابع