تفسیر طبری (کتاب)

تفسیر طبری یا جامع البیان عن تاویل آی القرآن نوشتهٔ ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید طبری، محدث، فقیه، مفسر و مورخ سده سوم قمری است. وی در اوایل سال ۲۲۵ هـ ق، در آمل که آن زمان از توابع تبرستان بود، به دنیا آمد و به سال ۳۱۰ قمری در بغداد درگذشت.

تفسیر طبری، یکی از قدیمی ترین و جامع ترین تفسیرهای عربی روایی قرآن در قرن سوم هجری در بین مسلمانان است. این تفسیر اگر چه عنوانش در خود کتاب ذکر نشده ولی طبری در کتاب دیگرش (تاریخ طبری) آن را «جامع البیان عن تاویل آي القرآن» نامیده‌است. البته این تفسیر صرفاً تفسیر روایی نیست، زیرا در آن به مباحث و مسائل کلامی توجه شده و نظرهای مولف در نقل احادیثی دال بر موضع کلامی اش، بیان شده‌است.

شاخص‌ترین علت برجستگی تفسیر طبری در میان تفاسیر نگاشته شده در دوره‌های مختلف تاریخ تفسیر، به‌خصوص دورۀ کلاسیک آن بود كه این اثر به ر‌غم آنکه دائرة‌المعارفی از روایات تفسیری بود، كه از همین رو غالباً در صف تفاسیر روایی به آن پرداخته می‌شود ، با پرداخت به نقد روایات موجب گشت تا دورۀ نگارش تفاسیر محض به پایان برسد . همین مسئله و نیز حجم عظیمی از روایتی تفسیری که طبری گردآوری کرده بود، موجب گشت تا جامع‌البیان از نظر مضمون منبعی پرمایه، و از نظر روش الگویی مناسب برای غالب آثار مهم تفسیری پس از خود همانند احکام القرآن ابن عربی ، الجواهر الحسان ثعالبی ، التبیان طوسی ، المحرر الوجیز ابن عطیۀ اندلسی ، تفاسیر کلبی ، قرطبی ، ابو‌حیان ، واحدی ، ابوالفتوح رازی ، ابن کثیر و سیوطـی و نیز آثاری غیر تفسیری همانند مقدمۀ ابن تیمیه و المتوکلی سیوطی گردد.

منابع

• ویکی پدیای فارسی

• دانشنامه موضوعی قرآن مقاله تفسیر طبری