سوره نحل

چهل آيه اول اين سوره، مکی و بقيه - از «وَالَّذِينَ هاجَرُوا فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ...» تا آخر سوره مدنی است. اين نظر، از حسن و قتاده است.

ابن عباس، عطا و شعبى گويند: تمام سوره مكى است، بجز سه آيه آخر آن - وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا تا آخر سوره - كه ميان مكه و مدينه، هنگام بازگشت پيامبر از «احد» نازل شد.

بنابر روايتى ديگر از ابن عباس، قسمتى از اين سوره مكى و قسمتى مدنى است؛ از آغاز تا «وَلَكُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ» مكى و از «لاتَشْتَرُوا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلًا» تا «بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ» مدنى است.

شماره آيات

بدون هيچگونه اختلافى، تعداد آيات 128 است.

فضيلت سوره

ابى بن كعب، از پيامبر گرامى روايت كرده است كه: هر كس اين سوره را بخواند، خداوند نعمت هايى كه در دنيا به او داده با او حساب نخواهد كرد و اجر او به اندازه كسى است كه: بميرد و وصيتى نيكو از خود بيادگار گذارد و اگر در همان روز يا شبى كه اين سوره را خوانده بميرد، اجر او مانند كسى است كه با وصيت نيكو و پسنديده از دنيا رفته است.

محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام روايت كند كه: هر كس سوره نحل را در هر ماه بخواند، در دنيا زيان نبيند و هفتاد نوع بلا - كه آسانترين آنها جنون و جذام و پيسى است - از او دور خواهد شد و جاى او در بهشت عدن است كه در وسط بهشت‌هاى ديگر قرار دارد.

هدف سوره

غرض سوره خبر دادن به نزديك شدن امر خداست كه عبارتست از: غلبه دين حق بر كفار، كه خداى تعالى اين معنا را با بيان اينكه:" تنها خداى تعالى اله معبود است نه ديگرى چون تدبير عالم مانند خلقتش قائم به او است و نيز همه نعمتها به او منتهى می‌گردد و هيچ يك از آنها مصنوع غير او نيست" نتيجه مى‌گيرد. پس واجب است همان خدا به تنهايى عبادت شود. و همچنين با بيان اينكه:" دين حق از خدا است پس واجب است كه غير دين او دينى و قانونى ديگر تشريع نشود" و باز با بيان امورى از دين الهى، توضيح میدهد.

اين، آن غرضى است كه معظم آيات اين سوره آن را دنبال نموده و با بيانهاى مختلفى تعقيب مى‌نمايد، در ضمن بيان اين غرض، آياتى هم هست كه مساله هجرت و پاره‌اى مطالب مناسب با آن را ايراد می‌نمايد

منابع

• فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج‌13، ص221.
• محمد حسین طباطباییترجمه الميزان، ج‌12، ص: 29 ، قم 1374.

پیوست

متن و ترجمه