عزالدین ابن اثیر

ابو الحسن علی بن محمد بن محمد ملقب به "عزالدین"، مورخ ادیب و محدث اهل تسنن می‌باشد.

ولادت و خانواده ابن اثیر

عز الدین ابن اثیر در جمادی الاول سال (۵۵۵ هجری) قمری در جزيرة ابن‌ عُمر متولد شد. پدرش از کارگزاران دولت اتابکه موصل در دولت عماد الدین زنکی علاوه بر سمت دولتی به تجارت نیز مشغول بود عز الدین دو برادر دیگر هم دارد که انها نیز ملقب به ابن اثیر مشهورند: برادر بزرگتر از او مجدالدین ابن اثیر (م606ق) متخصص در علوم دینى، و برادر کوچکتر ضیاءالدین ابن اثیر (م637ق)8 از مشاهیر ادب عرب و صاحب کتاب معروف المثل السائر فى ادب الکاتب.

تحصیلات

ابن اثیر اوائل کودکی را با آموزش قرآن شروع کرد و در جوانی در شهرهای موصل، شام و بغداد، نزد اساتیدی چون ابن ریان، ابوحفص عمر بن طبرزد بغدادی و دیگر اساتید دانش آموخت. وي‌ برخى‌ از اين‌ استادان‌ خود را در الكامل‌ معرفى‌ كرده‌ است‌

اوضاع سیاسی زمان حیات ابن اثیر

ابن اثیر در نیمه دوّم قرن ششم و ثلث اول قرن هفتم زندگى کرد. حیات او, که معاصر با پنج تن از خلفاى بنى عباس بود,12 بحرانهاى سیاسى متعددى را در برمى گرفت که مهمترین آنها افول دولت سلجوقى, انقراض فاطمیان به دست صلاح الدین ایوبى, تعرض صلیبیها به صفحات شرقى مدیترانه و ورود مغول به جهان اسلام بود. به علاوه جریانهاى فکرى متعدد که با یکدیگر نزاع داشتند و نیز بحرانهاى اقتصادى در آن روزگار, نابسامانى جامعه ابن اثیر را مضاعف مى کرد.

وصف ابن اثیر از زبان دیگران

"یاقوت حموی" یکی از شخصیت‌های بزرگ اهل تسنن برای او ارزش والایی قائل بود و قبل از مرگش، طبق وصیتی، کتاب‌های خود را به "ابن اثیر" واگذار کرد تا او آنها را به کتابخانه مورد نظرش برساند و تحویل دهد. البته ابن اثیر این تعهد را پذیرفت ولی به آن عمل نکرد. ابن خلکان هم یکی دیگر از بزرگان اهل تسنن هم بسیار او را ستوده و بعد از ملاقاتی که در سال ۶۲۶ هجری قمری با او در حلب داشت، گفت: ابن اثیر حافظ حدیث بود، تاریخ را ازبر داشت و انساب عرب را به خوبی می دانست و به اخبار عرب واقف بود. ابن اثیر مورد احترام نویسندگان زیادی بود که از آثار او بهره‌های زیادی بردند. مثلا ابن جوزی از او به عنوان استاد یاد کرده همین طور "ابن کثیر و ابن حنبلی".

علم مورد علاقه ابن اثیر

آثاری که از او به جای مانده عموما درباره تاریخ است. خودش در مقدمه کتاب «الکامل» میگوید: من همیشه تمایلی به خواندن کتاب‌های تاریخی و دانستن تجارب گذشتگان داشتم.

وفات ابن اثیر

سرانجام در سال ۶۳۲ هجری قمری یا ۶۳۰ در موصل از دنیا رفت.

تألیفات ابن اثیر

۱- اسدالغابه فی معرفة الصحابه. ۲- الکامل فی التاریخ. ۳- اللباب فی تهذیب الانساب. ۴- التاریخ الباهر فی الدولة اتابکیه.

منابع

• ابن اثیر جزری، ویکی فقه، بازیابی:2 آذر 1392.

• دائره المعارف بزرگ اسلامی مدخل "ابن اثیر، ابوالحسن" از رضا رضازاده‌ لنگرودي‌ ، در دسترس در کتابخانه فقاهت، بازیابی:2 آذر 1392.
• ناصری طاهری،عبدالله، مقدمه ای بر تاریخنگاری ابن اثیر، آینه پژوهش، بهمن و اسفند 1372، شماره 23 در دسترس در پایگاه نور مگز