نبرد هواداران بنی عباس با سپاهیان اموی

تقویم هجری قمری

روز واقعه:7 محرم

سال ۱۳۲ هجری قمری

پس از آن که قیام مخالفان بنی‌امیه، فراگیر و سراسر عالم اسلام را دربرگرفت، ابومسلم خراسانی شهرهای شرقی اسلام، یعنی افغانستان، خراسان و شهرهای میانی، مرکزی و جنوبی ایران را یکی پس از دیگری فتح کرد و قحطبه بن شبیب را که از داعیان معروف بنی‌عباس و از فرماندهان آنان بود با سپاهی بزرگ، به سوی عراق گسیل داشت.

یزید بن عمر بن هبیره که عامل امویان در عراق، ایران و شرق عالم اسلام بود، در شهر "واسط" واقع در عراق، مستقر و مناطق و نواحی تحت فرمان خود را کنترل می‌کرد. عاملان و سپاهیان او پس از شکست از سربازان ابومسلم خراسانی، همگی به سوی واسط عقب‌ نشینی کرده و در این شهر تجمع نمودند. ابن هبیره، سپاهیان خویش را مجدداً سازماندهی کرد و با آرایش جدید آماده دفاع گردید.

سپاهیان قحطبه، پس از فتح شهرهای ایران، وارد عراق گردیده و به سوی واسط هجوم آوردند. دو سپاه در مکانی به نام "زاب"، در بیست و پنج فرسنگی کوفه، با هم روبرو شده و به درگیری پرداختند. نبرد سنگین و سختی میان آنان به وقوع پیوست و از طرفین، تعداد بی‌شماری جان باخته و یا زخمی گردیدند، ولی سپاهیان اموی متحمل شکست شده و به ناچار، به سوی واسط عقب‌ نشینی کردند و هواداران بنی‌عباس را به تهاجمات بعدی تحریص کردند.

این واقعه، در هفتم محرم سال ۱۳۲ قمری به وقوع پیوست. همین شکست، باعث فروپاشی خلافت جائرانه بنی‌امیه گردید و از آن پس شهرهای عراق مانند کوفه، بصره و واسط نیز به دست عباسیان گشوده شد و ابن هبیره نیز در صحنه نبرد با عباسیان کشته گردید و سپاهیان اموی، به طور کلی پراکنده و متفرق شدند.

در همان ایام، بزرگان بنی‌عباس وارد کوفه شده و پس از مدتی، با ابوالعباس سفاح، به عنوان نخستین خلیفه عباسی بیعت نمودند.

منابع

• مؤسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.