آقا رضی قزوینی: تفاوت بین نسخه‌ها
(اضافه کردن رده) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | { | + | {{متوسط}} |
| + | '''«محمد بن حسن قزوینی»''' معروف به «آقا رضی» (۱۰۲۵-۱۰۹۶ ق)، فقیه، محدث و از علمای فاضل [[شیعه]] در قرن یازدهم هجری بوده است. آقا رضی در علم [[حدیث]] و [[فقه]]، شاگرد [[ملا خلیل قزوینی|ملا خلیل قزوینی]] (م، ۱۰۸۹ ق) بود و برخی او را از علمای [[اخباریان|اخباری]] دانسته‌اند. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است. | ||
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | |نام کامل = محمد بن حسن قزوینی | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | |زادروز = ۱۰۲۵ قمری | ||
| + | |زادگاه = قزوین | ||
| + | |وفات = ۱۰۹۶ قمری | ||
| + | |مدفن = | ||
| + | |اساتید = [[ملا خلیل قزوینی]]،... | ||
| + | |شاگردان = | ||
| + | |آثار = لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ، ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان، رساله شیر و شکر، رساله المولودیه، رساله الوقتیه،... | ||
| + | }} | ||
| + | == زندگی‌نامه == | ||
| + | "رضی‌الدین محمد بن حسن قزوینی" معروف به "آقا رضی"، متولد سال ۱۰۲۵ قمری در قزوین، و از دانشمندان معاصر [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی]] بوده است. | ||
| − | آقا رضی | + | مرحوم آقا رضی قزوینی در سال ۱۰۹۶ قمری توسط افغانیان مهاجم به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید. در نحوه شهادتش [[علامه امینی]] می نویسد: در قریه دیال آباد از دهکده های قزوین، همراه جمع کثیری در برابر افغانیان شورشی که هجوم آورده بودند، ایستادگی کرد و در جریان آن مقاومت، به شهادت رسید. او [[فتوا]] داده بود که جنگیدن با افغانیان آشوبگر شورشی و دفاع در برابر حملات آنها [[واجب]] است. |
| + | ==ویژگی‌های علمی== | ||
| + | سید رضی الدین در علم [[حدیث]] و [[فقه]]، محضر حاج [[ملا خلیل قزوینی]] (م ۱۰۸۹ ق) را بسیار غنیمت شمرد و فواید علمی فراوان را از او دریافت نمود. | ||
| − | + | بر خلاف آنچه بعضی پنداشته‌اند، از سخنان آقا رضی در کتاب «لسان الخواص» و نیز «ضیافة الإخوان»، پیداست که طریقه او [[اخباریان|اخباری]] بوده، نه اصولی. چنانچه میرزا محمّد اخباری (م ۱۲۳۲ ق) نیز در آثار مختلف خود، از وی و از کتاب «لسان الخواص» او تمجید کرده و او را محقّقی دانسته که بر ضدّ مجتهدان، اقامه دلیل می‌کند. | |
| − | + | او به واسطه‌ی معلومات عالیه، لطافت بیان، حسن گفتار، [[تقوا|تقوی]] و وارستگی در نزد همشهریان خود محبوبیت بسزایی داشته است. وی علاوه بر سخن سرائی، در فنّ نظم و [[شعر]] نیز کمال مهارت را داشته و [[تخلص|متخلص]] به "مسرور" بوده است. | |
| − | + | تراجم نویسان در تمجید و تجلیل آقا رضی سخن گفته اند. [[شیخ حر عاملی]] در [[امل الامل|امل الآمل]] می نویسد: «آقا رضی، فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر از معاصران است». [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]] نیز در توصیف این فقیه جلیل القدر، با اوصافی از قبیل «عالم جلیل، فاضل نبیل، محقق مدقق، متکلم ماهر، و خبیر کامل» یاد کرده است. | |
| + | |||
| + | == آثار و تألیفات == | ||
| + | از این شخصیت برجسته تألیفات سودمند و با ارزشی بجا مانده است. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است که در واقع دایرةالمعارفی از علوم مختلف بوده و در آن اصطلاحات رایج علمای آن عصر، و حلّ مشکلات آیات و اخبار مطرح شده است. از این دایرةالمعارف، تنها یک مجلد باقی مانده که در آن درباره‌ی تفسیر حروف [[ابجد]]، ابداع، [[اجماع]]، [[اجتهاد]]، [[اختیار]]، [[اراده]]، تناسب چهارگانه، نسبت اجسام و اختلاف وزنی و حجمی آنها و احکام چهارگانه [[حرام|حرمت]]، [[حلال|حلیت]]، [[نجاسات|نجاست]] و [[طهارت]] و حساب و خواص اعداد صحبت شده است. | ||
| + | |||
| + | از دیگر آثار وی عبارتند از: | ||
| + | |||
| + | * «ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان»؛ در تاریخ علمای قزوین و شرح حال رُوات ثقه [[امامیه|امامی]] مذهب آن دیار، از اصحاب [[ائمه اطهار|ائمه]] علیهم السلام گرفته تا دیگر بزرگان [[شیعه]] قزوین؛ هرچند در لابه‌لای آن، مطالبی از [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، عقاید و [[فقه]] نیز وجود دارد. | ||
| + | * «رساله شیر و شکر»؛ به فارسی و عربی، درباره‌ی نکات متفرقه، | ||
| + | * «رسالة المولودیه»؛ در تعیین تاریخ تولد [[پیامبر اسلام|حضرت محمد]] (صلی الله علیه وآله)، | ||
| + | * «رساله نوروزیه»؛ در تعیین [[عید نوروز|نوروز]]، | ||
| + | * «رساله الوقتیه»؛ در تعیین اوقات [[نماز]]، | ||
| + | * «رساله العیاریة»؛ در تعیین عیار فلزات، | ||
| + | * «ابطال الرمل»، | ||
| + | * «قبله آفاق»، | ||
| + | * «کُحل الابصار»، | ||
| + | * «رساله مقادیر»، | ||
| + | * «دیوان شعر» به فارسی. | ||
| + | ==منابع== | ||
| + | * اخباریگری (تاریخ و عقاید)، ابراهیم بهشتی، ص۱۳۵. | ||
| + | * "رواق شهیدان؛ آقا رضی قزوینی"، مجله افق حوزه، ۵ اسفند ۱۳۸۸، شماره ۲۶۱. | ||
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=شده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= متوسط | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= متوسط | ||
| + | |رده= دارد | ||
| + | }} | ||
[[رده:علمای قرن یازدهم]] | [[رده:علمای قرن یازدهم]] | ||
| + | [[رده:علماء شیعه]] | ||
| + | [[رده:فقیهان]] | ||
| + | [[رده:محدثان]][[رده:علمای شهید]] | ||
| + | [[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۹
«محمد بن حسن قزوینی» معروف به «آقا رضی» (۱۰۲۵-۱۰۹۶ ق)، فقیه، محدث و از علمای فاضل شیعه در قرن یازدهم هجری بوده است. آقا رضی در علم حدیث و فقه، شاگرد ملا خلیل قزوینی (م، ۱۰۸۹ ق) بود و برخی او را از علمای اخباری دانسته‌اند. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است.
| نام کامل | محمد بن حسن قزوینی |
| زادروز | ۱۰۲۵ قمری |
| زادگاه | قزوین |
| وفات | ۱۰۹۶ قمری |
|
| |
| اساتید |
ملا خلیل قزوینی،... |
|
| |
| آثار |
لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ، ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان، رساله شیر و شکر، رساله المولودیه، رساله الوقتیه،... |
زندگی‌نامه
"رضی‌الدین محمد بن حسن قزوینی" معروف به "آقا رضی"، متولد سال ۱۰۲۵ قمری در قزوین، و از دانشمندان معاصر علامه مجلسی و شیخ حر عاملی بوده است.
مرحوم آقا رضی قزوینی در سال ۱۰۹۶ قمری توسط افغانیان مهاجم به شهادت رسید. در نحوه شهادتش علامه امینی می نویسد: در قریه دیال آباد از دهکده های قزوین، همراه جمع کثیری در برابر افغانیان شورشی که هجوم آورده بودند، ایستادگی کرد و در جریان آن مقاومت، به شهادت رسید. او فتوا داده بود که جنگیدن با افغانیان آشوبگر شورشی و دفاع در برابر حملات آنها واجب است.
ویژگی‌های علمی
سید رضی الدین در علم حدیث و فقه، محضر حاج ملا خلیل قزوینی (م ۱۰۸۹ ق) را بسیار غنیمت شمرد و فواید علمی فراوان را از او دریافت نمود.
بر خلاف آنچه بعضی پنداشته‌اند، از سخنان آقا رضی در کتاب «لسان الخواص» و نیز «ضیافة الإخوان»، پیداست که طریقه او اخباری بوده، نه اصولی. چنانچه میرزا محمّد اخباری (م ۱۲۳۲ ق) نیز در آثار مختلف خود، از وی و از کتاب «لسان الخواص» او تمجید کرده و او را محقّقی دانسته که بر ضدّ مجتهدان، اقامه دلیل می‌کند.
او به واسطه‌ی معلومات عالیه، لطافت بیان، حسن گفتار، تقوی و وارستگی در نزد همشهریان خود محبوبیت بسزایی داشته است. وی علاوه بر سخن سرائی، در فنّ نظم و شعر نیز کمال مهارت را داشته و متخلص به "مسرور" بوده است.
تراجم نویسان در تمجید و تجلیل آقا رضی سخن گفته اند. شیخ حر عاملی در امل الآمل می نویسد: «آقا رضی، فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر از معاصران است». شیخ عباس قمی نیز در توصیف این فقیه جلیل القدر، با اوصافی از قبیل «عالم جلیل، فاضل نبیل، محقق مدقق، متکلم ماهر، و خبیر کامل» یاد کرده است.
آثار و تألیفات
از این شخصیت برجسته تألیفات سودمند و با ارزشی بجا مانده است. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است که در واقع دایرةالمعارفی از علوم مختلف بوده و در آن اصطلاحات رایج علمای آن عصر، و حلّ مشکلات آیات و اخبار مطرح شده است. از این دایرةالمعارف، تنها یک مجلد باقی مانده که در آن درباره‌ی تفسیر حروف ابجد، ابداع، اجماع، اجتهاد، اختیار، اراده، تناسب چهارگانه، نسبت اجسام و اختلاف وزنی و حجمی آنها و احکام چهارگانه حرمت، حلیت، نجاست و طهارت و حساب و خواص اعداد صحبت شده است.
از دیگر آثار وی عبارتند از:
- «ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان»؛ در تاریخ علمای قزوین و شرح حال رُوات ثقه امامی مذهب آن دیار، از اصحاب ائمه علیهم السلام گرفته تا دیگر بزرگان شیعه قزوین؛ هرچند در لابه‌لای آن، مطالبی از تفسیر، عقاید و فقه نیز وجود دارد.
- «رساله شیر و شکر»؛ به فارسی و عربی، درباره‌ی نکات متفرقه،
- «رسالة المولودیه»؛ در تعیین تاریخ تولد حضرت محمد (صلی الله علیه وآله)،
- «رساله نوروزیه»؛ در تعیین نوروز،
- «رساله الوقتیه»؛ در تعیین اوقات نماز،
- «رساله العیاریة»؛ در تعیین عیار فلزات،
- «ابطال الرمل»،
- «قبله آفاق»،
- «کُحل الابصار»،
- «رساله مقادیر»،
- «دیوان شعر» به فارسی.
منابع
- اخباریگری (تاریخ و عقاید)، ابراهیم بهشتی، ص۱۳۵.
- "رواق شهیدان؛ آقا رضی قزوینی"، مجله افق حوزه، ۵ اسفند ۱۳۸۸، شماره ۲۶۱.
