سید محمد حسینی همدانی

سید محمد حسینی همدانی در ۱۳۲۲ق در نجف به دنیا آمد. فقیه و مفسر امامی که در سال ۱۳۲۲ قمری در نجف به دنیا آمد و به همدان مهاجرت کرد. او در درس عالمانی مانند میرزای نائینی، محمدحسین غروی اصفهانی، و سید حسین بادکوبه ای حضور یافت و آثاری در تفسیر و فقه و کلام تالیف کرد که مهمترین آنها، انوار درخشان در تفسیر قرآن است. این اثر به زبان فارسی است و در هجده مجلد به چاپ رسیده است. وی داماد میرزای نائینی بود.

تولد و نسب سید محمد حسینی همدانی در ۱۳۲۲ق در نجف به دنیا آمد. پدرش سید علی بن سید کاظم همدانی معروف به میرسید علی عرب، از شاگردان آخوند خراسانی، میرزا حسین خلیلی تهرانی، سید محمدکاظم یزدی و ملا حسینقلی همدانی و از نوادگان محقق اَعْرَجی، علامه سید محسن حسینی کاظمی بود. وی در کتاب انوار درخشان از خود با نام سید محمد حسینی نجفی عربزاده یاد کرده است.

مهاجرت به همدان سید محمد در ۱۳۳۰ق به همراه پدرش به همدان رفت و به تحصیل علوم دینی نزد وی پرداخت.

بازگشت به نجف در ۱۳۴۳ق به نجف بازگشت و نزد علمای بنام آن شهر، مرحله سطوح را تکمیل کرد و پس از آن، در ۱۳۴۵ در آخرین دوره درس اصول محمدحسین نائینی حاضر شد و مورد توجه وی قرار گرفت؛ تا آنجا که میرزای نائینی او را به دامادی خود برگزید.

اساتید 1. سید محمد هادی میلانی

2. آقا عماد رشتی

3. میرزای نائینی در اصول

4. محمد حسین غروی اصفهانی در فقه، اصول، کلام و فلسفه

5. سید حسین بادکوبه ای در فقه، اصول، کلام و فلسفه

6. سید عبدالغفار مازندرانی (عالِم اخلاقی نجف) در اخلاق

تبلیغ، تالیف و تدریس سید محمد پس از تکمیل مدارج علمی نزد استادانی چون آقا ضیاء عراقی و شیخ محمدکاظم شیرازی، در ۱۳۲۷ش به همدان بازگشت و به تألیف و تدریس و امامت نماز جماعت پرداخت و پس از درگذشت پدرش، در مسجد کولانج همدان به وعظ و ارشاد پرداخت.

آثار برخی از آثار منتشر شده 1. انوار درخشان در تفسیر قرآن، مهم ترین اثر وی و تفسیر فارسی همه قرآن است. این تفسیر در هجده مجلد در ۱۳۸۰ش، به اهتمام محمدباقر بهبودی در تهران انتشار یافت. از ویژگی های تفسیر انوار درخشان، استناد و توجه فراوان مؤلف به اخبار و روایات تفسیری اهل بیت(ع) است. با این حال، وی به نقل اخبار و روایات اهل بیت(ع) بسنده نکرده و پس از پاره ای توضیحات لغوی و نحوی و بیان برخی لطایف و اشارات، به تفسیر و تحلیل آیه پرداخته است. گاهی با عبارت هایی پیچیده و سنگین و با استفاده از اصطلاحات و تعبیرهای اهل معنا و معرفت، آیات را تفسیر کرده است، همین ویژگی موجب شده که بهره گیری از این تفسیر به گروهی خاص اختصاص یابد. وی همچنین به روش تفسیر قرآن به قرآن توجه داشته است.

2. پرتوی درخشان از اصول کافی، در شش جلد، شرح کتاب التوحید کافی.

3. معاد جسمانی و روحانی

4. مسیحا مژده مهدی موعود

آثار منتشر نشده 1. تقریرات درس اصول میرزای نائینی (از مباحث الفاظ تا تعادل و تراجیح)

2. تقریرات درس فقه محقق اصفهانی (بحث مکاسب)

3. تقریرات درس اصول محقق اصفهانی

4. رساله های متعدد در فلسفه، کلام و شرح احادیث اخلاقی.

درگذشت حسینی در ۱۵ جمادی الاول ۱۴۱۷ق/ ۸ مهر ۱۳۷۵ش در همدان وفات یافت. پیکرش، پس از تشییع، به مشهد انتقال داده شد و در دارالزهد حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.

منابع

"سید محمد حسینی (آقا نجفی همدانی)، سایت فرهیختگان تمدن شیعه