مستدرک نهج‌البلاغه (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

كتاب «مستدرک نهج‌البلاغه» اثر شيخ هادى آل كاشف‌الغطاء (م، ۱۳۶۱ ق)، تکمله و مستدرکی است نسبت به كتاب شريف «نهج‌البلاغه» تألیف سيد رضى (م، ۴۰۶ ق). در این کتاب ۹۲ خطبه، ۵۳ نامه و حدود ۷۰۰ حکمت آمده است.

Mostadrak.jpg
نویسنده هادى کاشف الغطاء
موضوع مستدرک نهج‌البلاغه
زبان عربى
تعداد جلد ۱

معرفی کتاب

کتاب «مستدرک نهج‌البلاغه» در واقع، تکمله و مستدرکی بر كتاب شريف نهج‌البلاغه است، به اين معنا كه امورى در راستاى هدف سيد رضى بوده است؛ ولى او به آن دست‌يابى نداشته است تا بتواند همه را در تألیف خويش ذكر نمايد؛ لذا در كتاب ديگرى به عنوان «مستدرک» مانند کتاب حاضر جمع‌آورى شده است.

نكته‌ى قابل توجه، هدف و انگيزه‌ى مؤلف است كه در مستدرك‌نويسى بايد مورد لحاظ قرار گيرد. مثلا در «نهج‌البلاغه»، سيد رضى به قصد جمع‌آورى سخنانى فصيح و بليغ، دست به تألیف زده است و علاوه بر اين مى‌خواسته فضايل جامع امام علی علیه السلام و محاسن او را بيان كند. با توجه به مطالب فوق، مستدرك نويس‌هاى نهج‌البلاغه غالبا نتوانسته‌اند به هر دو هدف دست يابند، گرچه در جلب هدف دوم موفق بوده‌اند.

از برخى از نسخه‌هاى نهج‌البلاغه برمى‌آيد كه سيد رضى خود در فكر تكمله‌اى بوده تا همه‌ى سخنان حضرت را به منظور تأمين هدف خويش در آن ارائه نمايد؛ ولى چيزى از آن به دست ما نرسيده است.

محتوای کتاب

«مستدرک نهج‌البلاغه» همانند «نهج‌البلاغه» به سه بخش تقسيم شده: خطبه‌ها، نامه‌ها و كلمات قصار. در این کتاب ۹۲ خطبه، ۵۳ نامه و حدود ۷۰۰ حکمت آمده است. مؤلف مانند سید رضی، سند و منبع احاديث را ذکر نکرده است و ملتزم نيست كه تمامى خطبه يا نامه را ذكر كند، يا تنها از يك منبع حديث را بگيرد؛ بلكه شيوه تقطیع و تلفيق را در نظر دارد.

در باب اول كتاب به بعضى از خطبه‌هاى حضرت على (ع) پرداخته شده است و در اين بخش مؤلف خطبه را از مسانيد مختلف مورد بررسى قرار داده است و كم و زياد بودن مطالب را در پاورقى متذكر شده است.

باب دوم كتاب، به بررسى نامه‌هاى حضرت صرف شده است و تعدادى از اين نامه‌ها را مورد نقد قرار داده است. باب سوم كتاب، متعلق به كلمات قصار حضرت مى‌باشد.

در بخش آخر كتاب، «مدارك نهج‌البلاغه و دفع الشبهات عنه» آمده كه خود نيز داراى مقدمه، سه باب و الحاق مى‌باشد. در مقدمه، مطالبى درباره مؤلف، شروح، اعتقادات شيعه، كلمات بعض شكاكين،... بيان شده است. در باب اول اين بخش، سخنى در باب خطبه‌هاى نهج‌البلاغه بيان شده است و در باب دوم، درباره نامه‌ها و در بخش سوم، درباره نامه‌هاى حضرت مى‌باشد.

منابع