شیخ صفی الدین حلی
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
شیخ صفى الدین عبدالعزیز بن سرایا بن على بن ابى القاسم ابن احمد بن نصر بن عبدالعزیز ابى سرایا بن باقى بن عبدالله بن عریض حلى طائى سنبسى (از اولاد سنبس قبیله اى از طى) (۷۵۲-۶۷۷ ق) ادیب بزرگ و از شاعران طراز اول از شعراء لغت عرب بوده است.
معرفی اجمالی
صفى الدین حلی یکی از شاعران بزرگ شیعه در سده هشتم اسلامی است و بجز مدایح نبوی، در ثناگستری علی و اولاد علی نیز اشعار بسیار دارد، که از این جمله است قطعه معروف او در ثنای امام علی بن ابیطالب علیه السلام که دو بیت آن نقل می شود:
جمعت فی صفاتک الاضداد فلهذا عزت لک الانداد
زاهد حاکم حلیم شجاع فاتک ناسک فقیر جواد
همین گونه در کوبیدن مداحان ظلم و ستمگران و خوار ساختن جباران با زبان نیرومند شعر، کوششی ستودنی داشته است. از اشعار منسوب به او «غدیریه» است که به واقعه غدیر خم می پردازد:
شعر غدیریه
خمدت لفضل ولادک النیران وانشق من فرح بک الإیوان
و تزلزل النادی و أوجس خیفة من هول رؤیاه أنوشروان
فتأول الرؤیا سطیح و بشرت بظهورک الرهبان والکهان
و علیک أرمیا و شعیا أثنیا و هما و حزقیل لفضلک دانوا
بفضائل شهدت بهن الصحف و ال توراة والإنجیل والفرقان
فوضعت لله المهیمن ساجدا واستبشرت بظهورک الأکوان
متکملا لم تنقطع لک سرة شرفا ولم یطلق علیک ختان
فرأت قصور الشام آمنة و قد وضعتک لاتخفى لها أرکان
و أتت حلیمة و هی تنظر فی ابنها سرا تحار لوصفه الأذهان
و غدا ابن ذی یزن ببعثک مؤمنا سرا لیشهد جدک الدیان
شرح الإله الصدر منک لأربع فرأى الملائک حولک الأخوان
و حییت فی خمس بظل غمامة لک فی الهواجر جرمها صیوان
و مررت فی سبع بدیر فانحنى منه الجدار و أسلم المطران
و کذاک فی خمس و عشرین انثنى نسطور منک و قلبه ملآن
حتى کملت الأربعین و أشرقت شمس النبوة و انجلى التبیان
فرمت رجوم النیرات رجیمها و تساقطت من خوفک الأوثان
والأرض فاحت بالسلام علیک و ال أشجار و الأحجار و الکثبان
و أتت مفاتیح الکنوز بأسرها فنهاک عنها الزهد و العرفان
و نظرت خلفک کالأمام بخاتم أضحى لدیه الشک و هو عیان
و غدت لک الأرض البسیطة مسجدا فالکل منها للصلاة مکان
و نصرت بالرعب الشدید على العدى ولک الملائک فی الوغى أعوان
و سعى إلیک فتى سلام مسلما طوعا و جاء مسلما سلمان
و غدت تکلمک الأباعر والظبا والضب والثعبان والسرحان
والجذع حن إلى علاک مسلما و ببطن کفک سبح الصوان
و هوى إلیک العذق ثم رددته فی نخلة تزهى به و تزان
والدوحتان و قد دعوت فأقبلا حتى تلاقت منهما الأغصان
و شکا إلیک الجیش من ظمأ به فتفجرت بالماء منک بنان
و رددت عین قتادة من بعد ما ذهبت فلم ینظر بها إنسان
و حکى ذراع الشاة مودع سمه حتى کأن العضو منه لسان
و عرجت فی ظهر البراق مجاوز ال سبع الطباق کما یشا الرحمن
والبدر شق و أشرقت شمس الضحى بعد الغروب و ما بها نقصان
و فضیلة شهد الأنام بحقها لایستطیع جحودها الإنسان
فی الأرض ظل الله کنت ولم یلح فی الشمس ظلک إن حواک مکان
نسخت بمظهرک المظاهر بعد ما نسخت بملة دینک الأدیان
و على نبوتک المعظم قدرها قام الدلیل و أوضح البرهان
و بک استغاث الأنبیاء جمیعهم عند الشدائد ربهم لیعانوا
أخذ الإله لک العهود علیهم من قبل ما سمحت بک الأزمان
و بک استغاث الله آدم عندما نسب الخلاف إلیه والعصیان
و بک التجا نوح و قد ماجت به دسر السفینة إذ طغى الطوفان
و بک اغتدى أیوب یسأل ربه کشف البلاء فزالت الأحزان
و بک الخلیل دعا الإله فلم یخف نمرود إذ شبت له النیران
و بک اغتدى فی السجن یوسف سائلا رب العباد و قلبه حیران
و بک الکلیم غداة خاطب ربه سأل القبول فعمه الإحسان
و بک المسیح دعا فأحیا ربه میتا و قد بلیت به الأکفان
و بک استبان الحق بعد خفائه حتى أطاعک إنسها و الجان
ولو اننی وفیت وصفک حقه فنی الکلام و ضاقت الأوزان
فعلیک من رب السلام سلامه والفضل والبرکات والرضوان
و على صراط الحق آلک کلما هب النسیم و مالت الأغصان
و على ابن عمک وارث العلم الذی ذلت لسطوة بأسه الشجعان
و أخیک فی یوم الغدیر و قد بدا نورالهدى و تآخت الأقران
و على صحابتک الذین تتبعوا طرق الهدى فهداهم الرحمن
و شروا بسعیهم الجنان و قد دروا أن النفوس لبیعها أثمان
یا خاتم الرسل الکرام و فاتح ال نعم الجسام و من له الإحسان
أشکو إلیک ذنوب نفس هفوها طبع علیه رکب الإنسان
فاشفع لعبد شانه عصیانه إن العبید یشینها العصیان
فلک الشفاعة فی محبکم إذا نصب الصراط و علق المیزان
فلقد تعرض للإجازة طامعا فی أن یکون جزاءه الغفران
منابع
- کتابخانه طهور، تاریخ بازیابی: ۲۵ شهریور ۱۳۹۲.
