خط نبطی

«خط نَبَطی»، خطی است که از خط آرامی ایجاد شده. خط عربی به نحوی که در دوره اسلامی معمول بود، در زمانی قریب به اسلام از دو قوم اخذ شد، نخست از قوم نبطی در جانب حوران و دوم از سریانیان از طریق حیره (نزدیک کوفه).

این هر دو خط از خطوط سامی و برای عرب کاملاً قابل تقلید بود. خط نبطی منشاء خط نسخ و خط کوفی بود که هر دو بعد از غلبه اسلام میان مسلمین باقی ماند و ظاهراً این هر دو خط را با هم بکار می بردند. خط نسخ بیشتر برای کتابت مصاحف می آمد.

در کتاب "تاریخ قرآن" رامیار آمده است: «اما خط نبطی چنین شهرت دارد که بدست نویسندگان یهود و نصارا که بیشتر به انواع مختلف خطوط آرامی کتابت می‌کردند، رواج یافته است.

جز مردم عربستان جنوبی، بقیه به علت آسانی به آن خط می‌نوشتند. هنگام فتح عراق بدست مسلمانان، مدارس زیادی برای تعلیم خواندن و نوشتن این خط به نوجوانان وجود داشت.

این خط به نحوی شایع بود که بازرگانان عرب چون قصد شام و عراق می‌کردند، ناگزیر از آموختن این خط بودند. حتی یهودیان سالیان درازی پیش از اسلام آن را فراگرفته بودند و کسانی از اوس و خزرج نیز این خط را از ایشان آموخته بودند.

مستشرقان، این خط را به نام خط عربی شمالی می‌شناسند. قرآن مجید به آن تدوین شد و پس از اسلام خط رایج همه عربستان گشت. ظاهراً این خط از شمال به جنوب رفته و در اخبار و احادیث نیز به این مطلب اشاراتی شده است.

منابع

• لغت نامه دهخدا، ویکی علوم اسلامی، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.