سید جواد فقیه سبزواری

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

آیةالله سید جواد فقیه سبزواری (۱۳۸۴-۱۳۰۹ ش) فرزند آیةالله میرزا حسین فقیه سبزواری، از فقها و مدرسان نامدار شیعه معاصر در حوزه علمیه مشهد بود. حوزه تدریس ایشان در مسجد گوهرشاد، بهترین حوزه به شمار می آمد.

Javad sabzevari.jpg
نام کامل سید محمدجواد فقیه سبزواری
زادروز ۱۳۰۹ شمسی
زادگاه مشهد
وفات ۱۳۸۴ شمسی
مدفن مشهد، حرم امام رضا

Line.png

اساتید

میرزا حسین فقیه سبزواری، سید محمدهادی میلانی، شیخ هاشم قزوینی، میرزا احمـد مدرس،...

شاگردان

محمد حسن پاکدامن، احمد نجمی پور، عباس فرازی نیا، علی نصیری گیلانی،...


ولادت

سید محمدجواد فقیه سبزواری متولد روز جمعه ۲۷ ربیع الاول سال ۱۳۴۹ قمری (برابر با ۱۳۰۹ شمسی) در مشهد مقدس می باشد. پدرش آیةالله میرزا حسین فقیه سبزواری فرزند آیت‌الله میرزا موسی سبزواری، از فقها و مراجع برجسته شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان میرزای نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی بود.

تحصیل و اساتید

سید جواد فقیه سبزواری پس از گذراندن دوره خردسالی، دروس قرآن را فرا گرفته و پس از سن شش سالگی وارد یکی از مدارس آن زمان به نام مدرسه محمّدیّه سعادت شد و مدت شش سال تمام به تحصیل دروس متداول آن زمان پرداخت.

در آن زمان خفقان بسیار شدیدی بر کشور حاکم بود و علمای دینی، منتظر فرصتی برای احیای حوزه های علمیه و بازسازی مدارس علمیه متروکه و مخروبه بودند. سال ۱۳۶۱ قمری با وارد شدن قوای متفقین به خاک ایران، این فرصت مناسب ایجاد شد و علما، تمامی مدارس علمیه را بازسازی کرده و طلاب علوم دینیه را از اطراف مشهد مقدس فرا خوانده و حوزه را بازگشایی کردند. آیة الله سید جواد فقیه سبزواری نیز در ردیف طلاب علوم دینی قرار گرفت و مدت پنج سال در مدرسه نواب آن زمان، به تحصیل ادبیات عرب پرداخته و جامع المقدمات و سیوطی و مغنی و مطوّل و دروس سایر کتب ادبیّات را به خوبی آموختند.

به این دلیل که شلوغی مدرسه نواب، مانع درس خواندن مرحوم فقیه سبزواری می شد، به مدرسه بالاسر حضرت رضا علیه السلام به اتاقی مجاور حرم حضرت که در حال حاضر به صورت رواقی در آمده است نقل مکان کرد و به همان مکان خلوتی که مدتها آرزوی آن را داشت رسید و به توفیق تحصیل علوم و عبادت خدا و زیارت پیوسته حضرت ثامن الحجج (ع)، در نزدیک ترین فاصله حجره با مضجع شریف حضرت رضا علیه السلام دست یافت.

سید جواد فقیه سبزواری، شاگرد اساتید شهیر و بزرگواری بود. ادبیات عرب را نزد مرحوم شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری (ادیب دوم)، شرح لمعه، قوانین و معالم الأصول را نزد آیة الله حـاج میرزا احمـد مدرس، علوم معـقول از علم کلام و اخلاق را نزد مرحوم آیة الله حاج شیـخ کاظم دامغـانی و آیة الله شیخ مهدی آشتیانی، حاشیه ملاعبدالله را نزد مرحـوم حـاج شیخ محمد استاد و حاج محمد رئیسی قوچانی و منظومه حاج ملا هادی سبزواری را نزد پدر بزرگوارشان مرحوم آیة الله میرزا حسین فقیه سبزواری فرا گرفت.

رویّه آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری این بود که هر درسی از دروس ادبیات را دوبار در محضر استاد حاضر می شد و فرا می گرفت تا هیچ نکته مبهمی از ادبیات عرب که زیربنا و پایه دروس فقه و اصول و تفسیر و کلام و حکمت است باقی نماند. ضمن این که تمام دروس را تقریر و تحریر می کرد تا برای استفاده دیگران و انتقال اندوخته های بزرگان گذشته به آیندگان، چاپ و منتشر کند.

همچنین در سال ۱۳۶۹ قمری، به دروس کفایه و مکاسب و نیز درس رسائل مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی و والد محترمشان مرحوم میرزا حسین فقیه سبـزواری می رفت.

بعد از وفات مرحوم مدرس قزوینـی در تاریخ ۱۳۸۱ قـمری، دروس و تحصیلات علمی سید جواد فقیه سبزواری تقریبا منحصر شد به درس خارج فقه و اصول پدر ارجمندشان سید میرزا حسین فقیه سبـزواری و درس خارج فقه میرزا احمد کفایی (فرزند آخوند خراسانی) و درس خارج فقه مرحوم آیة الله میلانی و از این بزرگان منافع سرشـاری برد و از پدرش اجازه اجتهاد گرفت.

تدریس و شاگردان

بعد از وفات پدر سید جواد فقیه سبزواری -مرحوم سید حسین فقیه سبـزواری- در تاریخ ۲۵ ماه شوال ۱۳۸۶ قمری، عده ای از طلاب و اهل علم از ایشان تقاضا نمودند که شروع به تدریس کنند.

ایشان صبح ها چهـار درس و بعد از ظهر یک درس و شب بعد از نماز مغرب و عشاء یک درس در محـل باغ رضوان که ساخته دست مرحوم پدر بزرگوارشان بود مداومت داشتند که تقریبا وقت ایشان کاملا در تدریس می گذشت و این سیره همین طور ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی بیمار و مبتلا به عارضه درد کمر شدند و مباحـثات ایشان قدری کاهش پیدا کرد. به دلیل اجرای طرح توسعه حرم رضوی، باغ رضوان در محدوده حرم رضوی قرار گرفت و ایشان مجبور شدند بعد از خرابی باغ رضوان به مسجد گوهرشاد بروند و در همان شبستان که بنام پدر بزرگوارشان به شبستان سبزواری معروف است و در همان محلی که مرحوم والد محترمشان تدریس می فرمود مشغول به تدریس گشتند.

گرچه سیاق و مشی دیرپای مرحوم سبزواری، تدریس خارج فقه بر اساس متن "جواهر الکلام" محقق نجفی بود، اما از بین تمام درس‌ها، بیشتر، به دلیل وابستگی و ارادت به "شهیدین"، شرح لمعه را در طول همه سال‌های نشستن بر کرسی تدریس، تبیین می‌فرمود و به همین دلیل، در حوزه‌ها و بین فضلا، خاصه در حوزه علمیه مشهد، معروف به بهترین مدرّس شرح لمعه بود.

او بیش از چهل سال، دوره سطح و خارج فقه و اصول را، با بیانی شیرین و با دقت و ذوق و نکته سنجی و ژرف گرایی خاصی، تدریس و طلاب فرهیخته بسیاری را در حوزه فقه و اصول تربیت کرد. برخی از شاگردان برجسته ایشان عبارتند از:

  • محمد حسن پاکدامن (پ‍ژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی)
  • احمد نجمی پور (امام جمعه شهر سرایان)
  • دکتر عباس فرازی نیا (مدیر ارتباطات حوزوی و امور فرهنگی آستان قدس رضوی و عضو اتاق فکر تبلیغ خراسان)
  • دکتر علی نصیری گیلانی (استاد دانشگاه و مدیر مؤسسه معارف وحی و خرد، پژوهشگر و مؤلّف دهها اثر)
  • علی بیاتی (فعال عرصه تبلیغ و وعظ در آستان قدس رضوی، عضو شورای راهبردی معاونت تبلیغ دفتر تبلیغات)
  • دکتر رضا رمضانی گیلانی (امام جمعه سابق کرج، عضو مجلس خبرگان رهبری، مدیر و امام کنونی مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان؛ محقق و استاد حوزه و دانشگاه)
  • دکتر محمدمهدی فقیه بحرالعلوم جلالی (پژوهشگر فعال در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، کارشناس نسب شناسی، پژوهشگر آثار تاریخی و امامزادگان علیهم‌السلام)
  • رسول سعیدی زاده (پژوهشگر فعال و نویسنده دهها مقاله و کتاب تحقیقی)
  • دکتر سعید جازاری معمویی (مؤسس حوزه علمیه ثامن الائمه تهران، مدیریت برخی مدارس علمیه تهران، استاد دانشگاه کاتولیک فرانسه، عضو لابراتوار مرکز مطالعات دین و اسلام پاریس و عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم)
  • سید علی خاتمی خوانساری (مدرّس حوزه و دانشگاه، مربّی مبلغین و مبلغات دینی، کارشناس برنامه‌های مذهبی صدا و سیما و شبکه‌های ماهواره ای شیعی، محقق و مؤلّف)
  • علی شفیعی (عضو هیئت علمی پژوهشکده فقه و حقوق، همکار علمی و اجرایی رادیو معارف و مدرّس).

فعالیتهای اجتماعی

آیة الله حاج سید جواد فقیه سبزواری در طول عمر با برکت خود منشأ خدمات فراوانی برای حوزه علمیه و عمـوم مردم بودند. درِ منزل ایشـان بر روی تمامی آحاد مردم در تمامی ساعات شبانه روز باز و مشکل گشای کارهای مردم که به ایشان مراجعه می کردند بود. خلق خوش و تواضع او زبانزد همگان و دارای طلاقـت صبر و صبـاحت وجه بود.

مرحوم فقیه سبزواری، از سال ۱۳۲۸ شمسـی امام جماعت مسجد حاج حکیم در خیابان طبرسی مشهد را تا زمان فوت به عهده داشتند. سالهای متمادی صبح و ظهر و شب به اقامه جماعت می پرداختند و بعدها به علت کسالت جسمی با دو وعده نماز ظهر و شب ادامه دادند.

وفات

مرحوم سید جواد فقیه سبزواری سرانجام در اول آذر ماه ۱۳۸۴ شمسی (شوّال ۱۴۲۶ ق) در مشهد، دار فانی را وداع گفت و پیکر مطهرش در جوار ملکوتی حضرت رضا علیه السّـلام در صحن آزادی به خاک سپرده شد.

منابع