قُبا
«قُبا» قریهاى است در حوالى مدینه، واقع در جنوب این شهر، كه رسول خدا صلی الله علیه وآله) در وقت هجرت به مدینه ابتدا در این مکان توقف نمود. «مسجد قبا» نیز در همین محل قرار دارد.
موقعیت جغرافیایی
منطقه قباء در فاصله شش کیلومتری جنوب مسجد النبی (صلی الله علیه و آله) واقع است و از نقاط خوش آب و هوا و از مناطق زراعی و پرآب اطراف مدینه به شمار میآید. به همین دلیل نخلستانهای زیادی در قبا وجود داشته و دارد. قبا وصل به مدینه است و از محله هاى آن به شمار مى آید.
مردم این منطقه، که به نام طایفه بنو عمرو بن عوف شناخته میشدند، به دلیل واقع شدن قبا در جنوب شهر مدینه و در واقع سر راه مکه به مدینه، نخستین استقبال کنندگان از مهاجرین و نیز شخص رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در وقت هجرت پیامبر اکرم بودند.
پیش از آمدن رسول خدا (صلی الله علیه وآله)، شماری از مهاجران که از مکه به مدینه آمدند، به طور موقت در قبا سکونت گزیدند. پس از آن که رسول خدا به قبا آمدند، چند روزی در آنجا توقف کرده و آنگاه که خانواده آن حضرت، همراه علی بن ابیطالب (علیه السلام) به ایشان پیوستند، راهیِ محل اصلی یثرب، یعنی جایی که امروزه مدینه قرار دارد، شدند.
به گفته نَووى، وجه مشهور و فصیح این كلمه به صورت مدّ است (قُبا) و مذكر و منصرف مى باشد؛ خلیل فراهیدی آن را با الف مقصوره (قُبی) دانسته است.
منابع
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، ص۲۴۴.
- فرهنگ اعلام جغرافیایى، تاریخى در حدیث و سیره نبوى، محمد محمدحسن شرّاب، ترجمه حمیدرضا شیخی.