غار حرا
| |
|
کشور |
عربستان |
|
شهر |
مکه |
| |
| |
| مشاهده در نقشه | |
«حِراء»، از کوههاى مشهور مکه است که وحى اولین بار در آنجا بر حضرت محمد صلی اللّه علیه وآله نازل شد و از این‌رو به آن «جبل‌النور» نیز گفته‌اند. شهرت آن به سبب غارى است که در آن قرار دارد و حضرت محمد هر سال مدتى را در آن به خلوت و عبادت می‌گذراند و خدا آن حضرت را در آنجا به رسالت مبعوث کرد. به فرموده امام على علیه‌السلام، پیامبر اکرم پیش از بعثت هر سال مدتى در حراء مجاور می‌شد.[۱]
موقعیت کوه حرا
کوه حراء در شمال شرقى مکه[۲]، در مقابل کوه ثَبیر واقع است[۳] بنابر منابع متقدم، فاصله این کوه تا مکه یک فرسنگ[۴] یا سه میل[۵] است. اکنون، حراء را در چهار تا شش کیلومترى مکه (مسجدالحرام) می‌دانند.[۶]
کوه حراء امروزه، به سبب توسعه شهر مکه، داخل شهر قرار گرفته و ساختمان هاى مسکونى آن را احاطه کرده است.[۷] این کوه مشرف بر مِنا[۸] و در کنار راه مِنا ـ عرفات است.[۹] ارتفاع آن از سطح دریا ۵۶۰ متر است.[۱۰]
مشخصات کوه حرا
شکل کوه حرا مخروطى است و از دیگر کوههایى که شهر مکه بر دامنه آنها واقع شده، مستقل می باشد،[۱۱] در حالى که کوههاى اطراف مکه از سمت شمال تا حدود شهر جده، واقع در هفتاد کیلومترى مکه امتداد دارند.[۱۲]
حراء کوه مرتفعى است که فقط از یک مسیر می‌توان از آن صعود کرد و آن راهى است که از دیگر جاها جدا شده است.[۱۳] آب و سبزه نیز در آن دیده نمی‌شود.[۱۴]
قله حراء حدود چهل مترمربع مساحت دارد. اطراف قله باز است و هیچ صخره یا مانعى در برابر کسى که می‌خواهد اطراف را تماشا کند، وجود ندارد. فاصله بین غار و قله حدود بیست متر است. براى رسیدن به آن از میان دو صخره بسیار نزدیک به هم عبور می‌کنند. پس از آن، غار نمایان می‌شود.[۱۵]
روایت شده است که حضرت آدم علیه‌السلام خانه کعبه را از سنگهاى پنج کوه بنا کرد که یکى از آنها کوه حراء بود.[۱۶] گفته شده که کوه حراء همان کوه فاران است که در تورات[۱۷] از آن یاد شده، اما ظاهراً فاران نامى است که به همه کوههاى مکه اطلاق شده است، نه فقط کوه حراء.[۱۸]
این کوه در دوره جاهلیت نیز محترم بوده و در اشعار جاهلى از آن یاد شده است، از جمله در اشعار عَوف بن اَحْوَص و ابوطالب عموى پیامبر.[۱۹] نخستین کسى که در کوه حراء اعتکاف نمود، عبدالمطلب، جدّ پیامبر بود.[۲۰]
گفته‌اند از معجزات پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله آن بود که کوه حراء در زیر پاى آن حضرت به حرکت درآمد و سپس به فرمان پیامبر از حرکت بازایستاد.[۲۱]
ویژگی‌های غار حرا
از عجایب غار حراء، این است که انتهاى آن کاملاً به سوى مسجدالحرام (کعبه) و دهانه آن تقریباً به سمت بیت‌المقدّس است.[۲۲] از بالاى کوه حراء مسجدالحرام و گلدسته‌ها دیده می‌شوند.[۲۳]
وسعت دهانه غار به اندازه‌اى است که یک شخص متوسط القامت می‌تواند از آن عبور کند و در آنجا به نماز بایستد. داخل آن از هنگام طلوع تا غروب آفتاب روشن است، اما گرماى سوزان به آن نفوذ نمی‌کند.[۲۴]
از گذشته تاکنون، مردم به زیارت غار حراء می‌روند و گفته شده است که دعا در آنجا مستجاب می‌شود.[۲۵] برخى فقها زیارت غار حراء را از مستحبات اعمال حج ذکر کرده‌اند.[۲۶]
پانویس
- پرش به بالا ↑ فاسى، شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج۱، ص۲۷۹؛ نیز رجوع کنید به تحنث.
- پرش به بالا ↑ ابن‌جبیر، رحلة ابن‌جبیر، ص۱۳۰؛ بلادى، معالم مكة التاریخیة و الاثریة، ص۸۲.
- پرش به بالا ↑ یاقوت حموى، ذیل مادّه.
- پرش به بالا ↑ رجوع کنید به ابن‌جبیر، رحلة ابن‌جبیر، ص۱۳۰؛ ابن‌بطوطه، رحلة ابن‌بطوطة، ج۱، ص۱۵۸.
- پرش به بالا ↑ ابن‌جبیر، رحلة ابن‌جبیر، ص۱۹۲؛ یاقوت حموى، ذیل مادّه.
- پرش به بالا ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامى مكه مكرّمه و مدینه منوّره، ص۱۰۷؛ شهیدى، عرشیان، ص۶۲.
- پرش به بالا ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامى مكه مكرّمه و مدینه منوّره، ص۱۰۷.
- پرش به بالا ↑ ابن‌جبیر، رحلة ابن‌جبیر، ص۱۹۲؛ ابن‌بطوطه، رحلة ابن‌بطوطة، ج۱، ص۱۵۸.
- پرش به بالا ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامى مكه مكرّمه و مدینه منوّره، ص۱۰۷.
- پرش به بالا ↑ عبدالغنى، تاریخ امراء مكة المكرمة، ص ۲۲.
- پرش به بالا ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامى مكه مكرّمه و مدینه منوّره، ص۱۰۷.
- پرش به بالا ↑ خادمى، راهنماى حج و عمره، ج۲، ص۱۵۶.
- پرش به بالا ↑ حمیرى، الروض المعطار فى خبر الأقطار، ص۱۹۰.
- پرش به بالا ↑ یاقوت حموى، ذیل ماده.
- پرش به بالا ↑ خادمى، راهنماى حج و عمره، ج۲، ص۱۵۷.
- پرش به بالا ↑ هیثمى، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۳، ص۲۸۸؛ فاسى، شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج۱، ص۹۱.
- پرش به بالا ↑ کتاب اول سموئیل نبى، ۱:۲۵.
- پرش به بالا ↑ عاملى، الصحیح من سیرة النبى(ص)، ج۱، ص۱۹۷.
- پرش به بالا ↑ رجوع کنید به بکرى، معجم مااستعجم من اسماء البلاد و المواضع، ذیل مادّه؛ فاسى، شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج۱، ص۲۸۱؛ نهروالى، الاعلام باعلام بیت‌اللّه الحرام، ص۴۴۰.
- پرش به بالا ↑ ابن‌اثیر، ج۲، ص۱۵؛ براى آگاهى بیشتر رجوع کنید به تحنّث.
- پرش به بالا ↑ رجوع کنید به ابن‌حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۲، ص۴۱۹؛ طبرسى، الاحتجاج، ج۱، ص۳۲۶؛ مقریزى، امتاع الاسماع بما للنبى (ص)، ج۵، ص۵۷.
- پرش به بالا ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامى مكه مكرّمه و مدینه منوّره، ص۱۰۸.
- پرش به بالا ↑ خادمى، راهنماى حج و عمره، ج۲، ص۱۵۷.
- پرش به بالا ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامى مكه مكرّمه و مدینه منوّره، ص ۱۰۷ـ۱۰۸.
- پرش به بالا ↑ ابن‌جبیر، رحلة ابن‌جبیر، ص ۱۹۰؛ فاسى، شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج۱، ص۱۹۹، ۲۸۰.
- پرش به بالا ↑ رجوع کنید به شهید اول، الدروس الشرعیة فى فقه الامامیة، ج۱، ص۴۶۸؛ سبزوارى، ذخیرة المعاد فى شرح الارشاد، ص۶۹۵؛ قس: ابن تیمیه، مجموع‌الفتاوى، ج۱۵، جزء۲۶، ص ۶۸.
منابع
- "حراء"، دانشنامه جهان اسلام، فریده حشمتى، ج۱۲.
آرشیو عکس و تصویر
جبل النور و غار حرا
